Ինչպես խուսափել H1N1-ով վարակվելուց, ինչպես ճիշտ կրել դիմակները, ինչ նախանշաններ ունի վարակը

Սուր շնչառական վարակներից Հայաստանում արդեն 13 մարդ է մահացել: Մահացածների մի մասի մոտ հայտնաբերվել է H1N1 վարակը՝ խոզի գրիպը: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը դեռևս 2009թ., երբ ողջ աշխարհում մոլեգնել էր վարակը, խորհուրդներ է ներկայացրել վարակից խուսափելու և այլ հարցերի վերաբերյալ:

Ինչ է պանդեմիկ H1N1 վարակը

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հրապարակման համաձայն՝ մինչև 2009թ. H1N1 գրիպի պանդեմիան, այս վարակը երբեք չի նույնացվել՝ որպես մարդկանց վարակման պատճառ: Այս վարակի գենետիկական հետազոտությունների համաձայն՝ այն առաջացել է կենդանիների գրիպի վարակից և առնչություն չունի մարդու H1N1 սեզոնային գրիպի հետ, որը մարդկանց շրջանում պտտվում է դեռ 1977թ.: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ սեզոնային H1N1-ի հակամարմինները չեն պաշտպանում պանդեմիկ H1N1 վարակից:

Հյուսիսային Ամերիկայում 2009թ. բռնկումներից հետո գրիպի նոր վարակը տարածվեց ամբողջ աշխարհում: 2009թ. հունիսին ԱՀԿ-ի կողմից պանդեմիա հայտարարելու պահին, ընդհանուր առմամբ, 74 երկիր և տարածք հայտարարել էր լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքում հաստատված դեպքերի մասին: Այսօր արդեն երկրների մեծամասնությունը հայտարարել է վարակման մասին: Ի տարբերություն սեզոնային գրիպի պատկերից՝ նոր վարակը հյուսիսային կիսագնդում հիվանդացության բարձր ցուցանիշեր առաջացրեց ամռանը, ինչն առավել մեծացավ ցուրտ եղանակին:

Նոր վարակն ուղեկցվում էր նաև մահացության դինամիկայով և հիվանդացությամբ, որը սովորաբար չի արձանագրվում գրիպով վարակման դեպքում: Պանդեմիկ գրիպից մահացածների մեծ մասը երիտասարդ է եղել: Ըստ երևույթին, հղիները, երեխաները, ցանկացած տարիքի անձինք, ովքեր տառապում են որոշակի քրոնիկ հիվանդություններով կամ բժշկական վիճակներով, հիվանդության ավելի բարդ և առավել ծանր ընթացքի ռիսկի են ենթարկվում: Շատ ծանր դեպքեր առաջացել էին վիրուսային պնևմոնիայի արդյունքում, որն առավել բարդ է բուժել, քան բակտերիալ պնևմոնիան, որն ուղեկցում է սեզոնային գրիպին:

Ովքեր են ծանր ընթացքի ռիսկի խմբում

Ըստ ԱՀԿ-ի՝ հասարակության որոշ խմբերի մոտ բարձր է հիվանդության ծանր ընթացքի հավանականությունը: Դրանց թվում են.

հղիներ
նորածիններ և երեխաներ, հատկապես՝ 2 տարեկանից փոքր
ցանկացած տարիքի անձինք, ովքեր քրոնիկական հիվանդություններով են տառապում (այդ թվում՝ ասթմա կամ թոքերի, սրտի, երիկամների հիվանդություններ, դիաբետ կամ էլ որոշ նյարդաբանական վիճակներ)
իմունային համակարգի ծանր խանգարումներ ունեցող մարդիկ:

Մարդկանց մեծ մասի մոտ պանդեմիկ գրիպն անցնում է թեթև, և այս վարակից մահանալու ընդհանուր հավանականությունը փոքր է:

Ինչպես է տեղի ունենում վարակումը

Պանդեմիկ H1N1 վարակը մարդկանց շրջանում տարածվում է սեզոնային գրիպի նման: Այն փոխանցվում է նույնքան հեշտ, որքան սեզոնային գրիպը: Մարդիկ դրանով կարող են վարակվել միկրոկաթիլների ազդեցության ներքո, որոնք անջատվում են հազալու կամ փռշտալու ընթացքում: Տարածումը կանխելու համար անհրաժեշտ է հազալու և փռշտալու ընթացքում փակել բերանը, ինքնազգացության վատացման դեպքում՝ մնալ տանը, պարբերաբար լվանալ ձեռքերը, ինչպես նաև՝ որոշակի հեռավորության վրա գտնվել հիվանդներից:

Ինչ նախանշաններ ունի վարակը

Գրիպի այս տեսակի ախտանշանները նման են գրիպոզային երևույթներին՝ բարձր ջերմություն, հազ, գլխացավ, դիսկոմֆորտ, ցավ մկաններում, հարբուխ, ցավ կոկորդում, երբեմն՝ նաև սրտխառնոց: Մարդկանց մեծ մասը թեթև է տանում հիվանդությունը և ամբողջությամբ առողջանում է:

Բժշկական օգնության պետք է դիմել շնչահեղձության կամ դժվարաշնչության դեպքում, կամ էլ 3 օրից ավելի բարձր ջերմաստիճանի պահպանման դեպքում:

Ինչ կարելի է անել վարակից խուսափելու համար

Վարակից խուսափելու համար կարող եք կիրառել հետևյալ միջոցները.

Հեռավորություն պահպանեք այն մարդկանցից, ովքեր փռշտում են, հազում (աշխատեք նրանցից մոտ մեկ մետր հեռավորություն պահպանել): Քանի դեռ հիվանդ եք, և ախտանշանները չեն վերացել՝ չնայած լավ ինքնազգացողություն ունենք, աշխատանքի գնալ պետք չէ
պարբերաբար լավ լվացեք ձեռքերը ջրով և օճառով կամ էլ ձեռքերը մաքրելու համար նախատեսված սպիրտ պարունակող միջոցներով
առավելագույնս խուսափեք քթին և աչքերին ձեռք տալուց
որքան հնարավոր է՝ նվազեցրեք ժամանակահատվածը, երբ գտնվում եք մարդաշատ վայրերում
լավացրեք օդափոխությունը բնակարանում՝ բացելով պատուհանները
առողջ ապրելակերպ վարեք (այդ թվում՝ անհրաժեշտ չափով քնեք, սննդարար մթերքներ կերեք, ֆիզիկապես ակտիվ եղեք):

Ինչ կարելի է ասել դիմակների մասին

Եթե դուք հիվանդ չեք, դիմակ կրելու անհրաժեշտություն չկա: Եթե հոգ եք տանում հիվանդի մասին, ապա կարող եք դիմակ կրել նրա հետ առնչվելու ընթացքում: Այդպիսի կոնտակտի դեպքում անմիջապես ազատվեք դիմակից և լավ լվացեք ձեռքերը: Եթե դուք հիվանդ եք և պետք է հանգստանալու գնաք կամ գտնվում եք այլ անձանց կողքին, փակեք ձեր բերանն ու քիթը: Կարևոր է ցանկացած պարագայում դիմակները ճիշտ օգտագործել. սխալ օգտագործման դեպքում վարակման հավանականությունը մեծանում է:

Ինչ անել, երբ կարծում եք, որ հիվանդ եք

մնացեք տանը, մի գնացեք աշխատանքի, ուսումնական հաստատություններ կամ վայրեր, որտեղ շատ մարդ կա
հանգիստ եղեք և շատ հեղուկներ խմեք
հազալու կամ փռշտալու ընթացքում փակեք դեմքը: Թղթե անձեռոցիկներ օգտագործելու դեպքում՝ ազատվեք դրանցից: Դրանից անմիջապես հետո ձեռքերը լվացեք ջրով և օճառով կամ մաքրեք դրանք սպիրտ պարունակող միջոցներով
դիմակ օգտագործեք՝ սահմանափակելու համար միկրոկաթիլների տարածումը, երբ շրջակայքում շատ մարդիկ կան
աշխատեք որքան հնարավոր է խուսափել այլ անձանց հետ շփումից:

Հիվանդանալու դեպքում կինը պետք է դադարի՞ կերակրել երեխային

Ըստ ԱՀԿ-ի՝ դա անելու անհրաժեշտություն չկա, եթե այդպիսի խորհուրդ չի տվել բուժող բժիշկը: Գրիպի այլ վարակների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ կրծքով կերակրելն ավելի շատ պաշտպանող նշանակություն է ունենում երեխաների համար: Դրա շնորհիվ երեխային է փոխանցվում մոր իմունիտետը, և ռեսպիրատոր հիվանդությունների հավանականությունը նվազում է: Կրծքով կերակրելն ապահովում է ամենալավ սնուցումը երեխաների համար և մեծացնում է նրանց պաշտպանական ֆունկցիաները հիվանդությունների դեմ պայքարում:

Ինչպես ճիշտ կրել դիմակները

դիմակը պետք է դինդ ամրանա, լավ փակի բերանն ու քիթը
աշխատեք չդիպչել ամրացված դիմակին: Եթե դիպել եք դիմակին այն հանելու համար, լավ լվացեք ձեռքերն օճառով կամ սպիրտ պարունակող միջոցներով
թաց դիմակը պետք է փոխել նորով
դիմակը երկրորդ անգամ մի օգտագործեք
օգտագործված դիմակը հանելուն պես պետք է դեն նետել: