«Մենք սեղանի շուրջ չենք գտնվում և թամադայի մոտեցումն անընդունելի է».
Մեր զրուցակիցն է կառավարման փորձագետ Հարություն Մեսրոբյանը:
– Պարոն Մեսրոբյան, Ազգային ժողովում ԵՏՄ-ին անդամակցությունը դադարեցնելու մասին առաջարկի նախագիծ կա, իսկ էկոնոմիկայի նախարար Արծվիկ Մինասյանն այսօր հայտարարել է, որ ԵՏՄ-ից դուրս գալու նապատակահարմարություն այս պահին չի տեսնում: Դուք ի՞նչ կարծիքի եք այս հարցի շուրջ:
– Ես ընդհանրապես, ի սկզբանե, դեռ 5-6 տարի առաջ դեմ էի թե´ ԵՄ հետ Ասոցացման համաձայնագրին, թե´ ԵՏՄ-ին անդամակցելուն: Պատճառները մի քանիսն են, կան օբյեկտիվ և սուբեյկտիվ պատճառներ, որոնք մտավախություն էին ներշնչում ընդհանրապես որևէ մի վերպետական կառույց մտնելու համար: Օբյեկտիվ պատճառներից առաջինն այն է, որ մենք երկու կառույցների հետ էլ չունենք ընդհանուր սահման, ունենք Արցախի հարց, և մեծ հավանականություն կար, որ և´ ԵՄ դեպքում, և´ ԵՏՄ դեպքում լրացուցիչ ռիսկեր կառաջանան Արցախի հետ կապված: Այսինքն` Արցախի հարցն էր վտանգվելու:
Թվեմ սուբյեկտիվ պատճառները: Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի Հանրապետությունը` որպես ինքնիշխան պետություն, մեղմ ասած, բավարար չի կայացել, և այս պարագայում մտնել որևէ վերպետական կառույց, նշանակում է վտանգել շատ ու շատ հարցեր, որովետև եթե պետութունը թույլ ինքնիշխանություն ունի, ուրեմն ինքն ավելի շատ է գնալու տարբեր համարվողական զիջումների, իսկ դա է´լ ավելի կվտանգի մեր ինքնիշխանությունը:
Երկրորդ` այս կամ այն կառույցին անդամակցելու հարց ընդհանրապես քննարկելն իմաստ ունի միայն պետության զարգացման տեսլականի ներքո, որպեսզի համադրենք` արդյոք դա համընկնո՞ւմ է մեր զարգացման տեսլականին, թե ոչ և ո՞ր հարցերում է համընկնում, ո՞ր հարցերում հակասում է: Իսկ քանի որ մենք նման տեսլական, և ոչ թե բաժակաճառեր կամ կարգախոսներ, այլ իրական տեսլական, որի հիման վրա պետք է ունենայինք կոնկրետ զարգացման ծրագիր, չունենք, սա է´լ ավելի շատ ռիսկեր է պարունակում:
Երրորդ` ես ընդհանրապես գերադասում եմ հորիզոնական հարաբերություններ: Ցանկացած վերպետական նշանակում է, որ այնտեղ մտնող պետությունը սկսում է քայլ առ քայլ ենթարկվել և կախված լինել այդ կառույցից: Դա մենք տեսնում ենք թե´ ԵՄ-ում, թե´ ԵՏՄ-ում: Ուշադիր հետևեք, թե ինչ է կատարվում այդ կաույցներում: Եվրոպայում ամիս առ ամիս մեծանում է դժգոհությունը ԵՄ-ի կենտրոնական կառավարման մարմիններից, իսկ նույն ԵՏՄ մասով վառ օրինակը, ճիշտ է` անուղղակի, Արցախի վերջին զարգացումներն են: Ես ասում եմ անուղղակի, որովհետև Արցախի հարցում ավելի մեծ դեր պետք է խաղար ՀԱՊԿ-ը, բայց հասկանալի է, որ դրանք` ԵՏՄ-ն որպես տնտեսական, ՀԱՊԿ-ը` որպես ռազմական, կոնսոլիդացիոն բնույթ են կրում Ռուսաստանի հետ կապված: Ես օրինակներ բերեցի, որով պարզ է, որ մենք ոչ մի տեղ չպետք է մտնեինք:
– Իսկ այժմ ԵՏՄ-ից դուրս գալու հարցադրումը արդյոք դա կտրուկ չի՞ և պե՞տք է գնալ նման քայլի:
– Այստեղ նույն սկզբունքով պետք է նայել, ինչ անդամակցելու հարցում, միայն մի հանգամանք է այստեղ աչք զարնելու. դուրս գալը նույպես պետք է շատ լրջորեն գնահատվի, թե չէ անլուրջ տպավորություն ենք ստեղծում ամբողջ աշխարհում` մտնում ենք, դուրս ենք գալիս… երկու դեպքում էլ` և´ մտնելու ժամանակ, և´ դուրս գալ, մենք չենք տեսնում հիմնավորումներ, ընդհուպ` մինչև հաշվարկներ:
Եթե հաշվարկները ցույց են տալիս, որ պետք է դուրս գալ, ուրեմն պետք է դուրս գալ, բայց այսպես կիսազգացմունքային, պահի տակ որոշումներ կայացնելը ես անընդունելի եմ համարում այն պարզ պատճառով, որ սա պետական մտածելակերպ չէ: Ընդհանրապես, չի կարելի մի գիշերում մտնել, մի գիշերում դուրս գալ: Ո´չ առաջինն է նորմալ, ո´չ երկրորդը: Ցանկացած կառույց մտնելիս պետք է գնահատվեն որակական ու քանակական չափանիշները: Սա պետության կառավարման սկզբունք է:
– Պարոն Մեսրոբյան, էկոնոմիկայի նախարարն ասում է, որ ԵՏՄ-ում զարգանալու հնարարավորություններ ունենք, պետք է դրանք ճիշտ օգտագործել, համամի՞տ եք այս դիտարկման հետ:
– Ես կոչերով ու բաժակաճառերով մոտեցմանը դեմ եմ: Թող փորձագետներին ցույց տան թե´ մտնելու իմաստով վտանգներն ու առավելությունները և թե´ դուրս գալու իմաստով վտանգներն ու առավելությունները, ընդ որում, ընդգծում եմ, որակական ու քանակական հաշվարկներով:
Այլապես, մենք սեղանի շուրջ չենք գտնվում և թամադայի մոտեցումն անընդունելի է: Ոչ մի իրեն հարգող անգամ տնային տնտեսուհի այդպես չի վերաբերվում իր ընտանիքին, ուր մնաց երբ խոսքը գնում է պետության մասին: Մի քիչ լրջություն պետք է ի վերջո լինի:
Դրա համար մենք տեղին ենք դժգոհում, որ չունենք պետական մտածելակերպ, սա վառ օրինակն է: Ե´վ մտնելը ցույց տվեց, որ չունենք պետական մտածելակերպ, և´ հիմա դուրս գալու այդ մոտեցումը ցույց է տալիս, որ չունենք պետական մտածելակերպ: Ի վերջո, խոսքը գնում է ոչ թե ինչ-որ մի մոլորակում գտնվող պետության, այլ մեր հայրենիքի մասին: Եվ թե´ դիմադիր կամ ընդդիմադիր կուսակցությունների, թե´ քաղաքացիական նախաձեռնությունների հիմնավորումներում ես չեմ տեսել որևէ շատ, թե քիչ բավարար մակարդակ: Բոլորիս մոտ է արգելափակված պետական մտածելակերպը: Սա է վտանգը:
