Միջազգային տնտեսական պարբերականներում մոտ մեկ ամիս քննարկումներ են՝ «Ինչպիսին կլինի տնտեսությունը համավարակից հետո» թեմայով: Առիթը մի կողմից՝ արտակարգ իրավիճակի թեթևացումն է, մյուս կողմից՝ այն, որ արևմտյան երկրները (նաև Ռուսաստանը) համարյա միաժամանակ հայտարարեցին, թե իրենց կառավարությունները սկսում են մշակել ազգային տնտեսությունների վերականգնման ծրագրեր: Ինչպես վայել է նման իրավիճակին, անկախ տնտեսական վերլուծություններն ավելի արագ հայտնվեցին, քան պոետական պլան-ծրագրերը: Իրավիճակին բնորոշ վերլուծություններ: Այսինքն՝ և՛ լավատեսական, և՛ հոռետեսական:
Արտաքին շուկաներում իրավիճակը վատ է դասավորվել Հայաստանի տնտեսության համար։ Վերջին ամիսներին արտահանման հետ կապված խնդիրներն ահագնացել են։ Դրանք կապված են՝ ինչպես արտահանման դժվարությունների, այնպես էլ՝ իրացման շուկաներում տեղի ունեցող փոփոխությունների ու ի հայտ եկած սահմանափակումների հետ։
Գույքահարկի շուրջ վերջին զարգացումները ես կանխատեսել էի դեռևս մեկ տարի առաջ, երբ ես թերևս միակն էի, որը բարձրաձայնում էր հնարավոր հետևանքների մասին ։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ կառավարությունում այսօր տեղի է ունեցել խորհրդակցություն՝ կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման քաղաքականության վերաբերյալ: Քննարկմանը մասնակցել են ֆինանսատնտեսական հատվածը ներկայացնող գերատեսչությունների ղեկավարները, Ազգային ժողովի շահագրգիռ հանձնաժողովների պատգամավորները, հակաճգնաժամային միջոցառումների իրականացման գործընթացում ներգրավված պաշտոնատար անձինք:
Վերջին տասնօրյակում համաշխարհային տնտեսական մամուլը քափուքրտինք կտրած տնտեսական կանխատեսումներ էր հրապարակում: Բոլորը փորձում էին սեփական կանխատեսումներ հրապարակել Արժույթի միջազգային հիմնադրամից առաջ: ԱՄՀ-ն նախորդ կանխատեսումը հրապարակել էր ապրիլի 14-ին: Այնտեղ ասվում էր, որ սկսված կրճատում-ռեցեսիան ամենախորն է Մեծ ճգնաժամից (1929-39թթ․) հետո: Ենթադրվում էր, որ աշխարհի քանակով 157 երկրում տնտեսական անկում կարձանագրվի: Համաշխարհային տնտեսության անկումը այն ժամանակ գնահատվում էր 3 տոկոս:
Հունիսի 25-ին Ազգային ժողովն արտահերթ ընթացակարգով երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունեց «Հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» նախագիծը, որով 2021 թվականի հունվարի 1-ից կբարձրացվի գույքահարկը:
Երկրում համավարակի դեմ պայքարը որևէ արդյունք չի տալիս, ինչի մասին վկայում են օրեցօր շատացող վարակակիրների և, որքան էլ ցավալի է, մահացությունների թիվը։ Որքան էլ պետական ամբիոններից ասեն, թե երկրում սոցիալական ճգնաժամ չկա, քաղաքացիներից յուրաքանչյուրն ինքն էլ առանց ասելու՝ գիտի, թե ինչ խնդիրների առաջ է կանգնած, տնտեսությունը գահավիժում է՝ ամիս առ ամիս արձանագրելով տարատեսակ ցուցանիշների անկումներ և, փոխարենը, ինչպես սովորաբար անում են քաղաքացուն ու պետությանը միտված իշխանությունները, քայլեր ձեռնարկվեն քաոսային իրավիճակի զարգացման տեմպը դանդաղեցնելու և հետևանքները վերացնելու համար, որոշում է կայացվում մի հարված էլ տալ քաղաքացուն՝ միջինը 4.3 անգամով ավելացնելով գույքի դիմաց գանձվող հարկի դրուքաչափը։
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հունիսի 26-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
Միտումնավո՞ր, թե՞ թյուրիմացաբար՝ Նիկոլ Փաշինյանը կրկին խեղաթյուրում է փաստերը։ Փորձելով արդարացնել համավարակի տարածման պայմաններում տնտեսությունը վերաբացելու և կրկին չփակելու կառավարության քայլերը՝ վարչապետը հրապարակել է աշխատատեղերի վերաբերյալ մի շարք ցուցանիշները, որոնք, մեղմ ասած, հեռու են իրականությունից։
Հանրային ծառայությունները և տնտեսական մրցակցությունը կարգավորող պետական հանձնաժողովի մասնագետների կողմից 2020թ. հունիսի 25-ին Ստեփանակերտ քաղաքում գործող 20 առևտրային օբյեկտներում 43 լայն սպառման ապրանքատեսակների դիտարկման արդյունքում, նախորդ դիտանցման համեմատ, արձանագրվել է 7 ապրանքատեսակի միջին գների փոփոխություն` 3 գնաճ, 4 գնանկում:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հունիսի 25-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
Մարտից սկսած տնտեսությունը մտավ անկումային փուլ և շարունակում է ընթանալ այդ ճանապարհով։ Անկումը գնալով խորանում է։ Երրորդ ամիսն անընդմեջ զարգացումները բացասական են։ Տնտեսությունը ռեցեսիայի մեջ է։
ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ 2020 թվականի հունվար-մայիս ամիսներին տնտեսական ճգնաժամը ավելի է խորացել՝ կազմելով -3,9 տոկոս։ Տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում բացասական արդյունքներ և սպասումներ կան, որն իր արտացոլում է գտել պաշտոնական վիճակագրության մեջ, մասնավորապես՝ հունվար-մայիս ամիսներին՝ արդյունաբերության աճը դանդաղել է՝ կազմելով +2,4 տոկոս, շինարարությունը անկում է գրանցել -23,6 տոկոսով, առևտրի շրջանառությունը՝ -10,2 տոկոսով, ծառայությունների ոլորտը՝ -4,2 տոկոսով։ Առավել մտահոգիչ է արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալների կրճատումը (–11,2 տոկոսով). մասնավորապես՝ արտահանումը նվազել է -8,1 տոկոսով, ներմուծումը՝ -12,8 տոկոսով։
ԱԿԲԱ-ԿՐԵԴԻՏ ԱԳՐԻԿՈԼ Բանկը և Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ) կնքել են 20 միլիոն ԱՄՆ դոլարի չափով վարկային պայմանագիր։ ՎԶԵԲ-ի կողմից տրամադրված ֆինանսական միջոցները ԱԿԲԱ-ԿՐԵԴԻՏ ԱԳՐԻԿՈԼ Բանկը կուղղի Հայաստանում կորոնավիրուսի համավարակի հետևանքով տուժած միկրո, փոքր և միջին ձեռնարկությունների ֆինանսավորմանը: Համաճարակից տուժած ՄՓՄՁ-ների ֆինանսական միջոցները տրամադրվելու են ինչպես ՀՀ դրամով, այնպես էլ ԱՄՆ դոլարով։
Ստեղծված իրավիճակում որո՞նք են մեր նախանշած առաջնահերթությունները, ինչպե՞ս ենք մենք կազմակերպում հաճախորդների հեռավար սպասարկումը, ի՞նչ նոր ծրագրեր ու մոտեցումներ ենք մշակում՝ համավարակի տնտեսական հետևանքները մեղմելու և մեր հաճախորդների համար անվտանգ միջավայր ապահովելու առումով։ Բոլոր այս հարցերի պատասխանները Ամերիաբանկի ֆինանսական գծով տնօրեն Գևորգ Թառումյանի հարցազրույցում:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հունիսի 24-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
2008թ․ ֆինանսական ճգնաժամի առաջնային պատճառ նշվում էր շինարարության վարկավորման ծավալները: Ընդորում, խոսվում էր և՛ կառուցապատողի, և՛ պարզ գնորդի վարկավորման մեծ ծավալների մասին: Անցած տարվա վերջին շինարարության ոլորտում նորից արձանագրվող ճգնաժամային գործընթացների մասին քննարկումներն ընդհատվեցին համավարակի պատճառով: Ու հիմա, երբ շատ երկրներում տնտեսությունը դուրս է գալիս հարկադիր դադարի պայմաններից, շինարարության ոլորտի ճգնաժամի մասին զրույցները թարմանում են:
Վերջապես, ի թիվս իշխող ուժի քաղաքական շահերից բխող և այդ ուժի ոչ օբյեկտիվ պատկերացմամբ հրատապություն պահանջող հարցերի, Ազգային ժողովը ժամանակ տրամադրեց ու օրակարգում ընդգրկեց 2019 թվականի պետական բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվությունը հաստատելու հարցը։
«Ամենասկզբում, երբ խոսում էին կադաստրային արժեքը շուկայական արժեքով փոխարինելու մասին, հստակ չէր, որ դա, ըստ էության, գույքահարկի բարձրացման նպատակ է հետապնդում: Բայց հետագայում իրենք պարզ հայտարարեցին, որ իրականում նպատակը գույքահարկի բարձրացումն է, և դրան հաջորդեցին հետևյալ հայտարարությունները և՛ վարչապետի կողմից, և՛ ֆինանսների նախարարի կողմից: Վարչապետը հայտարարեց, որ «մենք ֆիսկալ նպատակ չենք հետապնդում», ֆինանսների նախարարը հայտարարում է, որ գույքահարկի և տնտեսական աճի միջև կապը զրոյական է, և հետևաբար՝ հարց է առաջանում՝ եթե նպատակը ֆիսկալ չէ, ապա ի՞նչ է: Պարզ չի»,- ասաց տնտեսագիտության դոցենտը:
168.am-ի հետ զրույցում տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանն անդրադառնալով պահուստային ֆոնդերին` հիշեցրեց, որ գործող իշխանությունները, երբ իրենց տնտեսական նոր մոդելն էին ներկայացնում, մատնանշում էին, որ արտաքին պարտքի բեռը պետք է էապես թեթևացվի, խոսում էին արտարժույթով պահուստների ավելացման մասին, մինչդեռ, ըստ նրա, սրանք այն հարցերն են, որոնք կարիք ունեն երկարաժամկետ գնահատման.
COVID-19 համավարակը լուրջ տնտեսական ճգնաժամի առաջ է կանգնեցրել աշխարհին և առաջիկա մի քանի տարիների կտրվածքով մտահոգիչ են ինչպես համաշխարհային, այնպես էլ Հայաստանի տնտեսական կանխատեսումները:
ԱԺ արտահերթ նիստում այսօր քննարկվում է նաև «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին», որով բարձրացվում է գույքահարկի չափը:
«Սա խայտառակություն է. արտակարգ դրության ժամանակ էսպիսի օրենք բերելն անընդունելի է». Մանե Թանդիլյան
«Հե՛տ տարեք այս նախագիծը». Արկադի Խաչատրյանը դեմ է արտակարգ դրության ժամանակ գույքահարկի բարձրացման հարց քննարկելուն
Ազգային ժողովն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու համար քննարկում է Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագիծը:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հունիսի 23-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
Չնայած ժամանակին Նիկոլ Փաշինյանը շատ էր խոսում այդ մասին, այնուհանդերձ «հեղափոխությունից» հետո գազի սակագինը Հայաստանում այդպես էլ չնվազեց։ Ոչ միայն չնվազեց, այլև շատ շուտով բարձրանալու է։ Հուլիսի 19-ից գործողության մեջ են մտնելու ներքին սպառման նոր սակագները։
Կոնվերս Բանկի ներկայացուցիչները Մայր Աթոռ սուրբ Էջմիածնի Էօրնեկեան հանրակրթական դպրոցի շրջանավարտներին են փոխանցել նրանց ուսման տարիներին կուտակված կրթաթոշակները։ Կրթաթոշակները դպրոցի սաներին են տրվում Էդուարդո Էռնեկյանի և նրա կողմից Հայաստանում կառավարվող ընկերությունների՝ այդ թվում Բանկի կողմից, տարեկան կտրվածքով։ Կուտակված դրամագլուխը աշակերտները ստանում են դպրոցն ավարտելիս՝ Կոնվերս Բանկի վճարային քարտերով:
Արշավին մասնակցելու համար անհրաժեշտ է մինչև ս.թ. սեպտեմբերի 22-ը ԱԿԲԱ–ԿՐԵԴԻՏ ԱԳՐԻԿՈԼ Բանկի թողարկած Visa քարտերով կատարել ընդհանուր 300 հազարից մինչև 1 մլն դրամի սահմանում նվազագույնը 30 անկանխիկ վճարում:
