«Ղարաբաղի հարցը չպետք է մեզ թելադրի մեր զսպվածության աստիճանը». Վարդան Օսկանյան

«Ազատություն» ռադիոկայանը զրուցել է «Համախմբում» կուսակցության նախագահ, ՀՀ Արտաքին գործերի նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանի հետ

– Հինգ օր լռությունից հետո այսօր խոսել են ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը և ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, իրենց գնահատականն են տվել ստեղծված իրավիճակին: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք, և ինչո՞ւ են հենց այսօր խոսել:

– Դե, իհարկե, լավ է, որ խոսել են, միանշանակորեն գործող նախագահի համար դա ուշ է, արդեն 5-րդ օրն է, բայց առաջին նախագահն ազատ է, երբ իր կարծիքն ուզի՝ կհայտնի, պարտավորություն չուներ՝ առաջին օրվանից հասարակության հետ խոսելու:

Նախագահի հայտարարությունը, դե, բնական է, որ իշխանության կողմից նման հայտարարություն պետք է լինի, ես այլ կերպ չէի սպասում: Մի խնդրի վրա եմ ուզում ուշադրություն դարձնել, որը բացատրում է նաև այսօրվա իրավիճակը: Նախագահն ասում է, որ անթույլատրելի է ուժով հարց լուծել երկրում: Ես համաձայն եմ դրա հետ, ուժով հարց լուծել անթույլատրելի է իրոք՝ լինի քաղաքական թե այլ հարց, բայց նախագահը մի բան է մոռանում, որ տարիներ շարունակ իշխանությունն ինքն ուժի միջոցով է հարց լուծել այս երկրում, և բիրտ՝ բառի իսկական իմաստով, ուժով է հարց լուծել՝ Ոստիկանության միջոցով, և բառի ոչ դասական իմաստով՝ ուժով է հարց լուծվել այս երկրում՝ Հարկայինով է լուծել, կեղծիքներով, օրենքի ընտրովի կիրառմամբ, կաշառակերությամբ, ստախոսություններով: Սա է, որ հավասարության նշան է դնում այսօր տեղի ունեցող իրադարձությունների և նրա միջև, ինչ տարիների ընթացքում է կատարվել այս երկրում:
Ամենամեծ ուժի կիրառումն ինձ համար այն է, երբ դու ընդամենը 15-20 տոկոս «այո» ստացած հանրաքվեն, որը կարևորագույն որոշումն է, որ ժողովուրդն է կայացնում, դարձնում ես 55-60 տոկոս, և ամբողջ երկրի քաղաքական ճակատագիրն ես փոխում դրանով: Դա ուժի կիրառո՞ւմ է, թե՞ ոչ. բիրտ ուժի կիրառում չէ, բայց դա եղել է կեղծիքներով, կաշառակերությամբ, ամեն տեսակ մանիպուլյացիաներով: Այստեղ է խնդիրը, երբ բոլոր քաղաքական ճանապարհները փակ են քաղաքական ուժերի համար, անհատների համար, քաղաքացիական հասարակության համար, այլ ճանապարհ չի մնում, քան նման դրսևորումները: Իհարկե, այս կոնկրետ դեպքը՝ Ժիրայր Սէֆիլյանի և տղաների, մի քիչ այլ էր, ոչ ոք չէր սպասում, չեմ ուզում ասել, որ սա է բնականը…

– Չե՞ք արդարացնում:

– Արդարացնելու հարց չկա, բայց քննադատել ու դատապարտել ես չեմ կարող: Եթե ինձ հարցնեք՝ ես ո՞ւմ կողքին եմ, կասեմ՝ ես այդ տղաների կողքին եմ, դա նշանակում է՝ ես ժողովրդի կողքին եմ, ես արդեն այնտեղ եմ եղել, շփվել եմ ժողովրդի հետ, դրանից դուրս էլ եմ շփվում, ես այսօր բավական մեծ վստահությամբ կարող եմ ասել՝ ժողովրդի մեծամասնությունն այդ տղաների կողքին է:

– Դուք գիտակցո՞ւմ եք, որ միակ քաղաքական գործիչն եք, որ նման հայտարարություն է անում:

– Ես չեմ հետևել՝ ով ինչ է ասել, բայց ես երեկ էլ դա ասել եմ, այսօր էլ եմ ասում՝ ես այդ տղաների կողքին եմ, արյունահեղություն չպետք է թույլ տալ, այդ տղաների հետ պետք է նստել, բանակցել և հասնել խնդրի խաղաղ կարգավորմանը, սա պետք է լինի այսօր միակ ճանապարհը: Այնպես որ, այս քաղաքական օրակարգը, ընդդիմության գործունեությունը մենք պետք է դիտարկենք Ղարաբաղի հարցի կոնտեքստով մտավախության տեսակետից: Գիտեք, իհարկե, Ղարաբաղի հարցը միշտ էլ կա, այդ կոնտեքստը միշտ էլ լինելու է, մեր գործունեության մի մասը նաև դրանով է պայմանավորված, բայց Ղարաբաղի հարցը չպետք է մեզ թելադրի մեր զսպվածության աստիճանը:

– Վաղը, եթե հարձակվեն ադրբեջանցիները, ի՞նչ պետք է անեն մարդիկ այս իրավիճակում, կոնկրետ Պավլիկը…

– Ես համոզված եմ, որ այդ տղաները շատ ադեկվատ կգործեն, այն շենքից դուրս կգան, կգնան ճակատ, ես համոզված եմ դրանում: Աստված չանի, որ հարձակում լինի, բայց եթե եղավ, իմ ենթադրությունն է, և ես համոզված եմ իմ ենթադրության մեջ, որ տղաներն այդ շենքից դուրս են գալու՝ առանց վախենալու, և գնալու են Ղարաբաղ՝ ճակատ, որպեսզի իրենց աջակցությունը բերեն մեր հայրենիքի պաշտպանությանը: Այս վիճակը, ընդհանրապես քաղաքական պայքարի իրավիճակը, և այն, ինչ տեղի է ունեցել, սա մի քիչ արտառոց դեպք է, բայց Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ոչ միայն սրան էր ակնարկում, այլ ընդհանրապես է ասում, նորմալ ընթացիկ քաղաքական պայքարի մասին է…

– Այս իրադարձություններից հետո, որոնք ֆորս-մաժորային են և ներքաղաքական կյանքն են փոխում, սա ինչպե՞ս կօգտագործի գործող նախագահը ղարաբաղյան բանակցություններում, և արդյոք կօգտագործի՞, և այսօր, այս իրադարձությունները որևէ ձևով կազդե՞ն Ադրբեջանի որոշումների վրա:

– Ադրբեջանն այստեղ շատ ուշի-ուշով հետևում է բոլորին: Նայեք, իրենք ոչ մի քայլ չեն անում, նույնիսկ կրակոց կարծես թե չկա սահմանի վրա: Բայց այն, որ Ադրբեջանը չի համարձակվում ինչ-որ քայլեր անել, ես կարծում եմ՝ նրանք արդեն հասկացել են, որ կապ չունեն Հայաստանի ներքին զարգացումները, եթե ինքը փորձեց, մեկ է, նույն տեսակի դիմակայության է բախվելու, ինչ նորմալ ժամանակ: Այնպես որ, ինքը գիտի, որ իրենք ավելի մտահոգ կլինեն նման պայմաններում քայլ անել, որովհետև դա զայրույթ է առաջացնում, և ավելի համախմբված մենք կարող ենք հակահարված տալ Ադրբեջանին, այնպես որ, այստեղ մտահոգություն չունենք՝ երկրում տեղի ունեցող իրադարձությունների և դրից ինչ-որ ոտնձգությունների փաստի հետ: Երեկ կոնկրետ ես մեր հասարակության հետ էի շփվում, այսօր Հայաստանում մարդ չկա, որ պատրաստ է տարածքներ տալ:

– Իսկ քաղաքական իշխանություննե՞րը, իշխող կուսակցությո՞ւնը:

– Նախագահի կուսակցության անդամներն արդեն սկսել են կարծիքներ տալ տարածքներ տալու և այլնի մասին: Այդ բոլորը ժողովրդի մոտ կուտակվում է, և մարդիկ մտածում են, որ սա արդեն անխուսափելի է դառնալու, և ուզում են ինչ-որ բան կանխեն և դրա համար են գնում նման քայլերի: Դրա համար եմ վստահ, որ նախագահը պետք է խոսի ճգնաժամային պահերին, նախագահը պետք է նաև մի օր բաց ելույթ ունենա և ասի, թե Ղարաբաղի հարցում կոնկրետ ի՞նչ է կատարվում, ժողովրդին պետք չէ անակնկալների առաջ դնել, պետք է ժողովուրդը հստակ իմանա: Անորոշությունը շատ վատ բաներ կարող է ծնել, որովհետև դու ենթադրությունների վրա ես կառուցում ամեն ինչ:

– Եթե ինչ-որ մի ճանապարհային քարտեզ կամ համաձայնագիր, փաստաթուղթ է ստորագրվում, հետո այդ փաստաթուղթն ի՞նչ ճակատագիր պետք է ունենա, ի՞նչ մեխանիզմներ պետք է անցնի, որ նա արդեն դառնա գործող փաստաթուղթ, դա մտնո՞ւմ է Ազգային ժողով, ինչպե՞ս է դա տեղի ունենալու, և ղարաբաղցիների կարծիքն ինչպե՞ս է հաշվի առնվելու:

– Դեռ վաղ է դրա մասին խոսելը, մենք անընդհատ ասում ենք և շարունակելու ենք ասել, որ առանց Ղարաբաղի ստորագրության՝ մենք որևէ փաստաթուղթ չենք ստորագրի, հիմա դա կլինի, չի լինի՝ դժվար է ասել: Եթե Հայաստանն ու Ղարաբաղն են ստորագրում, նշանակում է՝ երկու խորհրդարաններն էլ պետք է դա վավերացնեն: Եթե նախագահը գնում է ստորագրման, ապա ենթադրվում է, որ այնտեղ մեծամասնությունը վավերացնելու են, բայց հիմա շուտ է դրա մասին խոսելը: Ես չեմ կարծում, որ մենք ինչ-որ փաստաթուղթ ստորագրելուն մոտ ենք, դեռ ճանապարհ ունենք անցնելու, սա շատ ջուր կտանի, ուղղակի խնդիրն ինձ համար հետևյալն է, որ հնարավոր է՝ բանակցությունները մի այնպիսի ուղղությամբ գնան, որ…

– Այդ ժամանակը տվե՞լ է Ադրբեջանի նախագահը, համաձայնե՞լ է սպասել:

– Ես դժվարանում եմ ասել, իմ ենթադրությունն այն է, որ չի տվել, կարող է՝ մինչև տարվա վերջ է տվել, բայց չեմ կարծում, որ Ադրբեջանը երկար է սպասելու, չորսօրյա պատերազմն իրեն մի քիչ ավելի վստահ է դարձրել: Դրա համար ես անընդհատ փորձում եմ այդ երկու խնդիրն ունենալ. առաջինը՝ շատ թափանցիկ ձևով պետք է կարողանանք մեր սպառազինության խնդիրը լուծել, հավասարությունը վերականգնել ճակատում, երկրորդ՝ բանակցությունները փակուղուց դուրս բերել, բայց այնպիսի իրավիճակի կամ հունի մեջ դնել, որ տարածքներից մենք արդեն շրջադարձ անենք դեպի ստատուս քվոյի ճանաչմանը:

– Երբ երեկ այցելել էիք Խորենացի փողոց, հայտարարեցիք, որ ունեք ծրագիր և պատկերացում՝ ինչպես հանգուցալուծեք այս բարդ, անլուծելի թվացող խնդիրը: Կարո՞ղ եք մի փոքր բացել փակագծերը:
-Ես տեսնում եմ, պատկերացնում եմ, թե ինչպես կարելի է սա հանգուցալուծել: Խնդիրը որոշ շեշտադրումների առումով պետք է ճիշտ կոնտեքստում դնել: Առաջինը, պետք է բերել քաղաքական հարթություն՝ գիտակցելով, որ քաղաքական լուծումը պետք է իրավական լուծում ունենա ինչ-որ տեղ:

– Այսինքն՝ չե՞նք մոռանում, որ ոստիկան է մահացել:

– Այո, իհարկե, ասել, որ սա միայն քաղաքական է, կոռեկտ չէ: Իհարկե, մարդ է մահացել, ընտանիք կա, վերջիվերջո օրենքները գործում են, բայց դու չես կարող զուտ մնալ իրավական հարթությունում, ինչը փորձ է արվում անել, սա փակուղի է, այդ տղաները չեն հանձնվում, կարող են ինչ-որ ծայրահեղ քայլերի գնալ, սա մեզ պետք չէ, դա որևէ մեկին պետք չէ, դրա համար իշխանությունները պետք է ասեն, որ սա իրենք տեսնում են որպես քաղաքական խնդիր՝ իրավական հետևանքներով: Երբ խնդիրը բերում ես քաղաքական հարթություն, երկրորդ խնդիրը, որ պետք դնես, որ այստեղից հաղթողներ, պարտվողներ չլինեն:

– Կառավարության հրաժարականը կարո՞ղ է լինել լուծում:

– «Կառավարության հրաժարականը» բառերից պետք է խուսափել, բայց սա նաև պետք է սկիզբ լինի մի գործընթացի, որի հիմքում արմատական փոփոխություններ լինեն, դա կլինի կառավարության նոր տեսքով, նոր ընտրություններով: Ես չեմ ուզում կոնկրետ իմ մոտեցումը մատուցել, բայց այդ տարբերակները կարելի է սեղանի վրա դնել, ու բանակցային գործընթացն ինքը ճիշտ ընտրությունը կանի: Ես վստահ եմ, որ երբեք ցանկություն չեն ունեցել, որ այնտեղ իրենք մարդ սպանեն. դա պատահական է եղել:

– Այսօրվա նախագահի հայտարարությունն ի՞նչ է Ձեզ հուշում, հանագուցալուծմա՞ն են գնալու իշխանությունները:

– Ես հասկանում եմ, որ նախագահը կարող է մի հայտարարություն անել, բայց կուլիսային այլ բաներ արվեն, ես չգիտեմ՝ կուլիսային ինչ են արել:

– Այս իրադարձությունները նաև ցույց տվեցին, որ ՀՀ հասարակությունն իներտ չէ, և կան հարցեր, որի պատճառով հասարակությունը կարող է փողոց դուրս գալ: Ի՞նչ եք կարծում, եթե ղարաբաղյան խնդրի շուրջ լինի որևէ ոչ հայանպաստ փաստաթուղթ, հասարակությունը դուրս կգա՞ փողոց:

– Հատկապես վերջին այս մի քանի օրերի ընթացքում համոզվեցի, որ մեծ զանգվածներ դուրս կգա, իմ տպավորությունն այդպիսին է, կարող է՝ ես սխալվում եմ:

– Այսօր խոսել է գործող նախագահը, առաջին նախագահը, որևէ արձագանք կլինի՞ երկրորդ նախագահից:

– Չեմ կարող ասել: Բացարձակ տեղյակ չեմ:
Հրապարակման պատրաստեց 168.am-ը