Տնտեսություն

Պետության ֆինանսական բեռը վերջին երկու տարիներին կտրուկ ծանրացել է։ Մի կողմից՝ նվազել են բյուջեի եկամուտները, մյուս կողմից՝ մեծացել է ծախսերի ճնշումը՝ ստանձնած նոր ֆինանսական պարտավորությունների պատճառով, որոնք ժամանակին բավարար հիմնավորված չեն եղել տնտեսական զարգացումներով։

Անցած տարվա սպետեմբերի 27-ին Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմի վերջում շուրջ 110 հազար մարդ է տեղահանվել Արցախից, իսկ հետպատերազմյան շրջանում ՝ 39 հազար մարդ։ Այս մասին տեղեկացրեց Արցախի Հանրապետության նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Արտակ Բեգլարյանը՝ «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնության «Գործընկերություն՝ հանուն Արցախի» խորագրով համաժողովի ընթացքում ներկայացնելով պատերազմի հետևանքով Արցախի կրած վնասները։

Հայ կինեմատոգրաֆը լի է գրավիչ դեմքերով, արտահայտիչ դիմախաղով և գեղեցիկ մարմիններով, բայց հայ դերասաններից իր ինքնատիպ առնականությամբ, եթե կուզեք՝ առեղծվածային գրավչությամբ առանձնանում է Խորեն Աբրահամյանը: Ո՞րն է գանգրահեր այս հսկայի առնականության գաղտնիքը, ի՞նչն է նրան մեծ հմայք հաղորդում:

Առաջին եռամսյակում աշխարհում ոսկու ձուլակտորների եւ ոսկեդրամների պահանջարկը կազմել է 339,5 տոննա, ինչը դարձել է ամենաբարձր ցուցանիշը 2016 թվականի չորրորդ եռամսյակից ի վեր, հետեւում է Ոսկու համաշխարհային խորհրդի (World Gold Council, WGC) «Ոսկու պահանջարկի դինամիկան» հաշվետվությունից։

Հայաստանում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը 2021-ի հունվար-մարտին 2020-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել է 2 տոկոսով, սակայն տարվա երրորդ ամսին՝ մարտին փետրվարի նկատմամբ տնտեսությունն ակտիվացման միտումներ է ցուցաբերել՝ գրանցելով 9.6 տոկոս աճ: Այս մասին փաստում են ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալները:

Սյունիքի դեպքերը ծանր տարած իշխանություններն ընտրություններից առաջ խստացնում են Քրեական օրենսգրքի պահանջները, որպեսզի պատժեն քաղաքական հակառակորդներին։ Բայց, իհարկե, չեն պատրաստվում բավարարվել միայն դրանով։ Տնտեսությունը ճգնաժամից հանելու ուղիներ փնտրելու և խթաններ ստեղծելու փոխարեն՝ սկսել են ռեպրեսիաներ կիրառել քաղաքական հակառակորդների տնտեսական գործունեության նկատմամբ. բիզնես են փակում, ոստիկանություն ու ԱԱԾ են կանչում, քրեական գործեր են «կարում»՝ այդ ճանապարհով փորձելով ընտրություններից առաջ ասպարեզից հեռացնել անհնազանդներին։

Ֆերմեր, գործարար Հարություն Մնացականյանի կարծիքով՝ 3 տարի Հայաստանում HHշահագրգիռ անձինք ինտենսիվորեն լոբբինգ էին անում կանեփի թեման, բոլոր հնարավոր ձևերով պրոպագանդում էին, և, ի վերջո, ՀՀ կառավարությունը հավանություն տվեց «Թմրամիջոցների մասին» օրենքին և կից օրենքներին, որը վերաբերում է արտադրական և արդյունաբերական կանեփի աճեցման և հետագայում վերամշակման գործընթացին:

Առավել հետաքրքիր է կանանց թեման փնտրել այնտեղ, որտեղ այն հնարավոր լավ թաքցված է: Հենրիկ Մալյանի «Մենք ենք, մեր սարերը» (1969 թ.) ֆիլմը վերը նշվածի լավագույն օրինակներից է:

Նոր կորոնավիրուսի համավարակի հետեւանքներից ԱՄՆ-ի տնտեսության վերականգնումն ավելի արագ է տեղի է ունենում կառավարության կողմից հավանության արժանացած ներդրումների հաշվին:

Կարեն Բալյանի «Ֆենիքս Դարբինյան. քաղաքին ուրախություն պարգևած ճարտարապետը» մենագրության շնորհանդեսը. ՈՒՂԻՂ

Անդրադառնալով հրապարակված մյուս ցուցանիշներին՝ Թադևոս Ավետիսյանը նկատեց, որ շարունակում են ցածր մնալ հատկապես առևտրի ու ծառայությունների ոլորտների ցուցանիշները, իսկ հիմնական աճը, որն արձանագրվել է, եղել է շինարարության ոլորտում, ինչը, ըստ նրա, պայմանավորված է քաղաքական գործոնով․ «Գիտեք, առջևում ընտրություններ են, և օրվա իշխանական խմբակը փորձում է մարդկանց ցույց տալ կատարվող ինչ-որ աշխատանքներ»։

ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը և «ԱԳ Իմպեքս» ՍՊԸ-ն ակտիվորեն համագործակցում են հաշվարկադրամարկղային սպասարկման շրջանակներում սկսած նախորդ տարվանից: Իսկ վերջերս Բանկը նաև ֆինանսավորեց «ԱԳ Իմպեքս» ՍՊԸ-ին՝ ընկերության գործունեության հետագա ընդլայնման համար անհրաժեշտ հիմնական միջոցներ ձեռք բերելու նպատակով: Վարկային միջոցների հաշվին հաճախորդը ձեռք է բերել շինարարական տեխնիկա և հատուկ սարքավորումներ՝ նախատեսված  հողերի փորման և  բեռնման-բեռնաթափման աշխատանքների համար:

«Գնահատում ենք Բանկի նկատմամբ գործընկերների ու հաճախորդների վստահությունը: Շնորհավորում ենք մայիսի մեկի՝ Աշխատակցի օրվա  կապակցությամբ եւ Բանկի կորպորատիվ աշխատավարձային պայմանագրի շրջանակներում աշխատավարձ ստացող հաճախորդներին առաջարկում մայիսի 1-2-ին կատարել անկանխիկ գնումներ ու օգտվել մինչեւ 20 հազար դրամի չափով գումարի վերադարձի հնարավորությունից»,- ասել են Կոնվերս Բանկում:

5,8 տոկոս գնաճը՝ եկամուտների չավելացման պայմաններում, լուրջ ծանրություն է սպառողների համար։ Բայց դա այն ամբողջ պատկերը չէ, որը թաքնված է գնաճի տակ։

«Ստեփան Գիշյան» բարեգործական հիմնադրամի և «Կայուն զարգացման հիմնադրամ»-ի համագործակցության արդյունքում ստեղծված դասասենյակը հագեցված է մուլտիմեդիայի բոլոր հնարավորություններով՝ ինտերակտիվ դասեր կազմակերպելու համար: Աշակերտները ֆրանսերեն կսովորեն նոր մեթոդներով՝ խաղերով, երգերով ու ֆիլմերով։

Կոնվերս բանկը համալրել է  փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների (ՓՄՁ) վարկավորման առցանց հարթակում՝ հասանելի վարկատեսակների ցանկը:

Վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է հերթական տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը։ Մեկամյա անընդմեջ անկումից հետո, մարտին՝ նախորդ տարվա մարտի համեմատ, աճ է արձանագրվել։ Որ այդպես էլ պիտի լիներ, պարզ էր ի սկզբանե։ Բայց չպետք է մոռանալ, թե դա ինչի արդյունք է։

ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը, պարբերաբար բարելավելով իր կողմից առաջարկվող պրոդուկտների պայմաններն, այս անգամ իջեցրել է ֆիզիկական անձանց վարկերի գնման  տարեկան տոկոսադրույքը և միջնորդավճարը:

«Մի քանի միլիարդ դոլարի ներդրում անելու պատրաստ ներդրողների խումբ», «մարտ ամսին սպասվող տնտեսական աճ», «գրանցված աշխատատեղերի բացարձակ թվի ռեկորդ»  և այլ ոգևորող լուրեր, որոնք պարբերաբար հայտնում են հայրենի իշխանությունները՝ գնաճի, համավարակի ու դրամի արժեզրկման առկա միտումների հոսանքին հակառակվելով։ Իսկ իրականում տնտեսագետները մեկ անգամ չէ, որ նշել են՝ երկրում առկա է տնտեսական ճգնաժամ։

Հետաձգվեցին սոցիալական պաշտպանության ոլորտի առարկայական բարեփոոումները: Տնտեսության թռիչքը հեքիաթ էր։ Խոսքի ու գործի խորացող խզումների համար արմատավորում էր իրական պատասանատուներից դուրս մեղավորներ գտնելու անհեռատես գործելաոճը՝ պոպուլիստական թարմացվող գործիքավորմամբ:

Ապրիլի 5-7-ը ՀՀ պատվիրակությունը` ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության պատվիրակությունը, նախարարի տեղակալ Արման Խոջոյանի գլխավորությամբ, պաշտոնական այցով գտնվում էր Վրաստանում: Հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են երկկողմ օրակարգի տարբեր հարցեր, այդ թվում՝ 2020թ․ դեկտեմբերին և 2021թ․ հունվարին ծագած, հայկական մի շարք գինիների անվանումների հետ կապված խնդիրները:

Ակբա բանկի և Սբերբանկի համագործակցության արդյունքում Ռուսաստանի Դաշնությունից այսուհետ 24/7 եղանակով, առանց բանկային տվյալների՝ միայն հեռախոսահամարի միջոցով, հնարավոր է վայրկյանների ընթացքում դրամական փոխանցումներ ստանալ:

Երեկ մամուլում տեղեկություններ շրջանառվեցին Մեղրիի մաքսատան չգործելու մասին: News.am-ի տեղեկություններով՝  հայ-իրանական սահմանին՝ Մեղրիի անցակետի մոտ, «Հայաստանից Իրան ուղևորվող բեռնատարների խոշոր կուտակում կա, քանի որ մաքսատունը չի գործում։

Նախորդ տարի ՝ գնահատելով բանկի հաճախորդ ձեռնարկատերերի պահանջները՝ Կոնվերս Բանկը հիմնեց Հայաստանում առաձին ՓՄՁ ֆինանսավորման կենտրոնը, որտեղ ձեռնարկատերերը ոչ միայն կարող են օգտվել  համապարփակ բանկային ծառայություններից, այլեւ ստանալ բիզնեսի հիմնադրման եւ զարգացման համար անհրաժեշտ խորհրդատվություն:

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. «Տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում, բացառությամբ շինարարության և էլեկտրաէներգիայի արտադրության ոլորտների, հունվարմարտ ամիսներին, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ, անկում է արձանագրվել: «Փաստի» հետ զրույցում այս մասին ընդգծեց տնտեսագետ Կարեն Սարգսյանը: Անդրադառնալով կառավարության վերջին նիստի ժամանակ հայտարարված՝ աշխատատեղերի աճի ցուցանիշներին՝ տնտեսագետը նշեց, որ պատկերն իրականում այլ է. «Ըստ ՊԵԿ-ի տարածած հաղորդագրության, 2021 թ. […]

 ֆինանսների նախկին նախարար Վարդան Արամյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․ «Քիչ  առաջ ԱՎԾ-ն հրապարակեց տնտեսական ակտիվության օպերատիվ ցուցանիշները: Ինչպես որ ակնկալվում էր։

Կապիտալ ծախսերը, որոնք ունեն ներդրումային և տնտեսական աճի խթանիչ կարևոր դեր, թերակատարվել են 52 տոկոսով։ 2020թ․ հունվար-սեպտեմբերին այս ծախսերի թերակատարման ցուցանիշին համարժեք ցուցանիշ արձանագրվել է նաև 2018-2019թթ․։

Սպասվող խորհրդարանական ընտրություններին իշխանությունները գնում են երկրի ղեկավարումը լիակատար ձախողած. տնտեսությունը քայքայված է, երկիրը՝ անպաշտպան, հասարակությունը՝ բարոյալքված, ապագան՝ անորոշ։ Այս պայմաններում ի՞նչ է մնում անել վերարտադրվելու համար՝ կրկին օրակարգ բերել նախկիններին ու փորձել ամբողջ մեղքը բարդել նրանց վրա։ Այն, ինչ անում էր Նիկոլ Փաշինյանը՝ կառավարության ծրագրի կատարման 2020թ. հաշվետվությունը Ազգային ժողովում ներկայացնելու ժամանակ։

Փաստ է, որ գոնե մինչև այժմ թուրքական ապրանքների դեֆիցիտ ներքին շուկայում չի նկատվել։ Գուցե և ինչ-որ ապրանքներ հիմա գալիս են այլ երկրներից։ Բայց այս արգելանքի նպատակը ամենևին էլ միայն թուրքական ապրանքների հոսքը Հայաստան կասեցնելը չէր և փոխարինելը ուրիշ երկրների արտադրանքով։

Տնտեսական կանխատեսումներն անշնորհակալ զբաղմունք են: Սա, հավանաբար, միակ բանն է, որ մեր իշխանությունները գիտեն տնտեսության մասին: Որպես ապացույց՝ կարելի է հիշել բոլոր առումներով ողբերգական 2020թ․ պետական բյուջեի ուղերձը: