«Սա չարյաց փոքրագույնն էր, որ կարելի էր տվյալ իրավիճակում սպասել»
Մեր զրուցակիցն է «Մոդուս վիվենդի» կենտրոնի նախագահ Արա Պապյանը
– Պարոն Պապյան, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք ԵԽ ԽՎ նիստում հակահայկական երկու զեկույցների՝ բրիտանացի պատգամավոր Ռոբերտ Ուոլթերի հեղինակած «Բռնության աճը Լեռնային Ղարաբաղում և Ադրբեջանի մյուս գրավյալ տարածքներում» և բոսնիացի պատգամավոր Միլիցա Մարկովիչի «Ադրբեջանի սահմանամերձ շրջանների բնակիչները միտումնավոր զրկված են ջրից», քվեարկությունը:
– Երկու զեկույցներից ինձ համար ամենավտանգավորն առաջինն էր՝ Ռոբերտ Ուոլթերի զեկույցը, որը, բարեբախտաբար, չանցավ, երկրորդն անցավ: Կարծում եմ՝ այստեղ հարցն ավելի քաղաքական էր, որոշեցին, այսպես ասած, կողմերին որոշակի բավարարվածություն տալ, բացի այդ՝ տեղի ունեցավ եռանախագահների հայտարարությունը, հատկապես ամերիկացի համանախագահ Ջեյմս Ուորլիքի կոշտ դիրքորոշումը, որ դա կվնասի բանակցային գործընթացին, դա ազդեցություն ունեցավ: Այնպես որ, սա չարյաց փոքրագույնն էր, որ կարելի էր տվյալ իրավիճակում սպասել, բայց պետք չէ թողնել իրավիճակն այսքան բարդանա, նոր անհանգստանալ, այլ պետք է շատ ավելի կանխարգելիչ գործունեություն իրականացնել:
– Եթե Մինսկի խմբի համանախագահների հայտարարությունը չլիներ, մենք այս արդյունքը կունենայի՞նք:
– Իմ կարծիքով՝ չէինք ունենա: Կարծում եմ՝ այդտեղ ՄԽ հայտարարությունն ազդեցություն ունեցավ, առավել ևս՝ ամերիկացիների կոշտ դիրքորոշումը: Ամերիկացիները բավականին հստակ արտահայտվեցին, որ դա կվնասի բանակցային գործընթացին, և այլն: Չէ, հաստատ նման արդյունքներ չէինք ունենա: Հետո, զեկույցի մերժումը 66/70 ձայների հարաբերակցությամբ է եղել, ձայների շատ փոքր տարբերությամբ, այսինքն՝ դա հաստատ է, որ, եթե նման հայտարարություն չլիներ, առնվազն մի 10-15 ձայն կողմ կքվեարկեին, և կանցներ: Հետաքրքիր է առանձին պատվիրակությունների քվեարկությունը:
– Օրինակ՝ ռուսները չեն մասնակցել նիստին:
– Ընդհանուր 40 հոգի չի քվեարկել, բայց դա էլ նշանակում է, որ, եթե ռուսները չեն մասնակցել, մեր դաշնակիցը չեն: Ստացվում է, որ ծանր պահին ռազմավարական դաշնակիցը դասալքում է, դա դասալքություն է: Իրենք պահանջում էին, որ մենք ինչ-որ դատապարտող հայտարարություններ անեինք, երբ թուրքերն իրենց օդանավը խփել էին, և մյուսներից էլ էին պահանջում: Իսկ այստեղ քվեարկության հարց է, եթե մեր օգտին չեն քվեարկել, ի՞նչ է դա նշանակում: Միլիցայի զեկույցն էլ ընդունվեց 98 կողմ, 71 դեմ, 40 ձեռնպահ ձայներով: Եթե ռուսները մասնակցեին, կարող է ինչ-որ մի բան փոխվեր: Ես չեմ ընդունում, որ դաշնակիցն ամենակարևոր պահին լքում է դաշտը:
– Այսինքն՝ ռուսները երկակի խաղ են խաղում և իրենց բացակայությամբ այս դեպքում Ադրբեջանի ջրաղացին են ջուր լցնում:
– Գիտեք, չմասնակցել քվեարկությանը, դա նշանակում է՝ հավասար վերաբերմունք ունենալ մեր և Ադրբեջանի նկատմամբ, որը ես չեմ ընդունում, որովհետև իրենք ասում են, և ամրագրված է, որ մեր ստրատեգիական դաշնակիցն են: Ուրեմն, թող ասեն, որ մենք ստրատեգիական դաշնակից չենք, դուք մեր համար նույնն եք, ինչ որ Ադրբեջանը: Մենք էլ ինքնախաբեությամբ չզբաղվենք:
– Սարսանգի ջրամբարի վերաբերյալ այս զեկուցի ընդունման հետևանքը ո՞րը կլինի:
– Գործնականում շատ հետևանք չի կարող ունենալ, հայկական կողմի առջև ինչ-որ պահանջներ կդնեն, բայց մերոնք հանգիստ կարող են ասել, որ ջրամբարն իսկապես վնասված է, գնացեք Ղարաբաղի հետ լեզու գտեք, և այլն: Բայց այստեղ ինձ համար ամենամտահոգիչն այն է, որ մենք նման հարցեր չենք բարձրացնում: Այսինքն՝ ինչո՞ւ մինչև հիմա շրջափակման հարցը չի բարձրացվել, որ բազմաթիվ միջազգային պարտավորությունների խնդիր է դրված, և ոչ միայն՝ Ադրբեջանի կողմից, այլև՝ նույն Թուրքիայի կողմից, Թուրքիան էլ է ԵԽ անդամ երկիր, և նա անօրինական շրջափակում է Հայաստանն ու անօրինական զրկում է տարբեր բաներից: Այս հարցը պետք է բարձրացվի: Պատմական փորձը ցույց է տալիս, որ լավագույն պաշտպանությունը հարձակումն է: Եթե դու չես գոլ խփում, քեզ են խփում, և իրենք հասան դրան: Ինձ թվում է՝ մենք ունենք բարեկամ պատգամավորներ, որ գոնե հարցը կբարձրացնեն, և գոնե կքննարկվի:
– Իսկ Հերմինե Նաղդալյանի նոր նշանակումը ԵԽ ԽՎ փոխնախագահի պաշոնում ինչպե՞ս եք մեկնաբանում, սա սիրաշահո՞ւմ էր Հայաստանին:
– Ես մանրամասներին շատ ծանոթ չեմ, ինձ թվում է, դա ավելի շատ ընթացակարգային է, նախ՝ բազմաթիվ տեղակալներ են լինում, հետո՝ տարածաշրջանից հերթով ինչ-որ ձևով տարբեր պաշտոնների են դրվում, ինչպես մեր դիվանագետները ՄԱԿ-ի տարբեր կառույցներում են տարբեր պաշտոնների դրվում: Բայց համաձայն եմ Ձեզ հետ, որ այստեղ մի փոքր սիրաշահելու պահը կա, ցույց տալու, որ՝ մենք ձեր դեմ առանձնապես խնդիր չունենք, և այլն:
Այստեղ մեկ այլ սկզբունքային հարց կա՝ մենք ասում ենք, որ Ղարաբաղն անկախ պետություն է, և դա հայկական պաշտոնական դիրքորոշումն է, բայց այդ դեպքում մենք ինչո՞ւ ենք մասնակցում այդ քվեարկություններին, քննարկումներին Ղարաբաղի վերաբերյալ: Հասկանալի չէ, «կամ-կամ»-ի հարց է, այսինքն՝ Սարսանգը մենք չենք վերահսկում, եթե մենք Սարսանգի վերաբերյալ այս ամբողջ քննարկումների մեջ ենք մտնում, ուրեմն մենք ընդունում ենք, որ մենք վերահսկում ենք ամբողջ Ղարաբաղը, ուրեմն Ղարաբաղն անկախ չի, ուրեմն եկեք ուղտի վրա նստած կուզեկուզ ման չգանք, եկեք միացնենք Ղարաբաղը, ու վերջանա գնա էս խաղը: Ստացվում է, որ մենք պատասխանատվություն ենք կրում Ղարաբաղի համար, միևնույն ժամանակ ասելով՝ ոչ: Շատ տարօրինակ է, անգամ լրագրողական մակարդակով նկատել եմ, բանաձևերը կոչում են հակահայկական, բայց նույն լրագրողները գրում են, որ Ղարաբաղն անկախ է: Այսինքն՝ գուցե սա հակաղարաբաղյա՞ն լիներ: Եթե մենք ասում ենք՝ Հայաստան և Արցախ, որը, իհարկե, ապուշություն է, բայց ասում ենք՝ Հայաստան, Արցախ և սփյուռք, արդեն Ղարաբաղը դուրս ենք դրել, հետևաբար՝ եկեք հասկանանք՝ եթե Ղարաբաղը Հայաստան չի, ուրեմն բանաձևը չի կարող լինել հակահայկական:
– Հայկական երկու պետություն ձևակերպումը չե՞ք ընդունում:
– Ոչ, ես չեմ ընդունում, չկա հայկական երկու պետություն, կա հայկական մի պետություն: Կարելի է հազար բան հռչակել, բայց դա այդպես չէ: Եվ մեր Սահմանադրությունը հղում է կատարում Անկախության հռչակագրին, որն էլ հղում է կատարում դեկտեմբերի 1-ի որոշմանը, որով մենք միավորված ենք: Եթե Ղարաբաղը Հայաստանի մաս չի, ի՞նչ գործ ունի Հայաստանի զորակոչիկը Ղարաբաղում, ՀՀ քաղաքացին ի՞նչ գործ ունի օտար երկրում ծառայելու: Երբ մենք փոխադարձ ռազմական օգնության միջպետական համապատասխան պայմանագիր չունենք, իսկ չունենք, որովհետև չենք էլ ճանաչել այդ պետությանը, հետևաբար՝ մենք ընդունում ենք, որ դե յուրե և դե ֆակտո Ղարաբաղը Հայաստանի մասն է, սա է իրականությունը:
– Նույն տրամաբանությամբ՝ Ղարաբաղը հակամարտության կարգավորման բանակցային սեղանի շուրջ ներկայացված չէ:
– Հենց դա է, որովհետև նրանք էլ են ընդունում, որ Ղարաբաղը Հայաստանին է ենթարկվում, Ղարաբաղն անկախ չէ, և Մինսկի խումբն էլ մեզ ասում է՝ եղբա՛յր, կարող եք հեքիաթներ պատմել ձեր համար, բայց այն, որ դուք նստում և մեզ հետ բանակցում եք Ղարաբաղի անունից, դուք էլ եք ընդունում, որ Ղարաբաղը ձեր վերահսկողության տակ է: Եվ Ղարաբաղի համար պատասխանատվություն Հայաստանն է կրում: Ղարաբաղի հետ սեղան չեն էլ նստում, լեզու չեն թրջում Ղարաբաղի հետ, որովհետև վստահ են, որ Հայաստանն է վերահսկում Ղարաբաղը, որը սխալ է: «Կամ-կամ» պետք է լինի: Կամ՝ Ղարաբաղն անկախ է, ինչպես հայտարարել են ոմանք, ես դեմ եմ դրան, այդ դեպքում Ղարաբաղը պետք է լինի անկախ ամեն ինչով, և Հայաստանը կապ չունենա ոչ մի հարցում: Որովհետև «անկախ» չի նշանակում՝ անկախություն միայն Ադրբեջանից, մենք, չգիտես ինչու, «անկախ» ասելով՝ հասկանում ենք՝ անկախություն Ադրբեջանից: «Անկախ» նշանակում է՝ անկախություն բոլորից, այդ թվում՝ Հայաստանից: Կամ անկախ է, կամ անկախ չի և միացած է մեզ: Իսկ էստեղ ստացվում է չղջիկի պատմությունը՝ երբ պետք է՝ թռչուն է, երբ պետք չի՝ մուկ է: Այդպես չի լինում միջպետական հարաբերություններում, և մենք տուժում ենք դրանից: Եվ Ղարաբաղն է տուժում: Սա է ամբողջ խնդիրը:
– Պարոն Պապյան, ամեն դեպքում Նաղդալյանի նշանակումն ինչ-որ նշանակություն կունենա՞, փոփոխություն կմտցնի՞ ԵԽ ԽՎ մթնոլորտում:
– Ոչ, Նաղդալյանի նշանակումն առանձնապես փոփոխություն չի բերի, որովհետև մի քվեն մնում է մի քվե քվեարկության ժամանակ: Հնարավորություն կլինի ինչ-որ մտքեր հնչեցնելու, և այլն: Բայց տեսեք, Նաղդալյանի աշխատանքն ինչքանո՞վ էր արդյունավետ, ես չգիտեմ: Նա պատվիրակության ղեկավարն էր, և այս զեկույցները հասան լիագումար նիստ: Սա չկանխվեց: Դա նշանակում է, որ իր աշխատանքն արդյունավետ չի եղել, որովհետև ծառը պտուղից է իմացվում, աշխատանքն էլ արդյունքից է իմացվում: Սա է հարցը:
