Միայն մեկ սերիա. մամուլ
«Ես անկեղծորեն ուրախ եմ, որ թեկուզ տարիներ անց, բայց Մատաղիսի գործով նստած անմեղ համարվող մարդիկ ազատվեցին»,- «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթում գրում է հրապարակախոս Հրանտ Տեր-Աբրահամյանն ու շարունակում.
«Բայց հուսով եմ նաև, որ բոլորս հասկանում ենք երկու բան: 1. Սրանով բացարձակ որևէ իրավիճակ Հայաստանում չի փոխվում և չի փոխվելու` մյուս գործերով անմեղները ոնց նստել են, այդպես էլ նստելու են, նոր գործեր սարքվելու են, և անարդարադատության համակարգը գործելու է անխափան: 2. Քաղաքացիական հասարակության ջանքերի հետ որևէ հեռավոր իսկ կապ չունի այս գործում արդարության մասնակի հաղթանակը:
Մատաղիսի գործի հետ որոշակի առնչություն ունեցել եմ դեռ տարիներ առաջ, երբ գործը նոր էր քննվում (կարծեմ 2005 թե 2006 թթ-երն էին): Ճիշտ է այն ժամանակ էլ չեմ հասցրել շատ խորանալ գործի մանրամասների մեջ, բայց ունեի ընկերների մի խումբ, որոնք, քաղաքացիական սկզբունքներից ելնելով, ակտիվորեն ներգրավված էին դրանում: Այն ժամանակ հեշտ չէր այդպիսի քաղաքացիական ակտիվությունը, որովհետեւ եղած-չեղած մի 15-20 հոգի մարդ կար Հայաստանում ակտիվ դիրքորոշմամբ` թիվ, որը ճգնաժամային իրավիճակներում կարող էր հասնել, ասենք, մի 50 հոգու, բայց իմ հիշելով` ոչ ավելին: Այդ իմաստով ես շատ ուրախ եմ, որ այսօր քաղաքացիական ակտիվ դիրքորոշում ունեցող մարդիկ շատ ավելին են, նաև շատ ավելի կազմակերպված են, թեկուզև իրենք համարեն, որ այդ նոր պայմաններն օդից ձևավորվեցին և ոչ մի կապ չունեն այն գործընթացների հետ, որոնք տեղի ունեցան Հայաստանում վերջին տարիներին: Կարևորը փաստն է:
Երկրորդ` շատ ուրախ եմ նաև, որ այսօր Մատաղիսի գործի նոր զարգացմամբ այդքան ուրախ և մտահոգ մարդ կա, որոնք ոչ միայն 2000-ականների կեսերին, այլև հենց վերջին տարիներին մի տեսակ ի ցույց չեն դրել ՀՀ-ում արդարադատության վիճակով իրենց մտահոգությունը, զսպել կամ թաքցրել են դա: Միայն հույս հայտնեմ, որ արդարության անզուսպ ծարավը, որն ի հայտ է եկել այդ խմբի մոտ այս օրերին, կարճատեվ չի լինի, և այսուհետ մենք նրանց արդարություն պահանջող ձայնը կլսենք ոչ միայն տարիներ առաջ, այլև այսօր և վաղը արձանագրվող անարդարության դեպքերի առնչությամբ:
Եթե մի քիչ ավելի լուրջ, ապա, կարծում եմ` անմեղների արդարացման ուրախությունը կիսելով հանդերձ, չունենք որևէ լուրջ փաստարկ առ այն, որ տվյալ դեպքում սկիզբ է դրվում արդարադատության համակարգի լուրջ բարեփոխման:
Կարծում եմ, որ այս պահին ավելի քան ակնհայտ է, որ տեղի ունեցածն ընդամենը մեկ սերիաանոց կինո է, և արդարության պատուհանը ինչպես անսպասելի բացվեց, նույն կերպ անսպասելի էլ կփակվի: Չեն վերանայվելու նախկինում եղած անարդարադատության այլ դեպքերը, եթե դրանց մեջ էլ «անսպասելիորեն» չհայտնվի քաղաքական աստառ: Ավելին, ցավոք, բոլոր հիմքերը կան ենթադրելու, որ Հայաստանում շարունակվելու են ճչացող անարդարադատության դեպքերը հատկապես այն գործերում, ուր խառնված կլինի որևէ պաշտոնյայի կամ ընդհանրապես իշխող համակարգի շահերը: Իսկ եթե հաշվի առնենք այն, որ տվյալ դեպքում ակնհայտ է գործի քաղաքական աստառը, ապա, սթափ լինելու դեպքում, պետք է հասկանանք, որ եթե դեպքն ինքնին, այսպես ասած, վակուումի մեջ կարող է արդարության հաստատում համարվել, ապա ավելի լայն շրջարկում դա նույնիսկ անարդարադատության խորացմանը նպաստող իրադարձության կարող է վերածվել, քանի,որ ընդամենը ևս մեկ անգամ հաստատվում է, որ Հայաստանում արդարադատության ինքնուրույն համակարգ չկա, այլ կա այդ համակարգի ամբողջական և ոչնչով չհավասարակշռվող կախվածություն քաղաքական իրավիճակից և իշխող խմբի կամքից:
Այսինքն` նույնիսկ արդարությունը պատվիրված է, և դատավորը նույնիսկ այդ դեպքում սովորական խամաճիկ է: Համոզված եմ կամ գոնե հուսով եմ, որ մեր հասարակության նպատակը հենց անկախ դատական համակարգն է, այլ ոչ թե քաղաքական շահից բխած դատական որոշումը: Այլապես բացարձակ անիմաստ է դառնում պայքարը հանուն արդարության, և հաստատ կարելի է ավելի հետաքրքիր զբաղմունքներ գտնել` բարին ընդ քեզ մաղթելով քաղաքացիական ինքնանպատակ ակտիվիզմին:
Իհարկե, հասկանում եմ, որ կգտնվեն մարդիկ, որ իմ այս նյութը կհասկանան կամ կմեկնաբանեն որպես քաղաքական ենթատեքստ ունեցող: Փորձից գիտեմ, որ այդպես հասկացողներին ետհամոզել հնարավոր չէ, քանի որ նրանց ուղեղներում կարծեմ անջատված է կարևոր ծրագրային մի փաթեթ, որը թույլ է տալիս տարբերել օրվա կոնյուկտուրան` սթափ և առարկայական հայացքից: Ամեն դեպքում կոչ եմ անում իրոք մոռանալ բոլոր անունները, ընթացիկ զարգացումները և այլն, և նայել անսքող հայացքով և ճիշտ դիստանցիայից: Եթե, իհարկե, ստացվի»:
