«Չեմ կարծում, որ Մոսկվան լուրջ ճնշումներ է կիրառելու Փաշինյանի նկատմամբ». Վադիմ Դուբնով
Հարցազրույց Պրահայի «Ազատություն» ռադիոկայանի «Էխո Կավկազա» ծառայության քաղաքական մեկնաբան Վադիմ Դուբնովի հետ
– Ուշագրավ զարգացումներ են տեղի ունենում հայ–ռուսական հարաբերություններում, որոնք արդեն մի քանի անգամ արտահայտվում են նաև ՌԴ ԱԳ նախարարի մեկնաբանություններում: Վերջին հետաքրքրական փաստը ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի շնորհավորանքն էր ՀՀ 2-րդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին՝ ծննդյան կապակցությամբ, ով մեծ քաղաքականություն վերադառնալու և ընդդիմադիր բևեռ դառնալու հայտ է ներկայացրել: Ի՞նչ էր, ըստ Ձեզ, այդ զանգը նշանակում:
– Շատերը նշում են, որ կա լարվածություն, ճգնաժամ հայ-ռուսական հարաբերություններում: Ես այդ կարծիքին չեմ, դրա համար պատճառներ չեմ տեսնում: Գտնում եմ, որ Մոսկվան պարոն Փաշինյանին թեթև թրոլինգի է ենթարկում, քանի որ այդ ժանրի մեջ է վերջերս աշխատում, բայց սրանում չարժե «ընդհատակյա քարեր փնտրել»: Այդ շնորհավորանքը ևս այս կոնտեքստում եմ դիտարկում:
– Ո՞րն է այդ թրոլինգի պատճառը:
– Մոսկվային անհրաժեշտ է իր դեմքը պահել: Հայաստանում փոխվել են այն իշխանությունները, որոնց հետ տասնյակ տարիներ Մոսկվան աշխատել է: Նոր իշխանությունը նոր սկզբունքներ է փորձում ներդնել: Մոսկվան պետք է իր ավանդական ժանրի սահմաններում գործի, իր ոճին համապատասխան, այդ թվում՝ դեռ շարունակի աջակցությունն այն մարդկանց, ում հետ նախկինում աշխատել է: Այսինքն` նախկին թիմի հետ համերաշխություն կա: Դրա պատճառներից մեկն էլ այն է, որ Մոսկվայում շատերի համար Փաշինյանն անընդունելի է: Ուստի պետք է այս թեման գոնե թրոլինգի ժանրում շրջանառել: Իսկ պաշտոնական մակարդակում, չնայած Լավրովի հայտարարություններին, հակառակ գործընթացն է գնում:
Ինձ թվում է՝ Մոսկվայի և Երևանի միջև ընթանում են ակտիվ շփումներ, քննարկումներ՝ Քոչարյանի հարցը փոխընդունելի մթնոլորտում լուծելու ուղղությամբ: Վստահ եմ, որ կողմերը կոմպրոմիսի են գալու` գուցե Քոչարյանի` Հայաստանից հեռանալու հարցում, կամ որևէ այլ տարբերակ: Ֆորմալ առումով կողմերը ձգտում են նրան, որպեսզի բոլոր կողմերին հաջողվի պահպանել սեփական դեմքը և դիրքը: Մոսկվան պարզապես իր դիրքորոշումն է ներկայացնում:
– Երկուշաբթի օրը Ս. Լավրովը կրկին անգամ անդրադարձել է ՀՀ ներքաղաքական իրավիճակին՝ ընդգծելով, որ ՌԴ-ին անհանգստացնում է ՀՀ-ում «եռացող» իրավիճակը, և Մոսկվայում կայանալիք Փաշինյան-Պուտին հանդիպմանը Մոսկվայի համար կարևոր է լսել Փաշինյանի գնահատականները: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Լավրովի հայտարարությունները:
– Լավրովի հայտարարությունն ինձ բավականին հետաքրքիր է թվում, որում նա հեղափոխությունից հետո ներդրվող արժեքների մասին է խոսում, որոնց Մոսկվան խորթ է, բայց չի կոտրելու դա՝ կազմակերպելով ուկրաինական ինչ-որ սցենար, քանի որ դա Մոսկվայի համար շատ մեծ նշանակություն չունի: Նա նշում է, որ Մոսկվան չի միջամտում, բայց մյուս գործընկերներն այդպես չեն վարվում: Այսինքն` նշում է, որ Մոսկվան դա նկատում է, բայց հանգիստ է վերաբերվում և չի փորձելու դրան հակադրվել:
Լավրովն անդրադառնում է նաև Մարտի 1-ի բացահայտման գործընթացներին: Լավրովն իր վերջին դիտարկումներով Մոսկվայի դիրքորոշումն է ներկայացնում, որ կտրուկ միջամտություն չի լինելու, բայց կա անհանգստություն որոշ ուղղություններով, որոնցից մեկը Մարտի 1-ի բացահայտման գործընթացն է:
– Կան կարծիքներ, որ Մոսկվան ցանկանում է Մարտի 1-ի գործի փակում: Ըստ Ձեզ` որո՞նք են այդ անհանգստությունների պատճառները, ի՞նչ է ցանկանում Մոսկվան կոնկրետ այս հարցում: Որքանո՞վ այս հարցը կներառվի Փաշինյան-Պուտին հանդիպման օրակարգում:
– Վստահաբար կասեմ, որ Մոսկվայում կքննարկվի երկրորդ նախագահի հարցը, թեև չգիտենք՝ ինչպես կընթանա քննությունն այսուհետ: Բայց ինձ թվում է, որ կոնսուլտացիաներ Մոսկվայի հետ տեղի կունենան: Գուցե Մոսկվայի համար կան կարմիր գծեր Մարտի 1-ի բացահայտման հարցում, կան որոշ նուրբ հարցեր, որոնք պետք է շրջանցել: Ուստի, կարծում եմ, որ Մոսկվան միգուցե խնդրի հայկական կողմին որոշ դրվագներում ավելի զուսպ լինել: Բայց չի պահանջելու փակել բացահայտման գործընթացը: Չեմ կարծում, որ Մոսկվան լուրջ ճնշումներ է կիրառելու Փաշինյանի նկատմամբ, քանի որ ՀՀ-ում տեղի ունեցողից լուրջ վտանգներ չի զգում և լրջորեն անհանգստացած չէ: Եթե Հայաստանը փորձի փոխել հայ-ռուսական հարաբերությունների ավանդական ընթացքը, ապա դա ո՛չ վաղվա, ո՛չ էլ մյուս օրվա հարց է. դրա համար երկար ժամանակ է հարկավոր: Սա հաշվի առնելով՝ Մոսկվան բավականին հանգիստ է Փաշինյանի հարցում:
– Այսինքն` Քոչարյանի շուրջ գործընթացները բավականին կարևոր են Մոսկվայի համար: Ինչո՞ւ: Մոսկվան պատրաստվում է աջակցե՞լ նրան իր առաջիկա քաղաքական ծրագրերում:
– Մոսկվան չի աջակցի Քոչարյանին, բայց Մոսկվայում կան մարդիկ, ովքեր նրան կօգնեն. որոշ քաղաքական գործիչներ նրան կտրամադրեն ռեսուրս, գումար, ԶԼՄ-ներում ներկայանալու հնարավորություն, դրանք բավականին ազդեցիկ մարդիկ են, բայց ես չեմ կարծում, որ դա որոշիչ է լինելու Քոչարյանի քաղաքական ծրագրերի համար: Մոսկվան չի աջակցի ՀՀ երկրորդ նախագահին՝ հստակորեն հասկանալով, որ դա հայ-ռուսական հարաբերություններում անկայունության նոր բաղադրիչ է ներմուծելու, հատկապես այս հեղափոխությունից հետո, ինչը ոչ մեկի ծրագրերի մեջ չի մտնում: Երկրորդ` ինչպես քիչ առաջ նշեցի, Փաշինյանը Մոսկվային այդքան էլ չի վախեցնում: Պարզապես Քոչարյանի հարցում կան ազդեցիկ անձինք, ովքեր աջակցություն կցուցաբերեն:
– Սոչիում Պուտին-Ալիև հանդիպումից հետո սեպտեմբերի 8-ին Մոսկվայում հանդիպում տեղի կունենա Փաշինյանի և Պուտինի միջև: Հաշվի առնելով ՀԱՊԿ-ում Յուրի Խաչատուրովի քրեական հետապնդումից առաջացած դժգոհությունը, Ռ. Քոչարյանի շուրջ զարգացումները, Փաշինյանի նախկին մի քանի հայտարարությունները, որոնք ըստ ամենայնի Մոսկվան այդքան էլ հաճույքով չընդունեց, ինչպիսի՞ խոսակցություն է սպասվում Մոսկվայում:
– Կարծում եմ` աշխատանքային դրական հանդիպում է լինելու: Ինչպես արդեն նշեցի, կողմերի միջև կան շփումներ նուրբ հարցերի շուրջ, և երկու կողմն էլ հակված է կոմպրոմիսի մթնոլորտում լուծելու այդ հարցերը: Բոլոր վերոնշյալ հարցերն էլ կքննարկվեն: Լավրովն արդեն ակնարկել է հանդիպման մոտավոր օրակարգը` ՀԱՊԿ, բացահայտումներ, ՀՀ ներքաղաքական զարգացումներ, և ՌԴ-ի դիրքորոշումը, վստահ եմ, Փաշինյանն ըմբռնել է, և կստացվի նորմալ խոսակցություն: Ի վերջո, ինչպես նշեցիք, հանդիպումը կայանում է Ալիևի հետ հանդիպումից հետո, և ՌԴ-ի ավանդական հավասարակշռությունը պետք է պահպանել:
– Օգոստոսի 17-ի հանրահավաքում Ն.Փաշինյանը, հերքելով հայ-ռուսական հարաբերություններում խնդիրների մասին խոսակցությունները, ասաց, որ հայ-ռուսական աննախադեպ մարդասիրական պրոյեկտ է մեկնարկելու: Ըստ որոշ լրատվամիջոցների` խոսքը Սիրիայում ռուսական պատվիրակության կազմում հայ ռազմական բժիշկների, սակրավորների ներգրավման մասին է: Ըստ որոշ գնահատականների՝ սա բավականին վտանգավոր ծրագիր է հայկական կողմի համար: Ինչո՞ւ է հայկական կողմը համաձայնել սրան:
– Սա նույնպիսի քայլ է, ինչ ավտոմատ «Կալաշնիկովի» արտադրության մեկնարկը ՀՀ-ում: Սա կոմպլեմենտարիզմի դրսևորում է: Փաշինյանը մեկնել էր Բրյուսել, հիմա նաև Քոչարյանի մեղադրանքներին է փորձում պատասխանել, որ գնում է Մոսկվա նման ծրագրով: Սա չափազանց հասկանալի է: Հավասարակշռության վերականգնում, վստահեցում, որ ոչինչ չի փոխվել, թեև մեկնել էր Բրյուսել:
