«Հայաստանում ֆինանսական համակարգը կարող ենք բնութագրել՝ որպես կայուն և դինամիկ աճող, որը տարիների ընթացքում անխափան իրականացրել է ֆինանսական միջնորդի իր գործառույթը, քանի որ ամենակարևոր գործառույթը, որը համակարգն ունի՝ միջնորդությունն է»: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ ներկայացնելով 3 հիմնական ուղերձները:
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երեկ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այցելել է Տավուշի մարզ, եղել է սահմանամերձ գյուղերում, ապա Բերդում մասնակցել է «Երեւանյան հեռանկարներ» երաժշտական փառատոնի բացմանը։
Ֆինանսական միջոցների սղությամբ պայմանավորված՝ պետական բյուջեի լարվածությունը գնալով ավելի ու ավելի է զգացնել տալիս։ Տարեվերջից մի քանի ամիս առաջ կառավարության պահուստային ֆոնդում այլևս չկան ազատ միջոցներ՝ անգամ չնախատեսված հրատապ ծախսերը ֆինանսավորելու համար։
Մեծ Բրիտանիան մշակում է նոր օրինագիծ, որը կվերացնի Եվրամիությունից երկրի դուրս գալու համաձայնագրի հանգուցային մասերը, ինչը կարող է Բրյուսելի հետ առեւտրական բանակցությունների ձախողման վերածվել:
«Լիդիան Արմենիան» արդեն տեղեկացրել է, որ անցած գիշերվա ընթացքում, ականատեսների պնդմամբ, ոչ սթափ վիճակում գտնվող ապօրինություն իրականացնող խմբավորումը ներխուժել է Ամուլսարի տարածք, քարեր շպրտել, հայհոյանքներ ու սպառնալիքներ տեղացել տարածքում գտնվող համայնքի բնակիչների, «Լիդիանի» աշխատակիցների հասցեին։
ԱԺ «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Միքայել Մելքումյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է․ «Արդեն իսկ ժամանակն է, որպեսզի Հայաստանի Հանրապետության Կառավարությունը հանդես գա ստեղծված իրավիճակի համակողմանի վերլուծությամբ, գնահատականներով և հատուկ եզրահանգումներով, նաև՝ առաջիկայի կանխատեսումներով:
Կառավարությանը թվում է, թե ասֆալտ փռելով՝ երկիրը կարող է հանել այն փոսից, որի մեջ հայտնվել է։ Որքան էլ կապիտալ ծախսերը կարևոր են՝ երկարաժամկետ և կայուն աճ ապահովելու տեսակետից, այնուհանդերձ, դա շատ քիչ է տնտեսությունն այս վիճակից հանելու համար։ Տնտեսությունն այս վիճակից հանելու համար հարկավոր են տնտեսական ծրագրեր, այն էլ՝ այնպիսի ծրագրեր, որոնք կունենան համակարգային բնույթ։
Մեր երկրում, տևական ժամանակ է, ապրանքների գները հասարակական ուշադրության չեն արժանանում: Պատճառը պարզ է, գնաճը չափազանց ցածր է: Հետևաբար՝ հասարակությունն ամենևին էլ ուշադիր չէ փորձագիտական «փնթփնթոցի» հանդեպ, որ գնաճի բացակայությունը տնտեսության անգործունեության պես մի բան է: Երևույթ, որ փաստարկում է տնտեսության առաջընթացի զարգացման ցածր տեմպը (կամ` բացակայությունը): Իսկապես 2020թ. հունվար-հուլիսին սպառողական գների աճի ցուցանիշը 1.5 տոկոս է: Նույնիսկ այն, որ պարենամթերքի գնաճն ավելի առաջանցիկ է՝ 1.9 տոկոս, բավարար ուշադրության չարժանացավ: Պարզ է, որ մամուլի համար այս ցանկը քչփորելն արդեն պակաս հրապուրիչ է թվում:
Համավարակը ուղիղ իմաստով մեկուսացում է ու ինքնատիպ ներհայեցողական վիճակ: Բոլորի ուշադրության կենտրոնում սեփական խնդիրներն են: Մենք համարյա ոչինչ չգիտենք մեր հարևան երկրներում կատարվողի մասին: Օրինակ այն, որ հուլիս ամսին Վրաստանի ՀՆԱ-ն նախորդ հուլիսի համեմատ կրճատվել է 5.5 տոկոսով: Իսկ հունվար-հունիսի ընդհանուր անկումը 5.8 տոկոս է:
Թուրքիայում կորոնավիրուսով պայմանավորված ճգնաժամի հետևանքով տարվա երկրորդ քառորդին տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը 9.9 տոկոս անկում է գրանցել: Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը:
Հայաստանում հայտարարված «տնտեսական հեղափոխությունը» տեղի չունեցավ, ու հիմա եկել է ամեն ինչ նորից սկսելու ժամանակը։ Ճիշտ է, համավարակը թողեց իր ազդեցությունը տնտեսության վրա, բայց մինչ այդ էլ անիմաստ էր խոսել հեղափոխական ձեռքբերումների մասին։
Արմավիրի միջադեպը ստիպում է ուշադրություն դարձնել մեր ծախսերի կառուցվածքի վրա: Երկրի սոցիալ-տնտեսական վիճակի ամենաճիշտ պատկեր կարելի է ստանալ հենց այդ երկրի բնակչության ծախսերի կառուցվածքից: Եթե ծախսերի մեջ բարձր է պարենի մասնաբաժինը, ապա միանշանակ կարելի է պնդել, որ խոսքը տնտեսապես թույլ զարգացած երկրի մասին է: Օրինակ, ԱՄՆ միջին ցուցանիշը 6.69 տոկոս է: Սնունդ-պարենը Մեծ Բրիտանիայի քաղաքացիների ծախսերի 8.55 տոկոսն է կազմում:
Գործազրկությունը Հայաստանում միշտ էլ խնդիր է եղել։ Այն առավել ևս սրվել է համավարակից հետո։ Տնտեսությունը հայտնվել է ճգնաժամի մեջ, իսկ տնտեսական որոշ ճյուղեր ուղղակի մնացել փլատակների տակ՝ ստիպված լինելով ընդհանրապես դադարեցնել իրենց գործունեությունը և աշխատողներին տուն ուղարկել։ Քիչ չեն նաև նրանք, ովքեր այս ընթացքում հարկադրված էին գնալ աշխատակազմերի կրճատման։
Փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը տեսակապի միջոցով մասնակցել է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդի հերթական նիստին:
ԵԱՏՄ անդամ երկրների ղեկավարները մոտեցել են այն հարցի լուծմանը, որ պետք է ստեղծել եվրասիական տարածաշրջանում գործակալություններ, որոնք կիրականացնեն նախագծեր՝ ուղղված ինտեգրացման գործընթացների խորացմանը:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների սեպտեմբերի 3-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
Որքան էլ ասենք, որ առևտրի ոլորտում կան ստվերային շրջանառություններ, առանց դրա անհնարին է գոյատևել գործող հարկային քաղաքականության և օրենսդրության պայմաններում։ Ու երբ վարչապետը հայտարարում է, թե անպայման պետք է ՀԴՄ կտրոն տրամադրել, այլապես ստացվում է, որ կտրոն չտրամադրողները գողանում են զինվորի հացը, թող բարի լինի հաշվարկել, թե այդ դեպքում քանի տնտեսվարող ստիպված կլինի դադարեցնել իր գործունեությունը։
«Կառավարությունն այս տարվա մայիսի 2-ի նիստի ընթացքում հայտարարեց տնտեսական երկարաժամկետ զարգացմանն ուղղված մի նոր ծրագրի մեկնարկի մասին, որն իրենից ներկայացնում է Կառավարության կողմից իրականացվելիք երևի թե ամենամասշտաբային, հակաճգնաժամային ծրագրերից մեկը։ Ծրագրի շրջանակներում պետությունն իր պատրաստակամությունն է հայտնել մինչև 50 մլրդ դրամի ներդրումների միջոցով աջակցել մասնավոր հատվածի այն ներդրումային նախաձեռնություններին, որոնք առանց Կառավարության աջակցության՝ դժվարություններ կունենային մեկնարկի և առաջընթացի հարցում»,- Կառավարության հերթական նիստում ասաց պարետ, փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը։
«Հայփոստ» ընկերությունը շրջանառության է դնում մեկ նամականիշով գեղաթերթիկ՝ նվիրված «Անրի Վեռնոյի (Աշոտ Մալաքյան) ծննդյան 100-ամյակը» թեմային:
«Այս նույն կառավարությունը, երբ ընդդիմադիր էր, պետական պարտքի նեգրավման ամենասուր քննադատն էր, և կարծում եմ՝ դա արվում էր կա՛մ քաղաքական դիվիդենտներ հավաքելու, կա՛մ իրավիճակին չտիրապետելու հետևանքով։ Կրկնում եմ՝ արտաքին պարտքից պետք է չվախենալ, բայց կոնկրետ մեր դեպքում ներգրավված պարտքն անարդյունավետ է ծախսվել, թիրախային չէ, և կառավարությունը չունի ռազմավարություն ու չգիտի, թե այդ պարտքը վերցնելով՝ առաջին հինգ տարում որտեղ է գնում»,- ասաց նա։
Ավստրալիայի տնտեսությունը 2-րդ եռամսյակում 7 տոկոսով անկում է արձանագրել առաջին եռամսյակի համեմատությամբ:
ՎՏԲ-Հայաստան Բանկն ընդլայնեց իր համագործակցությունը ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հետ նաև «Երեխա ունեցող ընտանիքների բնակարանային ապահովության պետական աջակցության 2020-2023 թթ. ծրագրի» շրջանակներում:
Արդեն հայտնի են այս տարվա առաջին 2 եռամսյակների ՀՆԱ տվյալները, ու դրանք փաստում են, որ Հայաստանի տնտեսությունը շատ ծանր է արձագանքել համավարակին։ Եթե առաջին եռամսյակին տնտեսությունը ոչ շատ բարձր, բայց աճ է գրանցել, ապա արդեն երկրում պարզապես տապալվել է՝ չնայած կառավարության ձեռնարկած մեծաթիվ հակաճգնաժամային միջոցառումներին։ Առաջին եռամսյակի 3,9 տոկոս աճից հետո, երկրորդում անկումը կազմել է 13,7 տոկոս։
Յունիբանկը հայտարարում է 5 մլն ԱՄՆ դոլար ընդհանուր ծավալով արժեկտրոնային պարտատոմսերի հերթական թողարկման մասին: Պարտատոմսերի թողարկումը մեկնարկում է 2020թ.-ի սեպտեմբերի 1-ին: Պարտատոմսի անվանական արժեքը կազմում է 100 ԱՄՆ դոլար, ձեռքբերման նվազագույն փաթեթը՝ 1000 ԱՄՆ դոլար, ինչը արժեթղթերը հասանելի է դարձնում ներդրողների, այդ թվում` ֆիզիկական անձանց լայն շրջանակի համար: Պարտատոմսերի տեղաբաշխումը նախատեսված է մինչև 2020 թ. հոկտեմբերի 7-ը:
Ժամանակին մեղադրելով նախկին իշխանություններին մեծաքանակ վարկեր վերցնելու և սերունդների վրա ծանր բեռ դնելու համար, Նիկոլ Փաշինյանը վարչապետի պաշտոնում արագորեն ավելացնում է Հայաստանի պետական պարտքը։ Այն ընդհուպ մոտեցել է 8 մլրդ դոլարի սահմանագծին։
Կարճ ժամանակահատվածում Հայաստանի իշխանությունները հասցրեցին կտրվել իրականությունից։ Այն իրականությունից, որի համար ժամանակին առանց աչք թարթելու քննադատում էին նախկիններին։ Հիմա կարող են վերցնել ցանկացած երևույթ, կտրել ընդհանուր իրողություններից և ներկայացնել՝ որպես չտեսնված, չլսված ու աննախադեպ փաստ։
«Այդուհանդերձ, ես չեմ կարող չասել, որ Քոչարյանի ժամանակ մեկ շատ լավ բան կատարվեց՝ սուբսիդավորվեց հացազգիների արտադրության խթանումը, գումարը ստացավ ոչ թե բանկը, այլ ուղիղ գյուղացին։ Մեկ-երկու տարում ցորենի ցանքատարածությունները շեշտակի ավելացան։ Ի դեպ, մենք այս առաջարկությունն այդ ժամանակ ուղարկել էինք նախագահի աշխատակազմ։ Փաստորեն, Ռոբերտ Քոչարյանը խթանեց այդ առաջարկությունը, և դրա արդյունքում ունեցանք հացազգիների ցանքատարածքների և բերքատվության ավելացում։ Այդ ժամանակ գյուղացին նաև օգտվում էր պետությունից պարարտանյութ ստանալու հնարավորությունից»,- ասաց Հրաչ Բերբերյանը։
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը երեկ ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում է կատարել, որտեղ անդրադարձել է ապրիլից Կառավարության` իրականացվող հակաճգնաժամային ծրագրերի արդյունավետությանը և դրա հետ կապված բերել որոշակի ցուցանիշներ։ Վարչապետը գրել էր. «2020 հուլիսին Հայաստանի Հանրապետությունում աշխատող քաղաքացիների համախառն աշխատավարձի ֆոնդը կազմել է 127 մլրդ 391 մլն ՀՀ դրամ. սա այն գումարն է, որ վճարվել է գործավորներին և որի դիմաց եկամտային հարկ է հաշվարկվել: Նույն ցուցանիշը 2020թ. հունիսին կազմել է 120 մլրդ 846 մլն դրամ, իսկ 2019թ. հուլիսին՝ 117 մլրդ 627 մլն դրամ:
Բոլոր երկրները հրապարակում են համավարակային տարվա երկրորդ եռամսյակի և առաջին կիսամյակի տնտեսական ծրագրերը: Բոլոր հայտնի միջազգային տնտեսական, ֆինանսական կազմակերպություններն ու կառույցները հրապարակում են համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի իրենց գնահատականներն ու կանխատեսումները:
Դատելով այս տարվա հունվար-հուլիսի մակրոտնտեսական ցուցանիշներից՝ տնտեսական անկումը դեռ չի կանխվել: Այդ մասին առաջինը «հուշում է» մեր իշխանությունների սիրելի Տնտեսական ակտիվության գործակիցը: Այն առաջին կիսամյակի տվյալներով 95.3 տոկոս էր նախորդ տարվա նույն ժամանակի համեմատ: Իսկ հունվար-հուլիսինը մեկ տոկոսով ցածր է՝ 94.3: Արդյունաբերության 1.5 տոկոսանոց աճը ոգևորիչ չէ:
