«Երբ Տուսկն ասում է, որ ժողովուրդներին պետք է պատրաստեն խաղաղության, նաև պետք է հավելեր, որ Սաֆարովին բանտ նստեցնեն, որպեսզի խաղաղության նախապատրաստվեն». Դավիթ Բաբայանը՝ Դոնալդ Տուսկի հայտարարությունների մասին
Հուլիսի 9-ին ԵՄ խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկը Բաքվում Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպումից հետո հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում նշել է, որ ԵՄ-ն
աջակցում է Ադրբեջանի ինքնիշխանությանը, անկախությանը և տարածքային ամբողջականությանը:
Դ. Տուսկը նաև նշել է, որ Բաքվում քննարկել են Արցախի հակամարտության հարցը, որը, նրա խոսքով՝ չունի ռազմական լուծում, այլ միմիայն միջազգային իրավունքին և սկզբունքներին համապատասխան քաղաքական կարգավորում. «ԵՄ-ն շարունակում է լիովին աջակցել Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերին և նրանց ուշադրությանը՝ Հելսինկյան եզրափակիչ ակտի հիմնական սկզբունքների վրա հիմնված արդար և երկարատև կարգավորմանը: Մենք գնահատում ենք լարվածության ընդհանուր անկումը, բայց, ինչպես համանախագահները, մենք մտահոգված ենք շփման գծում վերջին կորուստներով: Զսպումը կարևոր է, ինչպես նաև՝ խաղաղության ու արդյունավետ բանակցություններին նպաստող բարենպաստ մթնոլորտի վերականգնման միջոցները։
ԵՄ-ն արդեն իսկ աջակցում է խաղաղությանն ուղղված աշխատանքներին և պատրաստ է աջակցել՝ բնակչությանը խաղաղության նախապատրաստման կոնկրետ միջոցառումներին»,- հայտարարել է Տուսկը։
Ադրբեջան կատարած այցից հետո, այսօր ԵՄ խորհրդի նախագահն այցելել է նաև Հայաստան։ Կառավարությունում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ համատեղ ասուլիսի ժամանակ Տուսկը վերահաստատեց, որ Արցախի հարցը չունի ռազմական լուծում. «Երկու կողմերն էլ պետք է միջոցներ ձեռնարկեն վերականգնելու նպաստավոր միջավայր խաղաղության հասնելու համար։ Հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի։ Այստեղ քաղաքական հանգուցալուծում է պետք, որը կհամապատասխանի միջազգային իրավունքի սկզբունքներին։ ԵՄ-ն սատարում է խաղաղության գործողություններին և պատրաստ է աջակցել ժողովուրդներին խաղաղության նախապատրաստելու կոնկրետ քայլերին»,- նշեց նա։
Դոնալդ Տուսկի տարածաշրջան կատարած այցի և Արցախի հիմնահարցի վերաբերյալ արված հայտարարությունների շուրջ 168.am-ը զրուցեց Արցախի Հանրապետության նախագահ Բակո Սահակյանի խոսնակ Դավիթ Բաբայանի հետ։
– Պարոն Բաբայան, ԵՄ խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկը Բաքու կատարած այցի ընթացքում հայտարարել է, որ ԵՄ-ն աջակցում է Ադրբեջանի ինքնիշխանությանը, անկախությանը և տարածքային ամբողջականությանը, ինչպե՞ս կգնահատեք այս հայտարարությունը, որն ըստ էության Եվրամիության դիրքորոշումն է։
– Այս հայտարարությունը պետք է նաև դիտարկել Երևանում նրա արած հայտարարության հետ։ Որքանով տեղյակ եմ, ի տարբերություն Բաքվի, Երևանում նա չի խոսել ազգերի ինքնորոշման իրավունքի ու սկզբունքների մասին։ Հետևաբար՝ սա նշանակում է՝ կա՛մ պարոն Տուսկը չի ցանկացել ավելի բարդացնել իրավիճակը, որպեսզի չզայրացնի Ադրբեջանին, կա՛մ այստեղ կան խնդիրներ։ Մենք բավականին կոշտ պետք է արձագանքենք, քանի որ Եվրոպայի հետ մեր կապերն արժևորում ենք։ Իսկապես Եվրոպան և եվրոպական տարածքը դիտարկում ենք՝ որպես մեզ բարեկամ, որը քաղաքակրթության և ժողովրդավարության բնօրաններից մեկն է, և չենք ուզում, որպեսզի մեր հարաբերությունները վատթարանան, հակառակը՝ ցանկանում ենք, որպեսզի պահպանենք նորմալ ու լավ հարաբերություններ։ Այդ պատճառով որքան էլ ծանր ու խիստ լինի, պետք է ասենք, որ նման մոտեցումը ճիշտ չէ, օրինակ՝ Եվրամիությունը, այսպես ասած, եղբայրական ու լավ հարաբերություններ է պահպանում ֆաշիստական Ադրբեջանի հետ, գնում է Բաքու, և գովաբանում են մեկը մյուսին, որևէ անդրադարձ չի կատարում Ադրբեջանում մարդու իրավունքների զանգվածային խախտումներին, ազգային փոքրամասնությունների ճնշումներին, տարբեր տիպի նացիստների հերոսացումներին։ Այնտեղ անցկացնում են առաջին համաեվրոպական խաղերը և այնպիսի հայտարարություններ անում, կարծես Ադրբեջանն իր զարգացման գործում ու մակարդակով Ֆրանսիան է կամ Դանիան։
Ի՞նչ է սա նշանակում. սա մարտահրավեր է ոչ այնքան մեզ, որքան Եվրոպային, վերջապես իրենք էլ պետք է կողմնորոշվեն, թե ինչի՞ կողմնակից են՝ այն արժեքների՞, որոնց մասին կենացներ են բարձրացվում՝ ժողովրդավարություն, մարդու իրավունքներ և այլն, թե՞ շահերի, թե՞ խավիարի, ի վերջո, ի՞նչն է կարևոր իրենց համար։ Այդ խստությունն արդեն պետք է դրսևորենք, որովհետև արժևորում ենք Եվրոպայի հետ հարաբերությունները, որի համար ոչ ճիշտ քայլերի մասին մենք պետք է բարձրաձայնենք և ասենք, որ դա ճիշտ չէ։ Ի՞նչ է նշանակում՝ Ադրբեջանին գովաբանել, միջազգային իրավունքը միայն տարածքային ամբողջականությո՞ւնն է, այնտեղ մարդու իրավունքներ, ազգերի ինքնորոշման իրավունք չկա՞. այդ դեպքում ինչպե՞ս են ճանաչել Կոսովոն։ Նույն Եվրամիությունը հազար որոշումներ ունի այդ ամենի վերաբերյալ, այդ ինչպե՞ս ստացվեց, այսինքն՝ խտրականությո՞ւն է տեղի ունենում, դրա համար Եվրոպան պետք է կողմնորոշվի, քանի որ սա շատ վտանգավոր է նաև իր համար։ Հայտարարել մի բան, անել մեկ այլ բան, մենք տեսնում ենք, թե դա ինչ իրավիճակ է ստեղծում նույն Եվրոպայում, դա հետևանք է նաև այսպիսի քաղաքականության։ Այս ամենը, բնականաբար, մենք պետք է մատնանշենք բարի ցանկություններից ելնելով՝ գիտակցելով Եվրոպան՝ որպես հարազատ տարածաշրջան, իսկ հարազատների միջև ամեն ինչ պետք է շատ պարզ լինի, իսկ եթե խիստ զրույց պետք է լինի՝ պետք է լինի։ Միևնույն ժամանակ՝ պետք է շարունակենք Եվրոպայի հետ զարգացնել մեր հարաբերությունները՝ մտապահելով հետևյալը, որ բոլորի համար առաջնայինն իրենց ազգային շահն է։ Հետևաբար՝ Տուսկի հայտարարությունները մեզ համար ահազանգ պետք է լինեն, որ մենք պետք է միշտ ապավինենք սեփական ուժերին, վարենք ճիշտ աշխարհաքաղաքականություն, ավելի խորացնենք ու զարգացնենք հարաբերությունները եղբայրական Ռուսաստանի հետ, նաև՝ Իրանի ու ԱՄՆ-ի հետ, և երբևէ չառաջնորդվենք այնպիսի «արժեքներով», որոնք նույնիսկ այն երկրները, որոնք պետք է պահպանեն՝ չեն պահպանում։
– Ձեր բարձրացրած անհանգստությունները ՀՀ իշխանությունները պե՞տք է բարձրաձայնեն Տուսկի հետ պաշտոնական հանդիպումների ժամանակ, թե՞ ոչ։
– Խնդիրն այն է, որ կան, այսպես ասած, հանրային և ոչ հանրային խողովակներ։ Արցախը, լինելով մարդու իրավունքների պաշտպանության համար պայքարող առաջամարտիկ, մեզ իրավունք ենք վերապահում բարձրաձայնել այս հարցերի մասին, քանի որ մեր պայքարը՝ ազգերի ինքնորոշման, մարդու իրավունքների պաշտպանության համար նույնիսկ եվրոպական շատ քիչ երկրներ են այդ ճանապարհն անցել, որը մենք ենք անցել։ Իրավունք ենք վաստակել այդ խնդիրների մասին բարձրաձայնելու։ Որևէ ձևով մեր պայքարն ավելի քիչ չէ, քան ամենազարգացած եվրոպական և ժողովրդավարական երկրներում է, այդ ճանապարհին շատ զոհեր ենք տվել։ Մենք պետք է բարձրաձայնենք, որ պայքարում ենք այս արժեքների համար, և, եթե դրա մասին հայտարարում են, ապա թող բարի լինեն ու հարգեն մեր պայքարը։
«Եթե որևէ մեկն իլյուզիաներ ունի, որ հայկական կողմն ինչ-որ միակողմանի քայլեր է ձեռնարկելու, չարաչար սխալվում է»
– Ի տարբերություն Բաքվի, Երևանում Տուսկը հայտարարեց, որ Եվրամիությունը պատրաստակամ է ժողովուրդներին նախապատրաստելու խաղաղության։ Ինչո՞ւ խաղաղության մասին նման հայտարարություն նա չարեց նաև Բաքվում։
– Երբ Տուսկն ասում է, որ ժողովուրդներին պետք է պատրաստեն խաղաղության, նաև պետք է հավելեր, որ Սաֆարովին բանտ նստեցնեն, որպեսզի խաղաղության նախապատրաստվեն։ Ի՞նչ խաղաղության մասին է խոսքը, եթե դահիճը հերոսացվում է, իսկ Տուսկն ասում է, որ պետք է հարգենք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ի՞նչ է սա նշանակում։ Շնորհակալություն բարի ցանկությունների համար, մենք նախապատրաստվում ենք խաղաղության, և դրա համար մեր բանակը պետք է լինի ամենաբարձր մարտունակության բերմամբ, սա է խաղաղության բանալին։ Շնորհակալ եմ, որ նա նման բարի ցանկություններ ունի, և, որպեսզի այդ ամենը լինի ավելի առարկայական, կրկնում եմ՝ Արցախը վաստակել է այդ իրավունքը՝ բարձրաձայնելու այս մասին։ Մենք ավելի շատ ենք պայքարել և զոհեր տվել՝ մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության համար, քան շատ ու շատ երկրներ։ Հետևաբար՝ ասում ենք՝ ուզում եք խաղաղություն, մենք էլ ենք ուզում, և դրա համար գնացեք ու նացիստների հետ խոսեք և բերեք կառուցողական դաշտ։ Եթե որևէ մեկն իլյուզիաներ ունի, որ հայկական կողմն ինչ-որ միակողմանի քայլեր է ձեռնարկելու, դահիճներին ցուցաբերելու է զինատյացություն, չարաչար սխալվում են։
Զվարթ Խաչատրյան
