Հոգլանդի հայտարարությունն օժանդակություն էր Սերժ Սարգսյանին, որ նա չընկրկի Պուտինի առաջ. Աղասի Ենոքյան
168.am-ի զրուցակիցն է Քաղաքական և միջազգային հարաբերությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն, քաղաքագետ Աղասի Ենոքյանը
– Պարոն Ենոքյան, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ամերիկյան նոր համանախագահ է նշանակվել Էնդրյու Շեֆերը, որը ներգրավված է եղել նաև Կիպրոսի խնդրի լուծման գործում: Նրա այս փորձառությունը դրական կլինի՞ Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում:
– Կարծում եմ, որ ամերիկյան մոտցումները Ղարաբաղյան կարգավորման վերաբերյալ հստակորեն շարադրել էր նախորդ համանախագահ Հոգլանդը և այդ նույն սկզբունքներից ելնելով պետք է շարժվի նաև այս նոր համանախագահը: Բանակցային փորձ ունենալն, իհարկե, կարևոր է, բայց շատ ավելի կարևոր է, որպեսզի կարողանան փորձեն իրենց մոտեցումները համաձայնեցնել կողմերի հետ և, ես կարծում եմ, արդեն նաև համանախագհների միջև: Կողմերի հետ աշխատանքում այս ընթացքում որևէ առաջընթաց չի նկատվել, չնայած եղել են բազմաթիվ հմուտ դիվանագետներ: Ես չեմ կարծում, թե այդտեղ նոր լուրջ առաջընթաց կլինի, բայց Մինսկի խումբը գոնե կկարողանա շարունակել իր կարևորագույն ֆունկցիան` բանակցային պրոցեսը, ինչը թույլ չի տա նոր պատերազմի բռնկում:
– Ինչո՞ւ Ռիչարդ Հոգլանդը Ղարաբաղյան կարգավորման կետերը հրապարակեց հենց այն օրը, երբ Սոչիում հանդիպում էին ՀՀ և ՌԴ նախագահներ Սարգսյանն ու Պուտինը:
– Այստեղ 2 տեսակետ կարող է լինել: Մեկն այն է, որ իր պաշտոնը լքելուց առաջ Հոգլանդը մեկ անգամ ևս հայտարարեց այն, ինչի մասին խոսվել է վաղուց, այսինքն` ցույց տվեց, թե ինչ մոտեցումներ ունի ՄԽ-ը կարգավորման վերաբերյալ: Մյուս տեսակետը, թերևս, այն է, որ երևի իրենք ինչ-որ ինֆորմացիա ունեին այն մասին, որ Պուտինը Սերժ Սարգսյանին ավելի վատ պայմաններ է առաջարկելու և նրանք ցույց տվեցին, թե ինչպիսի հնարավորություններ կան: Այսինքն` դա ինչ-որ տեղ օժանդակություն էր Սերժ Սարգսյանին, որ նա չընկրկի Պուտինի առաջ:
– Կարծում եք` Պուտինն ավելի վա՞տ պայմաններ է առաջարկել Սերժ Սարգսյանին:
– Ենթադրում եմ: Համենայն դեպս` նորից ակտիվացել են ռուսական խաղաղապահների մասին խոսակցությունները, որը ես համարում եմ ավելի վատ պայման:
– Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Մամեդյարովը հայտարարել է, թե անհրաժեշտ է սկսել առարկայական բանակցություններ՝ մանրամասների քննարկման համար։ Բայց մի՞թե Ադրբեջանը պատրաստ է բանակցությունների, կամ ի՞նչ բանակցությունների մասին է խոսքը, եթե նախկին պայմանավորվածությունները չեն կատարվում:
– Ես կարծում եմ, որ բանակցությունները նախ և առաջ պետք է վերաբերվեն նախկին պայմանավորվածություններին, կամ գոնե բանակցեն այդ նախկին պայմանավորվածությունների շուրջ կամ դրանք չեղյալ հայտարարելու շուրջ: Համենայն դեպս, բանակցային սեղանին ներկայումս դրված են այդ պայմանավորվածությունները, ինչն էական նշանակություն կունենա հակամարտության հետագա տաք էտապը չեզոքացնելու համար:
– Հայաստանի ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը հայտարարեց, թե Հոգլանդի հրապարակած կետերում նոր ու վտանգավոր բան չկա: Համամի՞տ եք:
– Բազմիցս է ասվել այդ մասին, և Հոգլանդի ասածն այն էր, ինչ մինչ օրս գոնե պաշտոնական, այսինքն` ոչ պրոպագանդիստական նպատակներով, հայտարարել է Սերժ Սարգսյանը: Եթե այս հայտարարության մեջ նշված կետերը, մանրամասները մենք կարողանանք ճիշտ ձևով իրականանցել, կարծում եմ, այստեղ իսկապես հնարավոր է որոշակի լուծում: Մանրամասներ ասելով՝ ես ի նկատի ունեմ խաղաղության ապահովման մեխանիզմները, կարգավիճակը որոշելու հետ կապված գործողությունները, փախստականների վերադարձի հետ կապված մանրամասները: Այսինքն` այս մանրամասների մեջ է ամենամեծ խնդիրը, որի վերաբերյալ էլ մինչև հիմա չի ստացվում պայմանավորվածություններ ձեռք բերել:
– Ըստ պաշտոնական հաղորդագրությունների` Պուտին-Սարգսյան հանդիպման ժամանակ Ղարաբաղյան թեման առանցքային չէր: Որոշ վերլուծաբաններ գենթադրություններ էին անում, որ նրանց հանդիպման օրակարգն ավելի շատ 2018-ից հետո Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարմանն է վերաբերվել: Ի՞նչ կարծիք ունեք:
– Հայաստանում մի քիչ շատ են կենտրոնացել 2018 թվականից հետո Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման խնդրի վրա, այդ մասին շատ է խոսվել: Հանրապետական կուսակցության պաշտոնական ներկայացուցիչ Էդուարդ Շարմազանովն ասել է, որ դուք գործ չունեք այս հարցերի հետ, այս հարցերը լուծում է Հանրապետական կուսակցությունը: Բացի այդ, ես կարծում եմ, մինչ 2018-ի վարչապետական փոփոխությունը դեռևս երկար ժամանակ կա, այնպես որ, թերևս Ղարաբաղյան թեման է հիմա կարևոր և, թերևս, այդ հարցն է եղել նախագահների հանդիպման հիմնական թեման: Այլապես այսպիսի հապշտապ հանդիպում չէր կազմակերպվի և չէր նախատեսվի: Թերևս, ինչ-որ զարգացումներ կան այս բնագավառում:
– Առաջիկայում Նալբանդյան-Մամեդյարով հանդիպումից ի՞նչ կարելի է ակնկալել և արդոք նախագահների հանդիպում կկայանա՞:
– Եթե Նալբանդյանն ու Մամեդյարովը կարողանան համաձայնության գալ սեղանին դրված խդիրների շուրջ, այսինքն` մոնիթորինգի, հետագա էսկալացիան զսպելու մեխանիզմների շուրջ, ապա հնարավոր է նաև նախագահների հանդիպում: Ես կարծում եմ, որ նախագահների հանդիպման օրակարգը դրանից այն կողմ չի անցնի:
– Բայց որևէ լուրջ փոփոխություն հակամարտության կարգավորման հարցում կլինի՞` հաշվի առնելով, որ թե՛ Սարգսյանի, թե՛ Ալիևի պաշտոնավարման ժամկետները մոտենում են ավարտին և փոփոխություն է սպասվում:
– Չեմ կարծում, թե Ադրբեջանում, ինչպես նաև Հայաստանում ղեկավարություն կփոխվի: Հայաստանում փոփոխությունը կլինի այն, որ Սարգսյանը կունենա ավելի քիչ պատասխանատվություն, այսինքն` նա ցանկացած անհաջողություն կարող է բարդել խորհրդարանի վրա, որը նրան լիազորում է, ուղղորդում է և այլն: Այսինքն` սահմանադրական այդ ամբողջ փոփոխությունը նրան ֆորմալ հնարավորություն կտա ձեռքերը լվանալու անհաջող ընթացքի դեպքում:
