2020 թվականին աշխարհում ուղիղ արտասահմանյան ներդումները կնվազեն 30-40 տոկոսով, սակայն անկումը կարող է էլ ավելի ուժեղ լինել՝ մոտ 50 տոկոս՝ պանդեմիայի երկրորդ ալիքի պատճառով:
ՀՀ կենտրոնական բանկը, պատերազմի և կորոնավիրուսի բաձր տեմպով տարածմամբ պայմանավորված, վերանայել է դեռ սեպտեմբերին կանխատեսած ՀՆԱ-ի 6.2 տոկոս անկման ցուցանիշը՝ կանխատեսելով շուրջ 7 տոկոս անկում: Այս մասին հոկտեմբերի 27-ի ասուլիսում հայտնեց Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը:
ՀՀ կենտրոնական բանկի գնահատմամբ՝ թուրքական ծագմամբ ապրանքների ներմուծման արգելքն իր մեջ գնաճային պոտենցիալ չունի: Այս մասին ասուլիսում ասաց ՀՀ կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ անդրադառնալով հարցին, թե արդյոք թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելքը կազդի՞ սպառողական գների վրա, և թե ի՞նչ ապրանքներով կարելի է փոխարինել թուրքականը:
Հայտարարելով տարվա վերջից թուրքական ապրանքների ներմուծումը սահմանափակելու կամ էմբարգո կիրառելու մասին՝ կառավարությունը դեռևս չի հստակեցրել, թե ինչ պետք է լինի արդեն ներմուծված թուրքական ապրանքների հետ։
Վերջին շրջանում թուրքական լիրայի արժեզրկման անընդհատ գերազանցվող ռեկորդները խոսում են երկրի տնտեսությունում խորը և համակարգային ճգնաժամի մասին, որը ժամ առ ժամ բարդացնում է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի էքսպանսիոնիստական «ախորժակը» և դրան հագուրդ տվող ֆինանսական քաղաքականությունը։
Եվրամիության, ԱՄՆ-ի հետ Թուրքիայի հարաբերություններում աճող լարվածության ֆոնին թուրքական ազգային արժույթi` լիրայի փոխարժեքը աննախադեպ անկում է գրանցել։
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հերթական հակաֆրանսիական ելույթն է ունեցել։ Նա նախ Եվրոպային մեղադրել է իսլամի հանդեպ թշնամություն անելու մեջ, ապա խոսքը մասնավորեցրել է ու անդրադարձել Ֆրանսիային։ Այս մասին տեղեկացնում է ermenihaber.am-ը։
Ադրբեջանաթուրքական ագրեսիայի նախօրյակին՝ Հայաստանի պետական պարտքը նվազել է։ Սեպտեմբերի վերջի դրությամբ պետության պարտավորությունները կրճատվել են շուրջ 113 մլն դոլարով։ Դա տեղի է ունեցել հիմնականում կառավարության պարտքի գծով։ Թեև նվազել են նաև Կենտրոնական բանկի պարտավորությունները։
Ռազմական փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է:
Թուրքական լիրան իններորդ շաբաթն անընդմեջ անկում է ապրում: Սա այս երկրի արժույթի ամենաերկար անկումն է 1999 թվականից ի վեր, երբ այն բախվել էր քաղաքական (նաև տնտեսական՝ 2000 և 2001 թ.) ճգնաժամի և երկու ավերիչ երկրաշարժերի, որոնք հազարավոր մարդկանց կյանք խլեցին. այս մասին, ըստ yerkir.am–ի՝ գրում է Bloomberg-ը:
«S&P Global Ratings» միջազգային վարկանիշային գործակալությունը Ադրբեջանի պարտքի սպասարկման կարողության կանխատեսումն իջեցրել է բացասական մակարդակի:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հոկտեմբերի 23-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
Պատերազմական այս օրերին Հայաստանի բանկային համակարգը փորձում է վերցնել իր բաժին բեռը։ Հազարավոր քաղաքացիներ մեկնել են ռազմաճակատ՝ իրենց պարտքը տալու հայրենիքի փրկությանը։ Նրանց մեջ քիչ չեն նաև այնպիսիք, ովքեր վարկեր ունեն ու հիմա կանգնած են այդ վարկերը սպասարկելու կամ վերադարձնելու խնդիրների առաջ։
Կորոնավիրուսի (COVID-19) տարածմամբ պայմանավորված` ստորագրված ու սկանավորված դիմումը և տեղեկանքը պետք է ուղարկել ձեռք բերված կամ կառուցվող անշարժ գույքի հասցեն սպասարկող սպասարկման բաժնի էլեկտրոնային հասցեին (ցանկալի է նույնաբովանդակ տեղեկատվությունը ներկայացնել մեկ անգամ): Նշենք, որ հարկ վճարողների սպասարկման բաժինների էլեկտրոնային հասցեները հրապարակվել են դեռևս հունիսին և տեղադրվել ՊԵԿ պաշտոնական կայքում:
ՀՀ կառավարությունն ընդունել է «Հայաստանի Հանրապետություն թուրքական ծագում ունեցող ապրանքների ներմուծման ժամանակավոր արգելքի մասին» որոշումը, որն ուժի մեջ է մտնելու 2020 թվականի դեկտեմբերի 31-ին: Ինչպիսի՞ն են տեղական բիզնեսների մտորումներն այս հարցի շուրջ:
Ռուսաստանի անասնաբուժական և բուսասանիտարական հսկողության դաշնային ծառայություն՝ Ռոսսելխոզնադզոռը, Ադրբեջանի գործընկերներին անհանգստություն է հայտնել՝ կապված Ադրբեջանից ՌԴ ներկրված մրգերում և բանջարեղենում կարանտինային օբյեկտների հայտնաբերման թվի աճի վերաբերյալ:
Անցան այն ժամանակները, երբ թնդանոթների «խոսելուն» զուգընթաց մուսաներն ինքնաբուխ ու ինքնակամ լռում էին: Հիմա այդ լռությունը մուսաներին օրենքով է պարտադրվում: Ու դա հասկանալի է՝ պատերազմական իրավիճակում բովանդակային ցանկացած խոսք կարող է վնասել: Վնասել՝ բարոյահոգեբանական աննպաստ մթնոլորտ ձևավորելով, կամ կոնկրետ փաստի հրապարակմամբ՝ թշնամուն տեղեկություն փոխանցել:
«Թուրքիայի կողմից ղարաբաղյան հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով լուծման հրահրման ու անմիջական մասնակցության, հայոց նոր ցեղասպանության և իր ծավալապաշտական նկրտումները կյանքի կոչելու որդեգրած քաղաքականության պարագայում՝ Հայաստանի համար օրակարգային է դարձել թշնամական տրամադրված այդ երկրի ապրանքների ներկրումից հրաժարումը։ Այս մասին համապատասխան կոչով արդեն դիմել ենք հայ գործարարներին, մի շարք ընկերություններ սեփական նախաձեռնությամբ ներկայումս հրաժարվել են թուրքական ապրանքների սպառումից, որոշակի նախաձեռնությամբ հանդես է եկել նաև գործադիրը, և ընթացիկ տարվա դեկտեմբերի 31-ից ժամանակավոր արգելք է դրվել թուրքական ծագում ունեցող վերջնական սպառման ապրանքների ներմուծման վրա:
Մինչդեռ, մեր համազգային ներուժը Թուրքիային հասցվող իրական տնտեսական վնասը կարող է առնվազն եռապատկել։ Աշխարհի տարբեր երկրներում գտնվող մոտ 10 մլն հայերս պետք է հրաժարվենք թուրքական ծագման ապրանքներ ձեռքբերելուց։ Ավելին, առավել արդյունավետ կլինի թուրքական արտադրանքի բոյկոտումը դեմոնստրատիվ կերպով՝ դրա պատճառը հասանելի դարձնելով, օրինակ, եվրոպացուն և արաբին, ովքեր ոչ պակաս հակակրանք են տածում մերօրյա Թուրքիայի հանդեպ։ Բացատրեք ձեր կողքի արաբին, ֆրանսիացուն, հույնին, շվեդին, ռուսին, որ թուրքական ապրանքի վաճառքից գոյացող եկամուտից արտադրվում է զենք, որի միջոցով հեղվում է, ասենք, Սիրիայում, Լիբիայում, Իրաքում, Արցախում խաղաղ բնակչության՝ կանանց, երեխաների, ծերերի արյունը։
2020 թվականին կորնոավիրուսի համավարակի հետեւանքով համաշխարհային առեւտրի բնագավառում անկումն անցյալ տարվա համեմատությամբ կկազմի 7 – 9 տոկոս:
Պատերազմական այս իրավիճակում ֆինանսական համակարգի կայունության ապահովումն այլընտրանք չունի։ Դա չափազանց կարևոր է՝ ինչպես ֆինանսական ինստիտուտների ու տնտեսության, այնպես էլ՝ բոլոր հաճախորդների ու ռազմաճակատի համար։ Ուստի պետք է ամեն ինչ անել ֆինանսական համակարգը հնարավոր վտանգներից հեռու պահելու համար։
Այս պատերազմները սնող հիմնական ռեսուրսը Ադրբեջանի նավթն ու գազն են, որի հիմնական մասը փոխանակվում է տարբեր զինատեսակներով:
ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարությունը մշակել և հանրային քննարկման է դրել որոշման նախագիծ, որով առաջարկվում է դեկտեմբերի 31-ից վեց ամսով արգելել թուրքական ծագման ապրանքների ներմուծումը Հայաստանի Հանրապետություն։
Ազգային ժողովը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունեց կառավարության կողմից ներկայացված օրենքի նախագիծը, որով առաջարկվում էր հարկերից ազատել Պաշտպանության նախարարությանը, Արտակարգ իրավիճակների նախարարությանը և Առողջապահության նախարարությանը հանձնվող՝ ռազմական, հումանիտար և առողջապահական նշանակության ապրանքների ներմուծումը ԵԱՏՄ անդամ երկրներից: «Ռազմական դրության ժամանակահատվածում հարկային արտոնություններ սահմանելու մասին» օրենքի նախագիծն ԱԺ արտահերթ նիստում երկրորդ ընթերցմամբ ընդունվեց միաձայն 74 «կողմ» ձայնով:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հոկտեմբերի 20-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները
9 ամիսների տվյալներով՝ առաջին հազար հարկատուները պետական բյուջե են փոխանցել 721 մլրդ դրամ։ Նրանց վճարները կրճատվել են 5,6 տոկոսով կամ 43 մլրդ դրամով։ Թեև խոշորների առաջին եռյակը մնացել է անփոփոխ, այնուհանդերձ, նրանցից երկուսի վճարները բավական կրճատվել են։
Այս մարդակերների կողմից պարբերաբար սանձազերծվող պատերազմները կործանարար հարվածներ են հասցնում ադրբեջանական տնտեսության ողնաշարին, որի ջախջախումն այս օրերին մոտենում է կայծակնային արագությամբ: Ակնհայտ է՝ Ադրբեջանի տնտեսական համակարգի ողնաշարը նավթամուղներն ու գազամուղներն են, որոնց կայուն և անվտանգ շահագործումը նման իրավիճակում ուղղակի դարձել է անհնար:
Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարության առաջարկով թուրքական ծագում ունեցող ապրանքների ներմուծումը ժամանակավոր է արգելվելու Հայաստանի Հանրապետությունում՝ նախնական վեց ամիս ժամկետով:
Եվրոգոտու 19 երկրների բյուջեի միագումար պակասուրդն այս տարի նախորդ տարվա համեմատությամբ տասնապատիկ կավելանա եւ կհասնի 976 միլիարդ եվրոյի կամ համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) 8,9 տոկոսին՝ ճգնաժամի հակազդման համար արտակարգ միջոցների ձեռնարկման պատճառով, ճգնաժամ, որն ռաջացել է նոր կորոնավիրուսի համավարակի հետեւանքով:
Չինաստանի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) աճի տեմպերը, նույնիսկ չնայած նոր կորոնավիրուսի համավարակին, հունվարից մինչեւ սեպտեմբերը ներառյալ եղել են դրական՝ կազմելով 0,7 տոկոս:
