Սաբոտա՞ժ պետության դեմ, թե՞ հատային մոտեցում. «Սպայկայի» խնդիրը պետք է լուծվի օրենքով

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանը երեկ «Սպայկա» ՍՊԸ-ի հիմնադիր-տնօրեն Դավիթ Ղազարյանին կալանավորելու որոշում կայացրեց։ Ընկերության մի շարք աշխատակիցներ դատարանի շենքի դիմաց բողոքի ակցիա սկսեցին՝ պահանջելով ազատ արձակել Ղազարյանին և հանդիպում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ։ Ղազարյանի պաշտպանական թիմը պատրաստվում է վերաքննիչ բողոք ներկայացնել՝ ընդդեմ առաջին ատյանի որոշման։

Հիշեցնենք, որ «Սպայկա» ընկերության ղեկավարին ապրիլի 4-ին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածի 2-րդ մասով՝ առանձնապես խոշոր չափերով հարկեր և մաքսավճարներ (մոտ 7 մլրդ դրամ) վճարելուց չարամտորեն խուսափելու համար, որը պատժվում է ազատազրկմամբ՝ 5-10 տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ:

Դ.Ղազարյանի փաստաբանները և ինքը՝ գործարարը, կալանքը որակում են՝ որպես «հետապնդում»՝ շեշտելով, թե այս դեպքը խիստ բացասական կանդրադառնա Հայաստանի միջազգային վարկի վրա և կվանի ներդրողներին:

Մինչդեռ ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր, Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Հայկ Գևորգյանը համոզված է՝ առաջնահերթը օրենքն է: «168 Ժամի» հարցին՝ պարտադի՞ր էր կալանք կիրառել, հնարավո՞ր չէր խաղաղ կարգավորել խնդիրը, Հ.Գևորգյանը պատասխանեց. «Այսինքն՝ ի՞նչ, մենք պատերազմի մե՞ջ ենք «Սպայկայի» հետ, մենք իրեն գերի ենք վերցրե՞լ»:

Ըստ նրա՝ կալանավորման որոշումը կայացրել է դատարանը. «Այստեղ 2 կողմ կա, մեկը պնդում է, որ նա խուսափել է հարկերից, մյուսը պնդում է, որ չի խուսափել հարկերից: Որոշումը կայացրել է դատարանը»:

Անդրադառնալով «Սպայկայի» աշխատակիցների բողոքի ակցիաներին՝ Հ.Գևորգյանը հարցադրում արեց. «Եթե նա մեկ այլ հանցագործության մեջ կասկածվեր, մի՞թե դատարանը պետք է նրան բաց թողներ, որովհետև մի քանի հարյուր հոգի իրեն աջակցում են: Կարծում եմ՝ պետության հետ այս լեզվով խոսելը բացարձակապես անթույլատրելի է: Եվ երկրորդը՝ մենք շատ լավ գիտենք, թե «Սպայկան» ինչպե՞ս է հասել իր այսօրվա մոնոպոլ դիրքին, նախկինում բազմաթիվ բողոքներ են եղել, թե նախկինում ինչպես է աշխատում «Սպայկան», և այսօր այդ ընկերությունը շանտաժի լեզվով է խոսում պետության հետ: Եթե նա մոնոպոլիստ չլիներ, այսպիսի բան չէր անի, չէ՞: Նա ասում է՝ ես մթերումը դադարեցնում եմ: Դա լիովին անհասկանալի է: Եթե նա կասկածվեր այլ հանցագործության մեջ, մթերումները կրկին պետք է դադարեցվեի՞ն: Պատկերացրեք՝ ամեն մի մոնոպոլիստ վեր կենա ու ասի՝ եթե հարկերից խուսափեմ, ու ինձ վրա քրեական գործ հարուցեք, գործունեությունս կդադարեցնեմ: Դա կոչվում է սաբոտաժ պետության դեմ: Սա-բո-տաժ: Դա կարելի է որակել քրեորեն հետապնդելի ձևակերպում»:

Թե այս միջադեպն ինչպե՞ս կազդի պետության վարկի և ներդրողների վրա՝ հարցին, Հ.Գևորգյանը պատասխանեց, որ պետության վարկի վրա ոչ թե բացասական, այլ շատ դրական է ազդում, երբ պետությունն օրենք է կիրառում: Նրա կարծիքով՝ կարիք չկա անհանգստանալու, եթե «Սպայկան» իրականում չմթերի գյուղացու բերքը: Պատգամավորը համոզված է, որ կառավարությունը մթերելու այլ ուղիներ կգտնի: Նա նկատեց, որ միջազգային պրակտիկայում, եթե որևէ ընկերության ղեկավարի հանդեպ նման գործողություններ են իրականացվում, այդ ընկերությունը և՛ հնարավորություն է ունենում շարունակելու բնականոն գործունեությունը, և՛ պարտավոր է շարունակել. «Խնդիրն այն է, որ նորմալ երկրներում մոնոպոլիաներ չկան, և շանտաժի լեզվով ոչ մեկը չի կարողանում խոսել պետության հետ: Հայաստանում էլ է լինելու այնպես, որ ոչ ոք չկարողանա շանտաժով խոսել պետության հետ, ոչ մի մոնոպոլիստ»:

Դիտարկմանը, որ Եվրասիական զարգացման բանկը կասեցրել է ընկերությանը շուրջ 100 մլն դոլար վարկի տրամադրումը, Հ.Գևորգյանը պատասխանեց, որ հայտնի չէ, թե որքանով է դա հիմնավոր. «Դա ճիշտ է, թե սխալ, ես չեմ կարող ասել»:

ԱԺ ԲՀԿ խմբակցության ղեկավար Գագիկ Ծառուկյանը նույնպես այս հարցում գերակա է համարում օրենքի կիրառումը: «Իմ կարծիքով՝ հիմնականում օրենքի առաջ բոլորը հավասար են, դա պետք է իրավապահ մարմինները ապացուցեն»,- ասում է Ծառուկյանը:

Նա ևս կարծում է, որ Ղազարյանի կալանավորումը հիմք չէ մթերումները և ընկերության գործունեությունը դադարեցնելու համար. «Արտահանումը դադարեցնելը ճիշտ չէ: Դա մեծ վնաս կբերի»:

«Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության քարտուղար Գևորգ Գորգիսյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ «Սպայկայի» հետ կատարվող գործընթացները հասկանալու համար պետք է մի քիչ հետ գնալ. «Մոտ 1 տարի առաջ դիմակավոր մարդիկ մտան ընկերություն, ինչ-որ բաներ առգրավեցին, և կարծես քրեական գործ էր բացվում: Հետո մի քանի շաբաթ առաջ վարչապետը գնաց և բացեց պանրի գործարան: Այս ամեն ինչը, կարծում եմ՝ հանրության կողմից, նաև ենթադրում եմ՝ «Սպայկայի» ղեկավարության կողմից ընկալվեց՝ որպես քարտ-բլանշ:

Այսինքն՝ մոռանում ենք անցյալը, և հիմա առաջ գնացեք, զարգացրեք տնտեսությունը, ներդրումներ բերեք, բացեք գործարաններ, և դրանից հետո, իհարկե, անսպասելի էր այս գործողությունը: Այստեղ մի հետաքրքիր բան կա՝ ինչի՞ համար է այդ ամեն ինչը սկսվել: Եթե մենք հետ ենք գնում, ուրեմն բոլորի համար պետք է հետ գնանք: Իսկ բոլորի համար հետ չի գնացվել, և բոլորի համար քրեական գործեր չեն բացվում: Այդ դեպքում ինչո՞ւ է ընտրողական մոտեցում տեղի ունենում, կամ ինչո՞վ է դա պայմանավորված»:

Գ.Գորգիսյանի խոսքով՝ եթե կառավարությունն ուզում է տնտեսական լուրջ բարեփոխումներ և լուրջ իրական տնտեսական հեղափոխություն ունենալ, պետք է ինչ-որ պահի հինը մոռանա, որովհետև նախորդ կոռումպացված ռեժիմի պարագայում կային խաղի կանոններ, և մարդիկ գիտեին՝ բիզնես անելու համար պետք է այստեղ՝ այսքան կաշառք, այնտեղ՝ այնքան «ատկատ» տալ, և միայն այդպես կարելի էր անել բիզնես:

Ըստ նրա՝ այդ ամենի համար հիմա չի կարելի բոլորին բռնել, նստացնել, քանի որ այդ դեպքում երկրում չի մնա գեթ մեկ գործարար, որովհետև բոլորը գործել են նույն խաղի կանոններով: Նա նշեց, որ այժմ պետք է հստակեցնել՝ ի՞նչ ենք ուզում ապագայում. «Եթե «Սպայկայի» դեպքն ենք դիտարկում, խոշոր գործարարներ, արտաքին արտահանումների՝ մրգի ու բանջարեղենի գրեթե մենաշնորհ, մոտ 70 հազար տնտեսություն, որ աշխատում են իրենց հետ, խոսվում էր 100 մլն դոլար ներդրման մասին, որ արդեն կասեցվել է… Ես ուզում եմ հասկանալ՝ հասարակությունն այս գործողությամբ ինչ-որ բան շահո՞ւմ է, թե՞ ոչ: Եվ այդ հարցի պատասխանը դեռ հստակ չկա»:

«Իհարկե, բոլորը պետք է հավասար լինեն օրենքի առաջ, բոլորը պետք է պատասխան տան օրենքի առաջ, եթե խախտում են այն: Բայց՝ բոլորը: Չպետք է լինեն հատային մոտեցումներ: Պետք է կարմիր գիծ քաշվի, որ սրանից հետո աշխատում ենք օրենքով, և ցանկացած խախտում պատժվելու է խստագույնս: Կամ՝ բոլորի համար պետք է հետ գնալ: Դա էլ է կարելի, բոլորից ահռելի գումարներ բերել լցնել բյուջե, որով արտաքին պարտքն էլ կկարողանանք փակել: Բայց պետք է հստակ սահմանվի՝ ինչ ենք անում, ինչ մոտեցում է կիրառվում բոլորի հանդեպ, որպեսզի բոլորի մոտ արդարության ու հավասարության զգացումը մնա»,- հավելեց Գ.Գորգիսյանը: