Զանգեր ու հանդիպումներ Սոչիում Փաշինյան-Պուտին-Ալիև հանդիպմանն ընդառաջ. ի՞նչ է նախապատրաստվում
Սոչիում նոյեմբերի 26-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի միջնորդությամբ տեղի ունենալիք Փաշինյան-Ալիև գագաթնաժողովին ընդառաջ՝ դիվանագիտական ակտիվ նախապատրաստական աշխատանքներ են ընթանում:
Բազմակողմ և բազմամակարդակ շփումների ինտենսիվությունից կարելի է ենթադրել, որ Սոչիում սպասվող եռակողմ հանդիպումը բավականին լուրջ օրակարգ է ունենալու և չի սահմանափակվելու միմիայն բանակցություններով, հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակը կայունացնելու շուրջ, ինչպես նաև նախորդ պայմանավորվածությունների իրականացման ընթացքի քննարկումներով: Չի բացառվում, որ Սոչիում սեղանին դրված լինի հետպատերազմյան փուլում Հայաստանի Հանրապետության համար ամենակարևոր փաստաթղթերից մեկը, որը վերաբերում է ՀՀ սահմաններին ու ապաշրջափակման գործընթացին, որով ՌԴ-ից զբաղվում է փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը, ով այս օրերին Բաքվում և Երևանում էր:
Օվերչուկը և Ռուդենկոն՝ Երևանում ու Բաքվում
Նախօրեին հայտնի դարձավ, որ սկզբից՝ Բաքվում, ապա՝ Երևանում է եղել ռուս բարձրաստիճան պաշտոնյան ՌԴ փոխարտգործնախարար Անդրեյ Ռուդենկոյի ուղեկցությամբ, որոնց ընդունել էր Նիկոլ Փաշինյանը:
Հանդիպմանը մասնակցել էր նաև ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը:
Պաշտոնական հաղորդագրության համաձայն՝ քննարկվել են Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև երկկողմ համագործակցության օրակարգին, ինչպես նաև Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի փոխվարչապետների եռակողմ աշխատանքային խմբի գործունեությանը վերաբերող հարցեր:
«Անդրադարձ է կատարվել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում տրանսպորտային կոմունիկացիաների վերականգնման հեռանկարներին և Հայաստանի վարչապետի, Ռուսաստանի նախագահի և Ադրբեջանի նախագահի հունվարի 11-ի հայտարարության շրջանակներում իրականացվող աշխատանքի հետագա ընթացքին»,- ասված էր հաղորդագրությունում: Այստեղ հարկ է հիշեցնել, որ հետպատերազմյան 2 բարձրաստիճան եռակողմ փաստաթղթերի հետևանքով ձևավորվել էր ՀՀ-ի, Ադրբեջանի ու ՌԴ-ի փոխվարչապետների մակարդակով հանձնաժողով, որը պարբերական հանդիպումների ընթացքում քննարկում էր տարածաշրջանային ապաշրջափակման հարցը: Սոչիի հանդիպումից երկու օր առաջ Օվերչուկի տարածաշրջանային շրջագայությունը նշանակում է, որ այդ հանդիպման օրակարգում ապաշրջափակման հարցը ներառված է, և որոշ համաձայնություններ այդ ուղղությամբ լինելու են: Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեին ընդունել էր նաև Սյունիքի մարզի համայնքների ղեկավարներին, ինչը ևս կարելի է դիտարկել Սոչիում սպասվող գործընթացի շրջանակում կարևոր հանդիպում:
Ուշագրավ է նաև այն հանգամանքը, որ Օվերչուկին Բաքվում և Երևանում ուղեկցում էր Անդրեյ Ռուդենկոն, ով ՌԴ ԱԳՆ-ում պատասխանատու է տարածաշրջանային գործընթացները համակարգելու և բանակցությունների համար:
Ի դեպ, նա վերջերս բանակցություններ էր ունեցել իր թուրք գործընկեր Սեդաթ Օնալի հետ՝ քննարկելով հետպատերազմյան 2 եռակողմ փաստաթղթերը և տարածաշրջանային 3+3 ձևաչափը: Ի դեպ, ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական հաղորդագրությունում այս ձևաչափը որակվում է՝ որպես տարածաշրջանային խորհրդատվական մեխանիզմ:
Ռուդենկոն պարբերաբար շփումներ է ունենում նաև ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների, ինչպես նաև Հարավային Կովկասի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարի հետ, ով նոյեմբերի 23-ին տված հարցազրույցում մասնավորապես նշել էր.
«Պարոն Ռուդենկոյի հետ բավականին հաճախ եմ հանդիպում, և մենք բավականին հաճախ ենք հեռախոսազրույց ունենում։ Իհարկե, դա տեղեկատվության փոխանակում է, բայց կարծում եմ, որ միջազգային հանրությունը, ԵՄ-ն և Ռուսաստանի Դաշնությունը այստեղ տարբեր նպատակներ ունեն։ Մենք ցանկանում ենք առաջ մղել կարգավորումը, որը կբերի խաղաղ և, ի վերջո, նաև բարգավաճ Հարավային Կովկասի, և ԵՄ-ն անում է ամեն ինչ, ինչ կարող է, տարբեր ուղիներով, այդ թվում՝ տարբեր գործընկերների, նաև՝ Ռուսաստանի Դաշնության հետ շփումների միջոցով, որպեսզի օգտակար լինի գործընթացին»:
Արարատ Միրզոյանն ինտենսիվ դիվանագիտական շփումների մեջ է
Պաշտոնական հաղորդագրության համաձայն, ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը նախօրեին ունեցել է 4 հեռախոսազրույց՝ Տաջիկստանի, Ռուսաստանի, Իրանի ու Իսրայելի ԱԳ նախարարների հետ:
Միրզոյան-Լավրով հեռախոսազրույցի հայկական և ռուսական պաշտոնական հաղորդագրություններում նուրբ տարբերություններ կան: ՀՀ ԱԳՆ հաղորդագրության համաձայն, կարևորվել է խաղաղ բանակցությունների միջոցով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության տևական ու համապարփակ կարգավորումը՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության մանդատի ներքո: «Հեռախոսազրույցի ընթացքում Արարատ Միրզոյանը ներկայացրել է Ադրբեջանի ԶՈՒ կողմից Հայաստանի տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության նկատմամբ իրականացված վերջին ագրեսիայի հետևանքով ստեղծված իրավիճակը: ՀՀ ԱԳ նախարարը կարևորել է հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերությունների դերը` տարածաշրջանում կայունության հաստատմանն ուղղված ջանքերի համատեքստում: Արարատ Միրզոյանը և Սերգեյ Լավրովը քննարկել են նաև 2020թ. նոյեմբերի 9-ի և 2021թ․ հունվարի 11-ի եռակողմ հայտարարություններով կողմերի ստանձնած պարտավորությունների կատարման ընթացքը»,- ասված է հաղորդագրությունում:
ՌԴ ԱԳՆ հաղորդագրությունում խոսք չկա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի, հայ-ադրբեջանական սահմանին իրավիճակի և այլ հարցերի շուրջ: Նշվում է միայն, որ քննարկվել է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի ղեկավարների 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի և հունվարի 11-ի պայմանավորվածությունների կատարման ընթացքը, այդ թվում՝ Սոչիում նոյեմբերի 26-ին սպասվող եռակողմ հանդիպման կոնտեքստում:
Միրզոյան-Աբդոլլահիան հեռախոսային շփման հարցում կարևորը քննարկումն էր «Պարսից ծոց–Սև ծով» միջազգային տրանսպորտային միջանցք ստեղծելու մասին բազմակողմ համաձայնագրի ուղղությամբ նպատակաուղղված աշխատանքների իրականացման շուրջ: Պաշտոնական հաղորդագրություններում որևէ խոսք չկա առաջիկա բարձրաստիճան բանակցությունների մասին, սակայն հայտնի է, որ Իրանն անտարբեր չէ ՀՀ սահմաններին տիրող իրավիճակի նկատմամբ, և նոյեմբերի 16-ին ԻԻՀ նախագահ Ռաիսին այդ թեմայով հեռախոսազրույց էր ունեցել ՌԴ նախագահ Պուտինի հետ:
Պուտին-Միշել հեռախոսազրույց Արցախի շուրջ տիրող իրավիճակի մասին
Սոչիում, ինչպես նաև Բրյուսելում դեկտեմբերի 15-ին ԱլԳ 6-րդ գագաթնաժողովի շրջանակում կայանալիք Փաշինյան-Ալիև հանդիպումներին ընդառաջ կարևոր էր նաև տեղեկատվությունն այն մասին, որ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը և Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը հեռախոսազրույց են ունեցել: «Շառլ Միշելի խնդրանքով՝ Վլադիմիր Պուտինը տեղեկացրել է ԼՂ վերաբերյալ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի և 2021 թվականի հունվարի 11-ի եռակողմ պայմանավորվածությունների դրույթների իրականացման ուղղությամբ ձեռնարկվող քայլերի մասին, ներառյալ՝ խաղաղ կյանքի վերականգնումը, Հարավային Կովկասում ճանապարհների և տրանսպորտային ուղիների վերականգնումը։ Հենց այս հարցերն է նախատեսվում քննարկել ՌԴ, Ադրբեջանի նախագահների և Հայաստանի վարչապետի միջև նոյեմբերի 26-ին Սոչիում կայանալիք հանդիպմանը», – ասվում է Կրեմլի հաղորդագրության մեջ։ Հայտնի է նաև, որ Բրյուսելում կայանալիք Փաշինյան-Ալիև հանդիպումը Միշելի միջնորդությամբ է, և եվրոպական կողմը դիտակետում է պահում այս ուղղությամբ ՌԴ նախաձեռնությունները:
Նոյեմբերի 26-ին ընդառաջ դիվանագիտական նման ինտենսիվ բնույթ կրող շփումները, ամենայն հավանականությամբ, կշարունակվեն նաև այսօր: Հատկանշականն այն է, որ բրյուսելյան հանդիպման վերաբերյալ օրերս Փաշինյանը նշել էր. «Բրյուսելի օրակարգի հարցերից մեկը լինելու է մարդասիրական հարցերը՝ կապված գերիների և ԵՄ Արևելյան գործընկերության շրջանակներում մեր հարաբերությունների հետ»։ Հեռակա շփումների նման ինտենսիվ բնույթը թույլ է տալիս պնդել, որ առջևում լուրջ գործընթացների ականատեսն ենք դառնալու: Կարելի է նաև ենթադրել, որ Սոչիի հանդիպման օրակարգում են լինելու ՀՀ-ի համար ամենածանր և բախտորոշ հարցերը, ադրբեջանական սցենարով, քանի որ ՀՀ-ի և ԼՂՀ-ի ռազմավարական երկարաժամկետ շահը ոչ Սոչիում, ոչ Բրյուսելում կայանալիք հանդիպումների օրակարգում չի նշմարվում:
