«Թուրքիան կոպտորեն խախտեց հայ համայնքի ներքին ինքնավարությունը»
Թուրքիան, կոպտորեն խախտելով հայ համայնքի ներքին ինքնավարությունը, միջամտեց կրոնական գործերին, և դա արեց բավական բացահայտ կերպով:
Այս մասին «Արմենպրես»-ի մամուլի սրահում հրավիրված ասուլիսում նշեց թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը` անդրադառնալով Պոլսո Հայոց պատրիարքարանի Կրոնական ժողովի որոշմանը, ըստ որի, Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը կշարունակի պաշտոնավարել որպես պատրիարքական փոխանորդ: Ռուբեն Մելքոնյանի խոսքով՝ այս գործընթացում մի շարք հարցականներ դեռ շարունակում են մնալ: Նախ՝ հայտնի չէ` Գարեգին Բեքչյանը հրաժարական տվե՞լ է, թե ոչ, գրավոր դիմում եղե՞լ է, թե ոչ: Բացի այդ՝ իրավական առումով հայտնի չէ՝ փոխանորդին ընտրո՞ւմ են, թե նշանակում:
«Չի էլ թաքցվում, որ թուրքական իշխանություններն ունեն կոնկրետ նախընտրելի թեկնածու, որն Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանն է: Երկու կողմերն էլ հայտարարում են, որ մտերիմ են: Այստեղ չի քննարկվում` արդյոք հայ հավատացյալների, համայնքի կարծիքը որևէ նշանակություն ունի՞, թե ոչ: Հայ համայնքը ի վերջո ինչպիսի՞ դիրքորոշում ունի, դա անգամ որպես գործոն չի ներկայացվում: Կարևորվում է միայն թուրքական իշխանության դիրքորոշումը: Այս ամբողջ ընթացքում միշտ շեշտվում էր նահանգապետի, Ներքին գործերի նախարարի, Էրդողանի կարծիքը, բայց որևէ անգամ չէր շեշտվում Մայր Աթոռի դիրքորոշումը: Նույնիսկ արվում էին վիրավորական շեշտադրումներ, Գարեգին Բեքչյանին անվանում էին այսպես կոչված տեղապահ, մինչդեռ նրան Ամենայն Հայոց կաթողիկոսն ընդունել է, շնորհավորել է»,-ասաց Ռուբեն Մելքոնյանը: Նա հռետորական հարց հնչեցրեց` դա, ի վերջո, Էրդողանի կամ Թուրքիայի՞ պատրիարքությունն է, թե՞ Հայ առաքելական եկեղեցու:
Թուրքագետը նկատեց, որ այս ամենի հետևանքով ամենամեծ հարվածը հասցվում է հայ համայնքին, հավատացյալներին, ովքեր ապրում են խորը հիասթափություն, հեռանում պատրիարքությունից: Սա լուրջ հարված է նաև հայկական ինքնությանը, քանի որ Հայոց պատրիարքությունն այն կարևոր առանցքն է, որի շուրջ համախմբվում է Թուրքիայի հայությունը: Նա նկատեց, որ ավելացել է Ստամբուլի հայ համայնքից արտագաղթած հայերի թիվը: Պատրիարքարանի շուրջ ձևավորված նոր զարգացումները, ըստ նրա, հանգեցնելու են նաև արտագաղթի ալիքի մեծացմանը:
«Շատերի մոտ հիասթափություն կա նաև հոգևորականներից, քանի որ այդ նույն հոգևորականները, որ ոգևորությամբ ընտրեցին Գարեգին Բեքչյանին, մի քանի օր առաջ պարտադրանքով ընտրեցին Աթեշյանին: Նա նկատեց, որ թուրքահայ համայնքն ընդհանրապես հայտնի է իր ոչ համարձակ պահվածքով, այդ մթնոլորտը ձևավորվել է դարերի ընթացքում: Իհարկե, այսօր կային այդ համարձակության սաղմերը, ինքնուրույնության փորձերը, սակայն միտումնավոր այնպիսի քաղաքականություն է տարվում, որ դրանք ոչնչացվեն:
Ապագայի կանխատեսումներ անելով՝ Ռուբեն Մելքոնյանը նշեց, որ հայ համայնքի ակտիվ հատվածն անպայման շարունակելու է պայքարը, բայց անհամեմատ ավելի վատ մեկնարկային պայմաններում: Կարող են լինել նաև առանձին անհնազանդության, եկեղեցուց հեռացման դրսևորումներ: Նրա խոսքով՝ շատ է խոսվում այն մասին, որ սա Թուրքիան է, այստեղ պետք է զուսպ լինել:
«Իհարկե, սա, հատկապես թուրքագետների համար, շատ հասկանալի է, ընկալելի, որ ըմբոստությունը պետք է լինի չափի մեջ, բայց մենք ունենք նախադեպեր՝ նախորդ պատրիարքները գտել են մեխանիզմներ՝ ըմբռնելի սահմաններում հայտարարություններ ու քայլեր անելու: Մեր ժամանակներն ավելի շատ կարիք ունեն ըմբոստ, մի փոքր տարբերվող հոգևորականների, ինչպես օրինակ Ստամբուլի Հունաց պատրիարքն է, Հռոմի պապը»,- ասաց նա:
Այն հարցին, թե արդյո՞ք Մայր Աթոռը որևէ կերպ պիտի արձագանքի այս պարագայում, Ռուբեն Մելքոնյանը նշեց, որ իրավական, եկեղեցական օրենքների խախտումների այս թնջուկը պետք է հստակ գնահատականի արժանանա Էջմիածնի կողմից:
«Հերթապահ, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հայտարարությունների ոճի տեքստերն այնքան էլ ճիշտ չեն լինի, զգուշավորության, հապաղելու պատճառով ունեցանք այն, ինչ ունեցանք: Կարծում եմ, որ Մայր Աթոռի հայտարարությունը կլինի սթափեցնող հանգամանք, որը մեծ ազդեցություն կունենա հետագա զարգացումների վրա: Ի վերջո, այդ հիասթափված հայերը, չունենալով առանցք, ի դեմ Պոլսահայոց պատրիարքության, ավելի ուշադիր լսելու են Մայր Աթոռից եկող ազդակները»,- ասաց նա:
Պոլսո Հայոց պատրիարքարանի Կրոնական ժողովը որոշում է կայացրել այն մասին, որ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը կշարունակի պաշտոնավարել որպես պատրիարքական փոխանորդ: Պատրիարքական ընտրության գործընթացի վերաբերյալ Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունից ստացված նամակից հետո Կրոնական ժողովի ատենապետ Սահակ եպիսկոպոս Մաշալյանի հրավերով փետրվարի 9-ին Աթեշյանի ղեկավարությամբ տեղի է ունեցել ժողովական հայրերի հանդիպում: Հանդիպմանը որոշում է կայացվել այն մասին, որ պետք է ընդառաջել ՆԳՆ ուղարկած նամակին: Մասնավորապես, վերադառնալ 2016 թվականի հոկտեմբերի 26-ի կրոնական ժողովից առաջ եղած վիճակին, երբ Մեսրոպ պատրիարք Մութաֆյանը համարվել էր «պատրիարք ի հանգստյան»: Բացի այդ, Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը կշարունակի մնալ որպես պատրիարքական փոխանորդ: Հանդիպմանը մասնակից ժողովական հայրերը շեշտել են, թե պատրիարքի ընտրությունը պետք է տեղի ունենա պատեհ ժամանակին:
