Արտեմիս առաքելությունը մեկնարկեց դեպի Լուսին. NASA-ն Orion տիեզերանավով արձակեց հսկա SLS հրթիռ
Մարդկանց Լուսին վերադառնալու և Մարսի վրա վայրէջքի ժամկետները կախված են այս առաքելության հաջողությունից։
Նոյեմբերի 16-ին Ֆլորիդայի Քենեդու անվան տիեզերական կենտրոնի տարածքից արձակվել է «Արտեմիս-1» լուսնային առաքելությունը։ Իր շրջանակներում ՆԱՍԱ-ն տիեզերք արձակեց Boeing-ի կողմից մշակված վերջին տիեզերական արձակման համակարգ (SLS) հրթիռը՝ Orion տիեզերանավով։ Միջոցառումը հեռարձակվել է առցանց:
Այս մեկնարկը բազմիցս հետաձգվել է շարժիչի խնդիրների, վառելիքի արտահոսքի և եղանակային բարդ պայմանների պատճառով։ Այսպիսով, հենց վերջերս 4 միլիարդ դոլար արժողությամբ հրթիռը փոքր-ինչ խոցվել է «Նիկոլ» փոթորկից: Ինժեներները վնասը գնահատեցին որպես «չնչին» և որոշեցին չշեղվել առաքելության պլանից։
SLS-ը 98 մետրանոց հսկա հրթիռ է, որը կարող է ուղեծիր դուրս բերել 95 տոննա բեռ: Այժմ նա «Օրիոն» տիեզերանավը կհասցնի արտաքին տիեզերք, որից հետո այն կառանձնանա կրիչից և կմեկնի 25-օրյա ինքնավար թռիչք: Նա ստիպված կլինի թռչել լուսնի շուրջը և վերադառնալ Երկիր՝ դեկտեմբերի 11-ին ցած նետվելով Խաղաղ օվկիանոսում:
Արտեմիս 1-ն անօդաչու առաքելություն է: Orion-ում երկու կին մանեկեններ տեղադրվեցին անձնակազմի նստատեղերում՝ թռիչքի ընթացքում ճառագայթման և արևի բռնկումների ազդեցությունը գնահատելու համար: Դեմերից մեկը հագեցած է նորագույն AstroRad ժիլետով, որն առաջին անգամ կփորձարկվի տիեզերքում։
Բացի Orion տիեզերանավից, SLS հրթիռը տիեզերք կհասցնի մի քանի արբանյակներ՝ տարբեր գիտական հետազոտությունների համար:
Նավն ինքնին բազմաֆունկցիոնալ է և մասամբ վերաօգտագործելի: Այն մշակվել է 2000-ականների կեսերից Lockheed Martin-ի և Airbus Defense and Space-ի կողմից՝ դառնալու Space Shuttle-ի փոխարինող և ապագայում մարդկանց Լուսին և Մարս հասցնելու համար:
Եթե «Արտեմիս 1» առաքելությունը հաջող լինի, «Արտեմիս 2»-ի հաջորդ թռիչքը «Օրիոն» տիեզերանավով կիրականացվի արդեն 2024 թվականին, և այս անգամ ինքնաթիռում կլինի տիեզերագնացների անձնակազմ: Իսկ արդեն 2025 թվականին ՆԱՍԱ-ն նախատեսում է «Արտեմիս 3» առաքելություն գործարկել Լուսնի վրա մարդկանց վայրէջքով: Վայրէջքի հնարավոր վայրերն արդեն ընտրված են:
Վերջին և վեցերորդ ինքնաթիռի վայրէջքը Լուսնի վրա տեղի է ունեցել Apollo 17 առաքելության շրջանակներում 1972 թվականին: Տիեզերագնացները Երկրի արբանյակի վրա մնացին երեք օրից մի փոքր ավելի: Այս ընթացքում նրանք նավից երեք ելք են կատարել՝ ընդհանուր 22 ժամ 3 րոպե 57 վայրկյան տևողությամբ։
Սիրարփի Աղաբաբյան
