Ի՞նչ է սպասվում ջրի սակագնին
Այս տարվա սկզբին, երբ միանգամից 20 դրամով բարձրացրեցին բնակչությանը մատակարարվող խմելու ջրի սակագինը, հավաստիացնում էին, որ հաջորդ 10 տարիների համար ունենալու ենք կայուն գնային քաղաքականություն։
«Մեկ-երկու դրամի տատանումներ կարող են լինել այն հիմնարար սկզբունքների շրջանակներում, որոնք կան վարձակալության պայմանագրում»,- ասում էր Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի նախագահը։
Այսպիսի հիմնավորումներով, այս տարվա հունվարի 1-ից խմելու ջրի սակագինը 180 դրամից դարձրեցին 200,4 դրամ։ Այն հույսով, որ 10 տարի սակագինն այլևս չի բարձրանա։ Բայց դատելով «Վեոլիա ջուր» ընկերության ներկայացրած հայտից՝ ճնշումը ջրամատակարարման սակագների վրա կրկին բարձր է։ Ու եթե կառավարությունն իր վրա չվերցնի այդ ֆինանսական բեռը, հաջորդ տարվա սկզբից ջրամատակարարման սակագներն էլի կբարձրանան և ոչ ամենևին՝ 1 կամ 2 դրամով։ Թեև, եթե անգամ կառավարությունը վերցնի այդ բեռը, անուղղակիորեն դրա դիմաց, միևնույն է, վճարելու է հասարակությունը՝ պետական բյուջեի միջոցների տեսքով։
Առաջին անգամ չէ, որ իշխանությունները խաբում են սպառողներին։ Դեռ 2018թ. խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին Նիկոլ Փաշինյանը հավաստիացնում էր, որ ջրի սակագինը մինչև 2024թ. չի փոխվելու։
««Վեոլիա ջուր» ընկերության և Հայաստանի կառավարության միջև կնքված նախկին պայմանագրով դեկտեմբերին խմելու ջուրը պետք է թանկանար 11 դրամով։ Եվ մենք` կառավարությունը, այս ընթացքում բանակցեցինք «Վեոլիա ջրի» հետ և պայմանավորվեցինք, որ մինչև 2024թ. Հայաստանում խմելու ջրի թանկացում տեղի չի ունենալու։ Սա «Վեոլիա ջուր» ընկերության և մեր կառավարության արդյունավետ համագործակցության առաջին լուրջ օրինակն է»,- 2018թ. ընտրություններից առաջ ասում էր Նիկոլ Փաշինյանը։
Բայց, ի հեճուկս Նիկոլ Փաշինյանի հավաստիացումների, այդպես չեղավ։ Այս հայտարարությունից 2 տարի հետո ջրի սակագինը քաղաքացիների համար թանկացավ ավելի քան 11 տոկոսով։ Սպասվում է, որ հաջորդ տարի էլ կարող է թանկանալ ևս 3-4 տոկոսով։
Թանկացման պատճառները, որոնք ներկայացրել է ջրամատակարար ընկերությունը՝ կապված են գնաճի և էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացման հետ։ Սրանք այն հիմնական գործոններից են, որոնք հանդիսանում են սակագների ամենամյա պարտադիր ճշգրտման հիմքը։ Դեռևս անցած տարվանից Հայաստանը գտնվում է բարձր գնաճային միջավայում և դա, բազմաթիվ այլ ոլորտների թվում, իր բացասական ազդեցությունն է թողել ջրամատակարարման սակագների վրա։ Բարձր գնաճի հետևանքով թանկացել են՝ ինչպես պարենային, այնպես էլ՝ ոչ պարենային ապրանքները։ Ոչ պարենային ապրանքների գնաճն էլ ազդել է ջրամատակարարման ոլորտի ծախսերի վրա։ Թանկացումների հետևանքով ընկերության մոտ լրացուցիչ ֆինանսական միջոցների կարիք է առաջացել, որը, ինչպես սովորաբար լինում է, փորձում են ստանալ սպառողի գրպանի հաշվին։
Ջրի սակագների առաջարկվող ճշգրտման ու բարձրացման մյուս գործոնն էլ էլեկտրաէներգիայի սակագինն է։ Հայտնի է, որ այս տարվա փետրվարի սկզբից գործում են էլեկտրաէներգիայի նոր սակագներ, բնականաբար՝ ավելի բարձր։ Իշխանությունների իրականացրած էներգետիկ քաղաքականությունը բերեց նրան, որ համակարգում հերթական ֆինանսական ճեղքը գոյացավ։
Այս տարվա համար այն գնահատված է շուրջ 24 մլրդ դրամի չափով։ Առաջացած ֆինանսական ճեղքը փակելու համար էլ որոշեցին փետրվարի 1-ից բավական կտրուկ՝ 4,7 դրամով, բարձրացնել էլեկտրաէներգիայի միջին կշռութային սակագինը և իրենց մեղքով համակարգում առաջացած ֆինանսական խնդիրները դնել սպառողների վրա։ Քիչ է՝ սպառողներն ուղղակիորեն տուժեցին հոսանքի թանկացումից, դրա հետևանքով՝ հիմա էլ տուժելու են ջրի սակագնի բարձրացման տեսքով։
Ջրամատակարարման համակարգում բավական մեծ քանակությամբ հոսանք է օգտագործվում՝ ջուրը սպառողին հասցնելու համար։ Ու դրա հետևանքով էլեկտրաէներգիայի թանկացումը հանգեցնում է նաև ջրամատակարարման թանկացման։
Էլեկտրաէներգիայի վերջին թանկացման ազդեցությունն այսօր գործող ջրամատակարարման սակագներում ներառված չէ, որովհետև դրանք ավելի ուշ են հաստատվել ու մտել ուժի մեջ, քան ջրամատակարարմանը։ Նման դեպքերում՝ էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացման ազդեցությունը ջրամատակարարման սակագներում ներառվում են հաջորդ սակագնային տարում։ Այն, ինչ մտադիր է անել «Վեոլիա ջուրը»։
Ընկերության գնահատմամբ՝ փետրվարի 1-ից էլեկտրաէներգիայի թանկացումը ջրամատակարարման սակագների վրա ունեցել է 3,89 դրամի ազդեցություն, և այդ ազդեցությունը հաջորդ տարվա հունվարի 1-ից պետք է ներառվի սակագներում։
Գնաճի ու էլեկտրաէներգիայի թանկացման ընդհանուր ազդեցությունը ջրի սակագների վրա գնահատվել է գրեթե 9 դրամ։ Ուստի գործող 200-ի փոխարեն՝ ճշգրտումից հետո այն կազմել է 209 դրամ, որից 183,6 դրամը բազիսային սակագինն է, 23,51 դրամը՝ սղաճը, 3,89 դրամը՝ էլեկտրաէներգիայի սակագնի փոփոխության ազդեցությունը։ Որոշ գործոներ, այդ թվում՝ մանրածախ ջրամատակարարման ծավալները, ընկերության գնահատումներով, սակագնի վրա ունեցել են դրական ազդեցություն։ Ջրամատակարարման ծավալներով պայմանավորված՝ սակագինը ճշգրտվել է նվազման ուղղությամբ, բայց այն մեծ չէ՝ հազիվ 1,74 դրամ։
Առաջիկայում, անշուշտ, Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովում որոշակի պրոցեսներ տեղի կունենան ջրամատակարարման սակագների ճշգրտման հետ կապված։ Բայց կասկած չկա, որ չնայած տարեսկզբի կտրուկ թանկացումից հետո սակագների երկարաժամկետ կայունության վերաբերյալ բազմիցս հնչեցված հայտարարություններին, դրանք կրկին բարձրանալու են ու կրկին բավական շոշափելի, կամ ֆինանսական այդ բեռը դրվելու է պետական բյուջեի վրա։
Անգամ այն, որ իշխանությունները հրաժարվեցին ջրամատակարարման ցանցի կառավարման պայմանագրով նախատեսված սակագների սպասվող նվազեցումից, հիմք չէ սակագների վրա ճնշումը բացառելու համար։ Դրանք բարձրացել են ու էլի բարձրանալու են, չնայած ի սկզբանե ստորագրված կառավարման պայմանագիրը նախատեսել էր նաև սակագների նվազեցում՝ առնվազն պայմանագրի վերջին 7 տարիներին։ Եկան այս իշխանություններն ու իրենց քաղաքական նպատակահարմարություններից ելնելով՝ բազմիցս վերաձևեցին պայմանագիրը։ Արդյունքում՝ ունեցանք այն, որ ջրամատակարարման ցանցի կառավարման վերջին տարիներին ոչ միայն ջրի սակագնի նվազեցում չենք ունենա, այլև այն մինչև վերջ կամ առաջիկա 9 տարիներին կշարունակի բարձրանալ։
ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ
Լուսանկարը՝ Սիվիլնեթի
