«Լավ, խոստանում եք, բա եթե 10% տնտեսական աճ չլինի, ի՞նչ ես անելու, կախվելո՞ւ ես». տնտեսագետը՝ Էկոնոմիկայի նախարարին
«Հաղթելով պարտվում ենք». այսօր մամուլի ասուլիսի ժամանակ ասաց տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը՝ անդրադառնալով մեր երկրի տնտեսական վիճակին:
«Միանշանակ տնտեսական դաշտում ևս ամեն օր կրում ենք պարտություններ, որոնք արտահայտվում են այս կերպ՝ կորցրած համախառն ներքին արդյունք, տնտեսական ակտիվության նվազում, գների աննախադեպ աճ, մարդկանց իրական եկամուտների նվազում և որպես սոցիալական հետևանք՝ աղքատների և ծայրահեղ աղքատների թվի աճ: Օրվա իշխանությունը պետք է մի պահ կանգնի, իրապես հասկանա իրողությունները և անհետանա մեր կյանքից, անհետևանք, սա է իրենց ամենաէֆեկտիվ քայլը, որ կարող են անել, որովհետև 3 տարիների մակրոտնտեսական, սոցիալական, հանրային կյանքի որևէ ոլորտում ցուցանիշները եթե դիտարկենք, տեսնում ենք տոտալ ձախողումներ, անսահման անպատասխանատվություն և միանշանակ նաև հետևանքները զգում ենք մեր ամենօրյա կյանքի վրա»,- ասաց տնտեսագետը:
Թադևոս Ավետիսյանը հիշեցրեց, որ 2018-ին, երբ Նիկոլ Փաշինյանն ու իր թիմը գալիս էին իշխանության, խոստանում էին դրական անչափելի փոփոխություններ հանրության բոլոր շերտերի համար, բայց տեղի է ունեցել լրիվ հակառակը:
«2017-ի համեմատ 2020թ.-ի ցուցանիշներով մենք ունենք համախառն ներքին արդյունքի անվանական արժեքի ընդամենը 10 % աճ, այն դեպքում, երբ այս ընթացքում մեր երկրի ընդհանուր արտաքին պարտքն աճել է 27 %-ով՝ 3 անգամ ավելի արագ ավելացրել են արտաքին պարտքը, քան ՀՆԱ-ն: ՀՆԱ-ի իրական ցուցանիշը, այսինքն՝ դրանից հանած գնաճը, ըստ էության ոչ թե 10 % է, այլ դրա կեսը, երեք տարվա ընթացքում իրական ՀՆԱ-ն, եթե սպառողական գների ինդեքսը հաշվի առնենք, առնվազն պաշտոնական վիճակագրությամբ գները 5 %-ից ավելի աճել են»,- ասաց տնտեսագետը:
Ավետիսյանը, վերլուծելով Վիճակագրական կոմիտեի տվյալները, պնդեց, որ կապիտալ ներդրումները նվազել են բոլոր հնարավոր ուղղություններով՝ օտարերկրյա պորտֆելային, ուղղակի ներդրումները:
«Միայն 2020թ. պատիկներով է նվազել դրանց զուտ ներհոսքը, նաև ներքին ներդրումները: Էապես կրճատվում է նաև մեքենասարքավորումների, այսինքն՝ կապիտալ ապրանքների ներմուծումը ՀՀ, և սրանք փոխառնչվող են: 2019-ին, երբ համավարակ չկար, պատերազմ չկար, աղքատության մակարդակը 2018-ի 23.5 տոկոսից դարձավ 26.3 տոկոս: 2020-ը երբ ամփոփենք, ակնհայտ է, որ ունենալու ենք 30 %-ի մոտ աղքատություն»,- ասաց Թադևոսյանը:
Տնտեսագետն անդրադարձավ նաև մի շարք ցուցանիշների, որոնք ազդում են մարդկանց կյանքի որակի վրա:
«Միջին աշխատավարձը չնչին աճ է ունեցել: 2020թ.-ին առաջին անհրաժեշտության ապրանքների գնաճի հետ համեմատած՝ 2-2.5 անգամ ավելի պակաս է աճել, այսինքն՝ իրական եկամուտները նվազել են, իսկ 2021 թ.-ի հունվարին 2020-ի հունվարի համեմատ՝ միջին աշխատավարձը 4 %-ով նվազել է, այն դեպքում, երբ 7 % աճել են սննդամթերքի գները: Երբ անդրադառնում ենք գնաճին և մարդկանց եկամուտներին, պետք է փաստել, որ 2020 թ.-ի առաջին 9 ամիսներին մոտ 50.000 մարդ կորցրել է իր զբաղվածությունը և եկամուտները: Ոչ թե մարդիկ գնացին նպաստից դեպի աշխատանք, ինչպես օրվա իշխանությունները քարոզում էին նախընտրական փուլում, այլ ճիշտ հակառակը, մարդիկ կորցնում են իրենց աշխատանքը, իրենց եկամուտները, և, բնականաբար, առաջանում են նոր իրական խթաններ դեպի աղքատություն»,- ասաց Ավետիսյանը:
Նա նշեց, որ այս ամենը շատ լավ հայտնի է նաև իշխանությանը, քանի որ մարդկանց կյանքի որակի վատացումն ակնհայտ է, սակայն դա նրանց չի հուզում, քանի որ միշտ գտնում են մեղավորներ և կտրվում են իրականությունից: Էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը գնաճը պայմանավորում է միջազգային շուկայում թանկացումներով և կոչ է անում քաղաքացիներին խուճապի չմատնվել: Տնտեսագետը պնդում է, որ մասնագիտական առումով նախարարի հայտարարությունները մեկնաբանելը անհնար է և անիմաստ:
«Խուճապի չեն մատնվում մարդիկ, էն էլ հայ մարդը, մարդիկ ուղղակի ուզում են Զատիկին ընդառաջ մի քանի ձու գնել, տանել իրենց տուն: Շուկայում արդեն նկատվում է այդ ապրանքատեսակի էական գնաճ, փետրվարին պաշտոնական վիճակագրությամբ 52 %-ով ձվի գինը թանկացել է, հունվարին՝ 26 %-ով, դեկտեմբերին՝ մոտ 20 %-ով: Սա կապել միջազգային շուկաների հետ, սա պրիմիտիվ անհաս մանիպուլյացիա է: Ճիշտ է, ձվի արտադրության մեջ կա ներմուծման կոմպոնենտ, բնականաբար, դրա վրա ազդել է նաև արժույթի փոխարժեքը, բայց 10 % արժույթի փոխարժեքի թանկացումը և մոտ այդքան էլ կերի թանկացումը միջազգային շուկաներում չէր կարող բերել ձվի գնի կրկնապատկման: Սննդամթերքի գնաճը փետրվարին մոտեցավ 8 %-ի, դրա մեջ մտնում են նաև առաջին անհրաժեշտության ապրանքները, որոնք մեր գնահատմամբ՝ կրկնակի շատ են թանկացել: Ամենավտանգավորն այն է, որ գնաճի բերող գործոնները կան ու խորանում են»,- ասաց Ավետիսյանը:
Տնտեսագետը նշեց, որ 2019-ի առաջին 4 ամիսների ընթացքում ամսական 20 %-ով ձուն էժանացել է, և հասկանալի է, որ տնտեսությունը հյուծվել է, սրան գումարվում է նաև գերշահույթ ստանալու տնտեսվարողների ցանկությունը:
«Ոչ միայն ձուն է թանկացել, բենզինը, սեղմված գազը, առաջին անհրաժեշտության ապրանքները՝ ձեթ և այլն, սրանք թանկանում են մեծ ինտենսիվությամբ գրեթե ամեն օր: Այստեղ հիմնական բացատրությունն այն է, որ տնտեսությունը հյուծվում է, իսկ շուկայի պետական կարգավորում, այն էլ՝ արդյունավետ, մենք չունենք»,- ասաց Ավետիսյանը և ավելացրեց, որ տնտեսական շոկերը շարունակվելու են և ավելի են խորանալու, քանի որ դեռ առկա են այն հանգամանքները, որոնք նպաստում են դրան:
Անդրադառնալով Հայաստանում ապրանքների թանկացումը միջազգային շուկայում թանկացումներով պայմանավորելուն՝ տնտեսագետը պնդեց.
«Գնաճի և ազգային արժույթի արժեզրկման մեղավորը միջազգային շուկաները չեն, այլ տնտեսության կարգավորողները, կառավարողները, որոնք կոչված են անել այդ գործը և դրա համար են աշխատավարձ ու պարգևավճար ստանում: Ներսի մեղավորներին թողած, դրսում են մեղավորներ փնտրում»:
Տնտեսագետը վտանգավոր որակեց Էկոնոմիկայի նախարարի այն պնդումները, թե ունենալու ենք 10 % տնտեսական աճ, քանի որ հարց է առաջանում, թե որտեղի՞ց է դա լինելու, տնտեսագետի կարծիքով՝ Էկոնոմիկայի նախարարի 10 տոկոսանոց աճ ապահովելու համար բոլոր հնարավոր քայլերը հանրության համար ընդունելի չեն լինելու:
«Լավ, խոստանում եք, բա եթե 10% տնտեսական աճ չլինի, ի՞նչ ես անելու, կախվելո՞ւ ես, ինքնասպա՞ն ես լինելու, ձեր թիմով հեռանալու եք այլ մոլորա՞կ անհետ, ի՞նչ եք անելու, անսահման անպատասխանատվություն է»,- ասաց Ավետիսյանը և ավելացրեց՝ եթե Քերոբյանը մնա նախարար, բազմահազար մարդիկ, այդ թվում՝ ինքը, կլքեն երկիրը, քանի որ անհնար կլինի գոյատևել:
