«Նիկոլ Փաշինյանի այս հայտարարությունը շատ վտանգավոր է․ նա առաջինը հարվածի տակ է դնում Սյունիքը». Գառնիկ Դավթյան
Սեպտեմբերի 8-ին Կառավարության նիստի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը կրկին անդրադարձել է տարածաշրջանում ճանապարհների ապաշրջափակման կարևորությանը, սահմանազատման ու սահմանագծման հրատապությանը, ինչպես նաև Արցախի բանակցային գործընթացին։
«Մեզ համար չափազանց կարևոր է նաև երկաթուղային կապի հաստատումը Ռուսաստանի Դաշնության և Իրանի Իսլամական Հանրապետության հետ։ Այս խնդիրը լուծելու համար՝ Հայաստան-Ռուսաստան-Ադրբեջան եռակողմ ձևաչափով քննարկում ենք կոմունիկացիաների վերաբացման հարցը։ Այստեղ մենք վճռական ենք ջանքեր գործադրել կոնկրետ արդյունքների հասնելու համար՝ գիտակցելով, իհարկե, որ Ադրբեջանն էլ իր հերթին՝ ակնկալում է հաղորդակցություն ստանալ իր արևմտյան շրջանների և Նախիջևանի միջև։
Ավելորդ չեմ համարում հիշեցնել, որ մենք տրամադրված ենք վերականգնել Ադրբեջանի հետ խաղաղ գործընթացը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում։ Կարևորում եմ նաև Ադրբեջանի հետ սահմանազատում և սահմանագծում իրականացնելու օրակարգը, և մենք շարունակում ենք աշխատել դրա համար անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծելու ուղղությամբ։ Հույս ունենք օր առաջ ավարտին հասցնել մեր գերիների, պատանդների և այլ պահվող անձանց Հայաստան վերադարձնելու գործընթացը»,- նշել է Փաշինյանը:
168.am–ի հետ զրույցում Ադրբեջանի հարցերով փորձագետ Գառնիկ Դավթյանն անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի այս հայտարարություններին, նախ բոլորի ուշադրությունը հրավիրեց նրա այն հայտարարության վրա, որ Ադրբեջանն ակնկալում է հաղորդակցություն ստանալ իր արևմտյան շրջանների և Նախիջևանի միջև։
«Մենք շատ լավ գիտենք, թե Ադրբեջանն արևմտյան շրջաններ ասելով՝ ինչ է հասկանում, հասկանում է Սյունիքի մարզը։ Նրա տարածքային պահանջները դեպի Սյունիք ավելի սրվեցին 44-օրյա պատերազմում Հայաստանի խայտառակ պարտությունից հետո։ Նիկոլ Փաշինյանի այս հայտարարությունը շատ վտանգավոր է։ Նա ինչպես 2018 թվականից հետո էր ասում, որ բանակցություններում պայմանագրի կետերը տարբեր ձև է մեկնաբանվում, նույնն էլ այս հայտարարությունը կարող է տարբեր կերպ մեկնաբանվել։ Այսինքն՝ կրկնել ադրբեջանական թեզերը ու չբացատրել, թե ինչ նկատի ունի՝ արևմտյան շրջաններ ասելով։ Եթե նա նման հայտարարություններ է անում՝ ասելով «արևմտյան շրջաններ», ապա ուղիղ հղում է տալիս ադրբեջանական քարոզչությանը, որտեղ առաջինը հարվածի տակ է դնում Սյունիքը։ Այդ հայտարարությունը ես մի քիչ պոպուլիստական եմ համարում և ինչ-որ բառակույտ, որտեղ տրամաբանությունն ու քաղաքական գիտակցությունն ուղղակի բացակայում է»,- նշեց Գառնիկ Դավթյանը։
Ինչ վերաբերում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համագործակցության վերաբերյալ հայտարարությանը, փորձագետը նկատեց՝ ադրբեջանական կողմը տարբեր պաշտոնյաների մակարդակներով, այդ թվում՝ Ալիևը, մի քանի անգամ նշել է, որ Արցախի հարցը փակված և Մինսկի խումբը՝ որպես այդպիսին, կորցրել է իր արդյունավետությունը, շեշտը դնելով այն բանի վրա, որ 30 տարվա ընթացքում ոչնչի չի հասել, այսինքն՝ եղել է ապարդյուն պլատֆորմ բոլոր կողմերի համար։
«Պետք է մի բան պատկերացնել, որ Ադրբեջանն ունի «կարմիր գիծ», և այն ԵԱՀԿ Մինսկի ձևաչափով բանակցություններ չսկսելն է, որովհետև դա նշանակում է ԼՂՀ բանակցային գործընթացի վերակենդանացում, որը Ադրբեջանին բացարձակ ձեռնտու չէ։ Երկրորդը՝ չնայած նրան, որ ուժային կենտրոնները, մասնավորապես՝ Ռուսաստանը, Ֆրանսիան և Միացյալ Նահանգները խոսել են Մինսկի խմբի ձևաչափն ակտիվացնելու մասին, բայց լավ գիտենք, որ այսօր հաղթող կողմն Ադրբեջանն է հանդիսանում, ուստի առաջին հերթին պետք է հենվեն Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության շահերի վրա։ Այսինքն՝ ուղղակի չեն կարող Ադրբեջանին ստիպել, որպեսզի վերսկսի բանակցությունները ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո։ Որքան էլ ասում ենք՝ գերտերություններ են, բայց Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան չեն կարող հաշվի չառնել Ադրբեջանի հաղթանակը, հատկապես Թուրքիայի մեծ ազդեցությունը, որը տրամադրվել է Ադրբեջանին պատերազմից առաջ և հետո։ Որքան էլ մեզ համար ցավոտ լինի, Հայաստանն այսօր շատ ավելի ցածր դեր ունի որևէ բան պարտադրելուն կամ առաջարկելուն, Ադրբեջանն ընդհանրապես Հայաստանին չի տեսնում, որովհետև համարում է, որ ՀՀ իշխանությունը սուվերեն չէ»,- շեշտեց Գ. Դավթյանը։
Անդրադառնալով Սև լճի տարածքում թշնամու կողմից դիրքեր և այլ շինություններ սարքելու հանգամանքին, այն հատվածներում, որտեղ մայիսի 12-ից առաջ է եկել, Գառնիկ Դավթյանն ընդգծեց՝ այն բոլոր քաղաքական և ռազմական բացթողումները, որոնք արվեցին դեռևս տարվա սկզբից, մասնավորապես՝ մայիսից, բերեց այս կործանարար հետևանքներին, որը հիմա կա։
«Եթե մենք չունենայինք Սև լճի օկուպացրած տարածքները, վստահեցնում եմ՝ Ադրբեջանը չէր կարող այսպիսի ագրեսիվ քաղաքականություն վարել, որտեղ Հայաստանին կստիպեր զիջումների գնալ իր սեփական երկրի տարածքների հաշվին։ Բնականաբար, Ադրբեջանը շատ լավ հասկանում է, որ Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը հավերժ չէ, և գալու է այնպիսի իշխանություն, որը լինելու է հայամետ և լծվելու է Հայաստանի զարգացմանն ու կառուցմանը, որպեսզի հետագայում իրեն դժվարությամբ այդ տարածքներից հանեն, շինություններ է կառուցում, խրամատներ փորում։ Վաղը-մյուս օրն էլ կբերի ու այդ տարածքում կտեղակայի ռազմական ամբար, կպահի տարբեր տեխնիկա, այսինքն՝ կպատրաստի իր «առաջնագծի» պաշտպանությունը։ Եթե Կառավարության նիստում դրական բառեր են ընտրում ու խոսում պոզիտիվ քաղաքականության մասին, լավ ապրելու կամ խաղաղության դարաշրջան ունենալու մասին, սա ուղղակի, մեղմ ասած, պոպուլիստական հայտարարություններ են ու հերթական անգամ հայերին տանում են կոտորածի։
Ես չգիտեմ, թե քանի անգամ հայերը պետք է կոտորվեն, որպեսզի մեր ժողովուրդը խելքի գա, հասկանա, որ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ միայն հավասարը հավասարի պայմաններում պետք է բանակցել»,- եզրափակեց Գառնիկ Դավթյանը։
