Ի՞նչ է ստորագրելու Ալիևը Պուտինի հետ, և ի՞նչ է դա նշանակում Հայաստանի համար
Փետրվարի 22-ին Կրեմլում նախատեսվում են Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի բանակցություններն Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ և համապատասխան հռչակագրի ստորագրում:
Ըստ Կրեմլի մամուլի ծառայության՝ հանդիպման ժամանակ նրանք կդիտարկեն Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների միջև Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին, 2021թ. հունվարի 11-ին և նոյեմբերի 26-ին ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման ընթացքը, ներառյալ՝ Հարավային Կովկասում տնտեսական և տրանսպորտային կապերի վերականգնման միջոցառումները։
Նախատեսվում է նաև քննարկել քաղաքական, առևտրային, տնտեսական և հումանիտար ոլորտներում երկկողմ հարաբերությունների հետագա զարգացման հարցերի ողջ շրջանակը։
«Բանակցությունների ավարտին կստորագրվի դաշնակցային գործընկերության մասին հռչակագիր, որը Ռուսաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունները կհասցնի դաշնակցային մակարդակի»,- նշել են Կրեմլից։ Այս օրերին Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը նշում են դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակը, և փետրվարի 21-ից մարտի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում Մոսկվայում այս օրվան նվիրված միջոցառումներ են անցկացվում։
Ուշագրավ է հատկապես այն հանգամանքը, որ անվտանգության երաշխիքների շուրջ ռուս-արևմտյան ճգնաժամի և գերլարված հարաբերությունների ֆոնին Ալիևի վարչակազմը բարձրացնում է ադրբեջանառուսական հարաբերությունների ձևաչափի նշաձողը՝ ռազմավարականից տեղափոխելով դաշնակցայինի և համապատասխանեցնելով հայ-ռուսական հարաբերությունների մակարդակին: Փորձագետներն ուշադրություն են հրավիրում նաև Իլհամ Ալիևի՝ այս տարի Ուկրաինա կատարած այցի, Պուտինի ու Սթոլթենբերգի շփումների վրա:
Այս տարեսկզբից նկատելի էր, որ ադրբեջանական կողմը երկրի ղեկավարի ու ԱԳ նախարարի մակարդակով ակտիվացրել է շփումները ռուսական կողմի հետ, ռուսական դիվանագիտությունն այլևս չի խորշում հայ-ռուսական և ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունների միջև հավասարակշռություն չպահելու հանգամանքից:
Հետպատերազմյան ժամանակաշրջանում ռուսական կողմը տարբեր առիթներով շոշափում է ռուսական ինտեգրացիոն պրոյեկտներին Ադրբեջանի հնարավոր մասնակցության հեռանկարները: Թեև Ադրբեջանը դեռ պաշտոնապես չի հստակեցրել՝ մասնակցելո՞ւ է այդ պրոյեկտներին, թե՞ ոչ, սակայն պատրաստվում է դաշնակցային գործընկերության հռչակագիր ստորագրել Ռուսաստանի հետ:
168.am-ի հետ զրույցում ռուս քաղաքական վերլուծաբան Ֆյոդոր Լուկիանովն ասաց, որ հունվարից սկսած՝ դեպի Ռուսաստան բոլոր արտասահմանյան այցերի կենտրոնում Ռուսաստան-Արևմուտք անվտանգային ճգնաժամն է:
Ըստ նրա՝ այս փուլում, երբ այդ ճգնաժամն ամենասուր փուլում է, և երբ արդեն կա ռազմական սրում Դոնեցկում ու Լուգանսկում, որը կարող է անվերահսկելի իրավիճակ ստեղծել տարածաշրջանում ու ավելի լայն եվրոպական անվտանգության համար, Մոսկվա ժամանող գրեթե բոլոր պատվիրակությունների նպատակն է որոշակի դերակատարություն ստանձնել ռուսական և արևմտյան բևեռների միջև, մեղմել դիրքորոշումները:
Լուկիանովի համոզմամբ՝ Ադրբեջանի ղեկավարի այցը ևս բացառություն չի լինի, քանի որ, ինչպես Թուրքիայի նախագահը, այնպես էլ նա վերջերս եղել է Ուկրաինայում և օգտվելով ստեղծված իրավիճակից՝ Ռուսաստանի ու Ուկրաինայի հետ առանձնահատուկ հարաբերություններից, փորձում է միջնորդական դեր խաղալ, դրանով իսկ բարձրացնելով անձամբ իր միջազգային դերակատարությունը:
«Բնականաբար, այցը նման փուլում և նման արդյունքով, որի մասին ազդարարվում է, որոշակի ուղերձ է հօգուտ Ռուսաստանի, սա ազդարարում է հարաբերությունների մի նոր մակարդակ թղթի վրա, իրականում՝ չեմ կարծում, թե հարաբերություններում որակապես նոր բան է փոխվել, ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները միշտ ունեցել են կայուն դրական ընթացք, իսկ պատերազմից հետո Ռուսաստանի դերը աճել է և աճել է նաև Ադրբեջանի համար, Ռուսաստանը կանգնած է հետպատերազմյան պայմանավորվածությունների ետևում, Ղարաբաղում կանգնած են ռուս խաղաղապահները։ Այսինքն՝ ԼՂ-ն այսօր փաստացի ՌԴ պատասխանատվության տիրույթում է: Իսկ Ռուսաստանի դեպքում մշտապես կարևոր է ոչ թե մեկ գործընկերը, այլ տարածաշրջանները և դրանում ներառված երկրները:
Եվ Հարավային Կովկասում կարևոր է՝ ինչպես Հայաստանը, այնպես էլ՝ Ադրբեջանը, նաև Վրաստանը, ուստի այս նոր մակարդակի ամրագրումը պարզապես ֆորմալություն է, բովանդակությունը հարաբերություններում վաղուց կար:
Կարևոր է նաև այն հանգամանքը, որ Ադրբեջանը Թուրքիայի ամենամոտ գործընկերն է, իսկ Թուրքիան Ռուսաստանի ամենակարևոր գործընկերն է մի շարք ռեգիոններում: Սակայն սա ֆիքսելն այսօր ռուսական դիվանագիտության համար կարևոր հանգամանք է»,- նման կարծիք հայտնեց փորձագետը:
Վերջինիս համոզմամբ՝ դրանում Հայաստանում չպետք է վտանգներ փնտրեն, հատկապես, երբ փաստացի այսօր Հայաստանը գնում է Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ բանակցությունների ճանապարհով, և այդ բոլոր բանակցություններում Ռուսաստանն ունի իր որոշակի մասնակցությունը:
«Եթե Ռուսաստանը չունենա համապատասխան մակարդակի հարաբերություններ, չի էլ կարողանա իր դերն իրականացնել: Սրանում նորություն չկա, կա պարզապես հարաբերությունների իրավիճակն ամրագրելու անհրաժեշտություն, հատկապես, երբ կողմերը նշում են դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակը:
Կարծում եմ՝ տարածաշրջանում Ռուսաստանի վարքագիծն այս կամ այն ուղղությամբ չի փոխվելու, և ներկայումս Ռուսաստանի համար հասկանալի պատճառներով կարևոր է իր դիվանագիտական շահերի առաջմղումը»,- նկատեց վերլուծաբանը:
Հայաստանյան սոցիալական ցանցերում Կրեմլի հաղորդագրությունը և հատկապես դաշնակցային գործընկերության մասին հռչակագրի ստորագրումը բացասաբար է ընկալվել:
Գնահատականների մեծ մասի էությունն այն է, որ ռուս-ադրբեջանական հարաբերությունները նոր մակարդակի են բարձրանում Ղարաբաղյան հարցում հայկական կողմի անցյալի ու հնարավոր է՝ ապագայի զիջումների գնով:
