Զիջումների մասին խոսելն այսօր թուլության նշան է. Արցախի փոխվարչապետ. news.am
Այս պահին բանակցում են Կալաշնիկովի ավտոմատը, Դ-20 հրանոթը, «Գրադն» ու «Սմերչը»։ Դեռ նրանք են բանակցում, թողենք, թող բանակցեն, դիվանագետն այս պահին անելիք չունի։ Այդ մասին NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում Ստեփանակերտում ասել է Արցախի փոխվարչապետ Արթուր Աղաբեկյանը։ Հարցազրույցը ներկայացնում ենք ձեր ուշադրությանը։
-Պարոն Աղաբեկյան, վերջին մեկ ամսվա ընթացքում որքա՞ն գումար է փոխանցվել Արցախի Հանրապետության կառավարության կողմից ստեղծված օպերատիվ շտաբի հաշվին եւ ի՞նչ նպատակով է այն օգտագործվելու:
Օպերատիվ շտաբն ապրիլի 3-ի խորհրդակցությանը, երբ քննարկվում էր ստեղծված իրավիչակը եւ արդեն տեսանելի էր հայ ժողովրդի համախմբումը հանուն Արցախի, մենք հասկացանք, որ մեր ժողովուրդը իր պատրաստակամություն է հայտնում օգտակար լինել ամեն գնով, այդ թվում դրամական միջոցներ ուղարկելու Արցախ, սննդի ու ֆինանսերի տեսքով օգնություն: Օպերատիվ շտաբը որոշեց, որ այդ միջոցներն ամբողջությամբ պետք է ուղղվեն պաշտպանական կարողությունների ընդլայնմանը: Սա նշանակում է, որ թեկուզ այն ինժեներական կառույցները, որոնք կառուցվել էին վերջին 15-20 տարիներին, դասական պաշտպանողական մարտեր վարելու համար, հակառակորդը սկսեց կիրառել այնպիսի զինատեսակներ, որոնց դեպքում այդ կառույցները չեն կարող ամբողջությամբ ծառայել իրենց նպատակին: Այդտեղ պետք է այն ինժեներական մեծ աշխատանքներ իրականացվեն:
Հաջորդ 2-3 օրվա ընթացքում, երբ արդեն տեսանելի էր հակառակորդի կողմից կիրառվող տեխնիկան եւ մեր զինվորների խոցվելու հնարավորությունը, քննարկման արդյունքում եկանք այն եզրակացության, որ բոլոր ռեսուրսները պետք է ուղղվեն թիվ մեկ նպատակին՝ մեր զինվորի խոցելու կարողությունն ու հնարավորությունները մեծացնելուն, դիտարկումն ավելի հեշտ դարձնելուն: Ես հայտարարեցի, որ այդ միջոցներն ուղղվելու են սպառազինության համար, որի համար արժանացանք տարբեր քննադատությունների: Դա երկու օրվա ռազմական գործողություններին հետեւելու արդյունք էր, որ ԼՂՀ կառավարությունը կայացրեց նման որոշում: Այս պահի դրությամբ ունենք 3,875 մլրդ դրամ, որի ծախսելու իրավունքը վերապահված է ԼՂՀ պաշտպանության բանակի ղեկավարությանը, որն արդեն սկսել է ծախսի իրականացումը: Դա առաջնագիծը կահավորելու ծախս է, որի փակագծերը բացելու իրավունքը չունեմ: Դրանք ուղղված են նրանո, որ հաջորդ ռազմական հարձակման դեպքում չլինեն այն թերությունները, որոնք եղան այդ 3-4 օրվա ընթացքում, նաեւ էլ ավելի հեշտացնելու մեր զինվորի դիտարկման հնարավորությունները:
Շատ է, թե քիչ այս գումարը. Ցավոք սրտի, շատ քիչ է: Իհարկե, մեծ ակնկալիք ունեինք, որովհետեւ մեծ էր ոգեւորությունը, մեծ էր ցավը մեր ժողովրդի, բայց այդ ոգեւորությունն ու ցավին համապատասխան գումար չի հավաքվել: Առնվազն վերջին 3-4 օրերին շատ փոքր գումարներ են մուտք լինում: Մենք բոլոր մեթոդներն ընդունելի ենք համարել դրամահավաքի կազմակերպման համար: Հնարավորություն ենք տվել համացանցով վճարում կատարելու, հայաստանում ստեղծված բոլոր հնարավորություններն օգտագործել ենք, կոչով դիմել ենք Եվրոպայում, Ռուսաստանում, ԱՄՆ-ում ապրող մեր հայրենակիցներին, փառք Աստծո, եղել են մեծ արձագանքներ, բայց չափն այնքան չէ, որքան կարիք ունի պաշտպանության բանակը: Հուսով եմ, որ թե ԼՂՀ կառավարությունը, թե ՀՀ կառավարությունը գտնելու են անհրաժեշտ միջոցները՝ այդ ծրագիր իրականացնելու համար: Սա շատ կարեւոր ծրագիր է, սպառազինության արդիականացման ծրագիրն է, որը ՀՀ նախագահի, պաշտպանության նախարարության, կառավարության առաջնահերթ ծրագրերից մեկն է, որ պետք է ուժերի հավասարությունն այնպիսին լինի, որ հակառակորդը փորձ չանի վերսկսել ռազմական գործողությունները: Դիլետանտները կասեն շատ-շատ է այդ գումարը, պրոֆեսիոնալները կասեն՝ շատ քիչ է: Իմ անձնական կարծիքը, որպես նախկին հրամանատարի, պաշտպանության բանակի հրամանատարի տեղակալի, ծանոթ լինելով առաջնագծին, հակառակորդի վարքագծին, առաջնագիծը ճիշտ կահավորելու համար գոնե 100 մլն դոլարի անհրաժեշտություն կա: Կարծում եմ՝ ՊՆ-ն գտնելու է անհրաժեշտ ռեսուրսներ, որպեսզի այդ կահավորումը տեղի ունենա՝ թե ինժեներական նշանակության, թե դիտարկման կարողությունների:
-Ձեր կարծիքով, ո՞րն է պատճառը, որ այդքան գումար է հավաքվել: Հենց սկզբում մարդիկ ասում էին, որ մինչեւ վերջ հետեւելու են, որ մինչեւ վերջին լուման օգտագործվի իր նպատակին: Որտեղի՞ց այդ անվտստահությունը եւ ում հանդեպ է այն:
Անվստահության այդ մթնոլորտը առանձին դրվագով չի արտահայտված: Մեր երկրում մի խռովք է իշխում, որը մտնում է յուրաքանչյուրիս տունը, ամեն օր եւ ամեն տեղ: Գուցե եթե սա չլիներ, մենք այլ չափի գումար կունենայինք: Մյուս կողմից, քանի որ մենք չգիտենք վերջին 20-25 տարիների մեր ապրած կյանքը եւ մեր տեսածը, նույն վիճակն էր նաեւ «Հայաստան» հիմնադրամի ստեղծման օրերին եւ հետագա տարիներին: Մի տեսակ հաշվարկներ ենք անում, 10 մլն ենք, ամեն մեկս մեկական դոլար կարող ենք տալ, կամ տուրք վճարենք, թվաբանություն ենք անում, որ ազգովի կարող ենք այսքան գումար հավաքել, մյուս կողմից հազարումի պատճառներ ենք փնտրում, որ մասնակից չլինենք նման ազգանվեր ծրագրին: Մյուս կողմից տեսանելի է առանձին ուղղորդված անհատների հակաքարոզչությունը: Սա մեր իրականությունն է, որի մեջ ապրում ենք ու հնարավոր չէ խուսանավել դրանից: Կային մարդիկ, որոնք պատճառներ էին փնտրում, որ ոչինչ չանեն, բայց կային նաեւ մարդիկ, որոնք քննադատում էին ՀՀ եւ ԼՂՀ իշխանությունենրին, նաեւ անձամբ ինձ, բայց միեւնույն է, մարդիկ գումար տրամադրում են: Այս օրերին մենք հարյուրավոր մարդկանց ենք հանդիպել, որոնք սնունդով բարձած մեքենաներով եկել են, մոտները գիշերատեսի սարքեր: Եկել ու մեր աչքերի մեջ նայելով ասել են՝ մենք ձեզ չենք վստահում, դրա համար նպատակահարմար գտանք անձամբ բերել սնունդ, ծխախոտ, մեքենաներ, սարքեր եւ այլն: Ի սեր Աստծո, շնորհակալ ենք: Կային մարդիկ, որոնք ծառայել էին այդ զորամասերում, այսօր հաջողակ գործարարներ են ՀՀ-ում, ու հիմա օգնություն են բերել իրենց զորամասի համար: Թող չվստահեն մեզ, բայց թող առաջնագծում մարտնչող զինվորը տեսնի, որ իր ավագ սերունդը օգնության է հասնում:
-Բայց մենք այս օրերին նաեւ ականատես եղանք, որ Արցախ ուղարկվող օգնությունը միշտ չէ, որ հասնում էր հասցեատիրոջը: Գյումրիում գտել էին ծխախոտներ, որոնց մեջ դպրոցականների նամակներ էին: Սա առնչություն ունե՞ր այն օգնության հետ, որը Դուք եք կազմակերպում:
Այստեղ էլ են նման բաներ, տեղում արձագանքներ եղել են, նյութեր են նախապատրաստվել: Սա մեր ժողովուրդն է՝ իր նվիրյալներով, Գյումրիի դեպքով, Երեւանում կատարված գողությունով: Պիտի ամեն օր պայքար տանենք նման արատների դեմ: Պետք է փաստենք, որ առաջին 3 օրը հսկողությունը մեր կողմից այդքան ուժեղ չէր, որովհետեւ դրա ժամանակն էլ չունեինք: Դրանք առանձին դեպքեր են, որոնք պետք է արմատախիլ անենք, որպեսզի կրկնություն չունենա: Գյումրիի երկրաշարժի օրերին դիակապտության դեպքեր էին եղել, բայց Ռիժկովը նաեւ հայտարարեց, որ աշխարհում չի տեսել այդպիսի կազմակերպված ժողովուրդ: Բայց ցավոք, կան մարդիկ, որոնք կարող են ստվեր գցել հազարավորների կատարածի վրա:
-Իսկ այդ գումարից միջոցներ հատկացվելո՞ւ են տեղահանված ընտանիքներին:
Ոչ, մեր սոցապնախարարության ներկայացուցիչը նոր է վերադարձել Հայաստանից, որտեղ աշխատանքներ են տանում հիմնականում Թալիշից ու Մատաղիսից տեղահանվածների հետ: Այստեղ Ստեփանակերտում հյուրանոցներում տեղավորվելու հնարավորություն է տրվել նրանց, Շուշիում ժամանակավոր կացարաններ ստեղծելու աշխատանքներ են տարվում:
Ուղարկված սնունդը օգտագործվում է երեք նպատակներով. առաջին նպատակը պաշտպանության բանակում ներգրավվածներ են, երկրորդը՝ տարհանված բնակչությանը սնունդ, հագուստ, առաջին անհրաժեշտության պարագաներ տրամադրելն է, երրորդը մոբիլիզացիոն ռեսուրսներում ընդգրկված անձանց ընտանիքներին սննդի կարգով օգնություններն են, որովհետեւ նրանց ընտանիքների տղամարդիկ այսօր առաջնագծում են: Որպես թիրախային օգնություն, արկղերով, որում եղած սնունդը ամենազեղչ գներով մոտ է 20 հազար դրամին, տրամադրվել է նաեւ կամավորներին եւ մոբիլիզացիոն ռեսուրսներում ընդգրված անձանց եւ այն սպաների ընտանիքներին, որոնք առաջնագծում են եւ չգիտեն, թե երբ են տանը լինելու:
-Տեղահանված անձանց կացարանով ապահովելու հարցում ի՞նչ է արվելու։
Այս պահին վաղ է այդ մասին խոսելը։ Իհարկե, ցանկալի կլիներ, որ Մատաղիսի մեր քաղաքացիները վերադառնան, բայց հիմա դա անելն անհնար է։ Մատաղիս գյուղը մի սովորական գյուղ չէ։ Այն մի ամբողջ տնտեսություն է։ Երկու ՀԷԿ-եր, ջրամբար, ձկնարդյունաբերության մեծ լճեր, որտեղ պետք է սեւ ձկնկիթի արտադրություն սկսվեր։ Չկար Մատաղիսում մի ընտանիք, որի գոնե մի անդամը ներգրավված չլինի այդ արդյունաբերական կամ գյուղատնտեսական աշխատանքներում։
Ինչ վերաբերում է Թալիշին, բավական մեծ ավերածություններ են եղել, գումարած՝ մինչեւ պատերազմական գործողությունների սկսելը առանց այն էլ Թալիշի մի հատվածը միտշ եղել է գնդակոծության տակ։ Հիմա այս պահին անընդունելի է թալիշցիներին առաջակել վերադառնալ գյուղ։ Մենք այլընտրանքային մոտեցումներ ենք ձեռնարկել։ Կոնկրետ ունենք վերաբնակեցման համար արված շինարարություն՝ Մարտակերտի շրջանում, Քաշաթաղի շրջանում, առաջնահերթ աշխատանքներ ենք տանում, որ մեր քաղաքացիները ՀՀ-ից վերադառնան եւ այստեղ սպասեն մինչեւ վերջնական որոշմանը։ Մոտակա օրերին կամ ամիսներին վերջնական որոշում կկայացվի։ Հիմա ռազմավարական կարեւոր ծրագրերից մեկը վերաբնակեցման ծրագիրն է։ Մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ նրանք վերադառնան Արցախ։
Քաշաթաղի շրջանում ապրում է 10 հազարից ավել մարդ։ Մոբիլիզացիոն ռեսուրսների մեջ ընդգրկված է հազարից ավելի մարդ։ Նրանք չեն ծնվել Արցախում, նրանք վերաբնակեցվածներ են։ Եւ այսօր որպես զինապարտ կանգնած են իրենց զինվոր երեխաների կողքին։ Ասում էինք՝ Արցախում պետք է ապրի 300 հազար մարդ, բայց դեռ ապրում է 150 հազար մարդ։
-22 տարիներին Արցախը պատրաստվե՞լ է պատերազմին։
Իհարկե։ Շատ լավ է պատրաստվել։ Պատրաստվել է այնքան, որքան իր ռեսուրսները թույլ են տվել։ Մենք չունենայինք Քարվաճառի ճանապարհը՝ կառուցված «Հայաստան» հիմնադրամի կողմից, այլ կլիներ։ Թող գան տեսնեն, թե այդ ճանապարհը ինչ դեր խաղաց ռազմական տեխնիկայի տեղափոխման հարցում։ Ցավոք, այդ ճանապարհը դեռ չավարտեցինք։ Պատրաստ չլինեինք, ավելի շատ կորուստներ կունենայինք, տարածքներ կկորցնեինք, տեղահանվածներն ավելի շատ կլինեին։ Ինչքան նոր դպրոց է կառուցվել Ստեթփանակերտում, հարյուրավոր տեղերում ռմբապաստարաններ ենք կառուցել։
-Միջազգային հանրությունը այս օրերին խոսում է զիջումների մասին։ Ձեր կարծիքով, ո՞րն է զիջումների, փոխզիջումների ընդունելի սահմանը, որ Արցախը կարող է անել։
Դա կարելի է քննարկել, եթե առկա է հանդուրժողականության մթնոլորտ։ Եթե ընդամենը 20 օր է անցել, երբ մեր հասարակությունը տեսավ, թե ինչպես են իր զավակին գլխատում, գլուխը վերցնում գնդակի փոխարեն խաղում, եթե մեր հասարակությունը տեսնում է, որ հակառակորդը նպատակ ունի գալ եւ մորթել մեր մայրերին, քույրերին, ինչի՞ մասին է խոսքը։ Զիջումների մասին խոսելն այսօր թուլության նշան է։
Ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում:
