Դատարաններից գործերի ավտոմատ մակագրման համակարգիչների առգրավումն ու Գագիկ Ջհանգիրյանի՝ «ծրագրի ոչ արդարություն» բնորոշումը
Հուլիսի 22-ին 168.am-ը գրել էր, որ ԱԱԾ-ն Վերաքննիչ քրեական դատարանում է և ցանկանում է առգրավել քրեական գործերը դատավորներին մակագրող համակարգիչը:
Պարզվում է՝ ԱԱԾ-ում հարուցված է քրեական գործ՝ դատարանների էլեկտրոնային եղանակով գործերը մուտքագրելու ու մակագրելու ծրագրին արտաքին միջամտության փաստով:
ԲԴԽ նախագահի պաշտոնակատար Գագիկ Ջհանգիրյանին էլ ինչ-որ պահի զեկուցել են, որ դատարաններում գործերի մակագրման այդ ծրագիրը դրսից միջամտության հնարավորություն ունի: Այս մասին այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Գագիկ Ջհանգիրյանը, ապա վստահեցրեց՝ ԱԱԾ-ն ամեն բան արել է օրենքի տառին ու ոգուն համապատասխան: Գուցե պատահականություն է, որ հենց այսօր Ջհանգիրյանն ասաց, թե բազմաթիվ դատավորներից գործերի ավտոմատ մակագրման համակարգի հանդեպ դժգոհություններ է լսել, անգամ՝ զեկուցագրեր ստացել:
«Գիտեք, այդ քրեական գործի հարուցումը մեզ բավականին արտառոց վիճակի մեջ դրեց, որովհետև հուլիսի 21-ին մենք այդ գործի նախաքննության նկատմամբ հսկող դատախազից ստացանք իրազեկում՝ մեր դատական օրենսգրքի 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն, և այդպիսի իրազեկումներ ստացել էին նաև այն բոլոր դատարանների նախագահները, որոնցում կատարված քննչական գործողությունների արդյունքում այդ համակարգը դադարեց գործել: Ուզում եմ ասել՝ օրենքի տառը և ոգին պահպանված էր այդ քրեական գործի հարուցման և քննության այս անցած ժամանակահատվածում: Եվ մենք ստացանք նաև այդ բոլոր դատարանների նախագահների զեկուցագրերը, որ այդ առգրավման արդյունքում խափանվել է գործերի ավտոմատ մուտքագրման և մակագրման այդ համակարգը, իսկ մեր օրենսգիրքը, Դատական օրենսգիրքը, 45-րդ հոդվածի 4-րդ և 5-րդ մասերն այդ պարագաներում դատարանի նախագահներին պարտավորեցնում է այդ մակագրումները կատարել ձեռքով՝ մինչև այդ խնդրի կարգավորումը:
Բնականաբար, խորհուրդը հաջորդ օրը նիստ է գումարել՝ հուլիսի 22-ին, մենք քննարկել ենք այդ խնդիրը և մամուլի հաղորդագրություն ենք տարածել, դատարանի նախագահներին հորդորել ենք կատարել ձեռքով այդ մակագրումները, մինչև մենք կարողանանք այդ ավտոմատ մակագրման համակարգը վերականգնել:
Ցավոք սրտի… նաև խորհրդի որոշմամբ ես ընդունել եմ ԱԱԾ քննչական դատական դեպարտամենտի ղեկավարին և փորձել եմ պարզաբանումներ ստանալ, թե ինչքան ժամանակ է անհրաժեշտ այդ ավտոմատ համակարգը նորից վերադարձնելու և այդ գործընթացը վերսկսելու համար: Իրենք ինձ հայտնել են, որ կատարում են քննչական գործողություններ, նշանակվելու է փորձաքննություն՝ համապատասխան ոլորտի, որովհետև իրենք, այսպես ասեմ, ոչ միայն կասկածներ ունեն, որ արհեստական միջամտության դեպքեր կան, այլ ասեցին, որ նաև այդպիսի ապացույցներ ունեն կոնկրետ գործերով, հետևաբար՝ այդ խնդիրը պետք է դառնա նախաքննական լուրջ քննության առարկա:
Այնպես որ, ես այսօր չեմ կարող ասել, թե դա ինչքան կտևի, բայց զուգահեռ ես ասեցի, որ մենք USAID-ի հետ բանակցում ենք նոր ծրագրի համար: Ավելին ասեմ՝ այդ ծրագրից դժգոհությունները շատ-շատ էին, ես իմ հետ վերցրել եմ մի քանի դատավորների նույնիսկ դիմումներ-զեկուցագրեր, թե ինչքան են դժգոհում այդ համակարգերից: Եվ պետք է մի բան էլ ասեմ՝ ինձ զեկուցվել է, որ այդ ծրագիրն իր մեջ հնարավորություն է նախատեսում՝ ծրագրային մակարդակով, դրսից միջամտության համար, ինչը ինձ համար ոչ միայն զարմանալի է, այլ նաև խիստ ռիսկային ու քրեորեն պատժելի, եթե ծրագիրը ի սկզբանե իր մեջ հնարավորություն է նախատեսում դրսից արհեստական միջամտության: Թե միջամտողն ով կլինի՝ այդ ծրագրի մշակման հեղինա՞կը, թե՞ այդ ծրագիրը շահագործողները, սպասարկողները, դա ես չեմ կարող ասել»,- ասաց Գագիկ Ջհանգիրյանը:
ԲԴԽ նախագահի պաշտոնակատարի փոխանցմամբ այժմ չի աշխատում Վերաքննիչ քրեական, Վերաքննիչ քաղաքացիական, Վերաքննիչ վարչական, Սնանկության և Վարչական առաջին ատյանի դատարանների, ինչպես նաև Երևան քաղաքի առաջին ատյանի դատարանների գործերի ավտոմատ մուտքագրման և մակագրման համակարգը:
Երբ ԱԱԾ-ն մուտք էր գործել Վերաքննիչ քրեական դատարան՝ համակարգիչն առգրավվելու համար, 168.am-ը նաև ստացել էր տեղեկություն հենց դատական համակարգից, որի համաձայն՝ ավտոմատ մակագրում կատարող համակարգչի առգրավման նպատակը Սյունիքի համայնքապետերի վերաբերյալ վերաքննիչ բողոքների մակագրությունն առանց համակարգչի կազմակերպելն է: Այդ կերպ վերջերս Վազգեն Ռշտունու փոխարեն Վերաքննիչ քրեական դատարանի նախագահի պաշտոնում Բարձրագույն դատական խորհրդի (ԲԴԽ) կողմից ընտրված Տիգրան Սահակյանն այդ բողոքները կարող է մակագրել ցանկալի վերահսկելի դատավորների:
Գագիկ Ջհանգիրյանի վստահությամբ՝ այդ դեպքերի միջև բնավ ոչ մի պատճառահետևանքային կապ չկա: Ու բացի դա, ըստ Ջհանգիրյանի, ավտոմատ մակագրումը «ոչ արդարության խնդիր» է ստեղծում:
«Ժամանակային առումով գուցե համընկել է այդ գործերի հետ, դրանց հետ են կապում: Համընկներ մեկ այլ գործերի հետ, դրանց հետ պետք է կապեին: Բայց կարևորը, որ այստեղ պատճառահետևանքային կապ չկա այդ գործերի մակագրման հետ, և ես չեմ կարող ասել, թե դատարանի նախագահը որ սրտի ուզածին ինչ է մակագրում: Ավելին, դա մակագրվում է ԲԴԽ որոշման համաձայն (ԲԴԽ-ն ունի հատուկ այդպիսի որոշում), որով պետք է հաշվի առնեն թե՛ դատավորների սահմանափակումները, օրինակ, ենթադրենք, ԲԴԽ անդամ-դատավորներն ունեն որոշակի տոկոս սահմանափակման, նրանք պետք է այդ տոկոսը պահպանեն, օրինակ, ապօրինի գույքի այդ հայցերը պետք է մակագրվեն հատուկ սահմանված դատավորներին, ենթադրենք՝ հանցագործներին հանձնելու այդ դիմումները քննում են որոշակի դատավորներ: Այդ բոլորը նախապես սահմանված է, և նրանք պետք է այդ մակագրությունները կատարեն՝ հաշվի առնելով այդ բոլոր սահմանափակումները:
Ավելին, նրանք նաև մակագրությունը կատարում են այբբենական հերթականությամբ, դատարանի դատավորների այբբենական հերթականությամբ: Եվ այստեղ մի դրական բան եմ տեսնում, որ նրանք կարող են այդ ծանրաբեռնվածության անհավասարությունը, որը եղել է ավտոմատ մակագրման համակարգում, հիմա ինչ-որ չափով հարթեցնեն, մոտեցնեն իրար, որ մի դատավորը, ասենք, 3 անգամ ավելի շատ գործերով կամ հայցերով կամ մինչդատական վարույթի նյութերով ծանրաբեռնված չլինի, մյուսը՝ 2 անգամ ավելի քիչ…
Այստեղ նաև այդ ծրագրի ոչ արդարության խնդիրը կա, բայց նաև մի այսպիսի հնար են օգտագործել նախագահների սրտի ուզած դատավորները՝ կարճաժամկետ մեկնել են արձակուրդի: Ասենք՝ եկել է ինչ-որ քանակ գործեր, իրենք 3 օրով, 5 օրով գնացել են արձակուրդ, այդ գործերը բաշխվել են մնացածի միջև, իրենք վերադարձել են: Հայտնվել են իրենք շահեկան վիճակում: Հիմա, ըստ էության, մենք այդ պրակտիկան հանձնարարել ենք դադարեցնել, որպեսզի որևէ դատավոր 3 օրով, 2 օրով, 5 օրով արձակուրդ չգնա: Ըստ էության, գնում են արձակուրդ՝ իրենց արձակուրդը բաժանելով երկու մասի՝ մի մասն այս ամառային և աշնանային շրջանում, մյուս մասը՝ ձմեռային և գարնանային շրջանում, և այդ գրաֆիկը խնդրել ենք պահպանել, որպեսզի այդ անհավասարությունը չստեղծվի»,- նշեց Գագիկ Ջհանգիրյանը:
Հ.Գ. Եվ հնարավոր է նաև, որ ԱԱԾ կողմից գործերի ավտոմատ մուտքագրման և մակագրման համակարգիչներ առգրավելը ու Գագիկ Ջհանգիրյանի՝ «ծրագրի ոչ արդար» բնորոշումը, ինչպես Ջհանգիրյանն է սիրում ասել, պատճառահետևանքային կապ չունեմ: Զուտ համընկնո՞ւմ:
