Տնտեսական ակտիվությունը խթանելու և ավելի մատչելի վարկեր ստանալու նպատակով առաջարկում եմ ՀՀ կենտրոնական բանկին քննարկել և իջեցնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը: Հիշեցնեմ, որ ներկայումս վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 5,5 տոկոս է: Սրա արդյունքում մի փոքր էլ կարժեզրկվի ՀՀ դրամը, հակառակ դեպքում` կփակվեն բիզնեսները, կկրճատվեն աշխատատեղերը:
Տարին նոր է մեկնարկել, և տնտեսությունը դարձյալ կանգնած է նույն խնդրի առաջ։ Կառավարությունն այդպես էլ չի կարողանում կարգավորել պետական բյուջեի ծախսերը։ Նախորդ տարվա հիվանդությունն այսօր էլ շարունակում է նույնքան արդիական մնալ. կառավարությունը հարկերի տեսքով փողը դուրս է բերում տնտեսությունից և բյուջետային ծախսերը կատարելու փոխարեն՝ ավանդ է դնում բանկերում։
Բաժնետոմսերի շուկաներում փլուզումը, որը նախօրյակին ԱՄՆ-ում ֆոնդային ինդեքսներն իջեցրեց 1987 թվականից ի վեր ռեկորդային 10 տոկոսով, մարտի 13-ին շարունակվում է, չնայած կենտրոնական բանկերի փորձերին կանգնեցնելու խուճապային սպառավաճառքները՝ կապված կորոնավիրուսի տարածման երկյուղների հետ, տեղեկացնում է «Ինտերֆաքս»-ը:
Պաշտոնապես Հայաստանում ամեն ինչ լավ է, նույնիսկ ավելի լավ, քան կարելի է պատկերացնել։ Տնտեսությունը զարգացման այնպիսի բարձր տեմպ է վերցրել, որ շատ ու շատ երկրներ պարզապես կնախանձեին։ Աճի ցուցանիշով առաջատար ենք ԵԱՏՄ-ում, տարածաշրջանում ու Եվրոպայում։ Տնտեսության մեջ որակական լուրջ փոփոխություններ են տեղի ունեցել, բարելավվել է տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը, գնաճ չկա կամ շատ ցածր է, մենաշնորհներն իսպառ վերացել են, համակարգային կոռուպցիա չկա, ներդրումներն ահռելի տեմպով ավելացել են, տասնյակ-հազարավոր աշխատատեղեր են բացվել, աղքատությունը նվազել է, ֆինանսական կայունությունն էլ ապահովված է։
Դեդեկտիվի սիրահարներին, հարկավ, տնտեսական վիճակագրության իրավախախտումների բաժինը դուր կգա: Այս հատվածում ինչ ասես՝ չես գտնի: Օրինակ, թե քանի մարդ է ձերբակալվել, քանիսը՝ կալանավորվել, նրանցից քանիսը որքան ժամանակ են գտնվել կալանքի տակ, քանի գործ է ուղարկվել դատարան, և այդպես շարունակ: Իրավախախտումների մեջ կա նաև «Բնապահպանության իրավախախտումներ» բաժին: Նախորդ տարիներին մեր վիճակագրությունը հրապարակում էր թե 100 հազար բնակչի հաշվով բնապահպանության որ ոլորտում քանի իրավախախտում է արձանագրվում:
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մարտի 3-4-ը պաշտոնական այցով մեկնել էր Վրաստան: Այցի շրջանակում նա հանդիպումներ էր ունեցել Վրաստանի վարչապետ Գեորգի Գախարիայի, նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի, խորհրդարանի նախագահ Արչիլ Թալակվաձեի և Համայն Վրաստանի Կաթողիկոս-պատրիարք Իլյա Երկրորդի հետ: Նիկոլ Փաշինյանը Թբիլիսիի «Հերոսների» հրապարակում ծաղկեպսակ է դրել հուշակոթողին և հարգանքի տուրք մատուցել: Փաշինյանը հանդիպել էր նաև Թբիլիսիի հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ:
Տևական արժևորումից հետո՝ դրամը մտել է արժեզրկման փուլ։ Ազգային արժույթը թուլացել է՝ ինչպես դոլարի, այնպես էլ՝ եվրոյի նկատմամբ։ Մարտի սկզբի համեմատ՝ դոլարի գինը բարձրացել է՝ 12-13, եվրոյինը՝ շուրջ 20 նիշով։ Մի դեպքում՝ արժեզրկումը հասնում է՝ 2,7, մյուս դեպքում՝ 3,8 տոկոսի։
Երբ կորոնավիրուսը սկսեց լայնորեն տարածվել, 2020 թվականի հունվարից համաշխարհային տնտեսության մեջ դիտարկվում էր զարգացումների 4 հիմնական սցենար:
Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը մշտական կապի մեջ է գտնվում հանրապետության խոշոր առևտրային ցանցերի հետ և պարբերաբար իրականացնում է պարենային և ոչ պարենային ապրանքների պաշարների և գների մշտադիտարկումներ:
Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների մարտի 13-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:
Վերջին 24 ժամվա ընթացքում աշխարհի 20 ամենահարուստ մարդիկ գրեթե 78 մլրդ դոլար են կորցրել Նյու Յորքի ֆոնդային սակարանում առեւտրային նստաշրջանի արդյունքներով հանգուցային ինդեքսների 1987 թվականից ի վեր ամենախոշոր փլուզման պատճառով:
Հրանտ Միքայելյանի խոսքով՝ զուգահեռաբար զարգացել է տնտեսական մյուս՝ նավթի գնի ճգնաժամը, որը հիմնականում պայմանավորված է նավթի գնի շուրջ տնտեսական պատերազմով, ինչը հիմնականում ծավալում են Ռուսաստանը և Սաուդիան Արաբիան: Այսպիով, նավթի գինը նվազել է մոտավորապես երկու անգամ, առաջիկայում 60 դոլարի շեմին չի վերադառնա:
Կորոնավիրուսի կանխարգելման նպատակով, ինչպես նաև խուսափելով բանկի մասնաճյուղերում մարդկանց կուտակումներից` Ամերիաբանկը որոշում է կայացրել բանկի բոլոր ֆիզիկական անձ և անհատ ձեռնարկատեր հանդիսացող հաճախորդներին ս.թ. մարտի 13-ից մինչև մայիսի 13-ը ներառյալ տրամադրել «վարկային արձակուրդ»:
«Հայաստանի տնտեսությունում այս պահին կան բազմաթիվ ռիսկեր: 2020 թվականի սկզբին ՀՀ տնտեսությունն ավելի պատրաստ է ճգնաժամերի, քան 2014-ին կամ 2008-ին: Սա պայմանավորված է մի քանի պատճառով. հիմնականում ավելի քիչ է կախվածությունը տրանսֆերտներից, և ավելի մեծ են Կենտրոնական բանկի պահուստները: Սա Հայաստանին թույլ է տալիս ավելի դիմադրող լինել ճգնաժամին»,- լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Կովկասի ինստիտուտի գիտաշխատող Հրանտ Միքայելյանը՝ շեշտելով, որ այս պահի դրությամբ ռիսկերն անորոշ են:
Դոլարի փոխարժեքը ցած է իջել 73 ռուբլուց, եվրոյինը՝ 82 ռուբլուց:
Հրանտ Բագրատյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Կոչ եմ անում բոլոր առևտրային բանկերին 2 ամսով, 2020-ի մարտի 15-ից, չեղարկել տրված վարկերի դիմաց տոկոսների գանձումը՝ անփոփոխ թողնելով ավանդների դիմաց կատարվող վճարումները։
Կորոնավիրուսի ազդեցության բացասական հետևանքները մեղմելու նպատակով վրացական մի շարք բանկեր երեք ամսով հետաձգել են վարկերի մարումը։ Հայկական զբոսաշրջային, հյուրանոցային ընկերությունները լուրջ ֆինանսական խնդիրներ ունեն․ չեն վաճառվում ներգնա և արտագնա տուրիստական փաթեթներ, կրճատվում են բազմաթիվ աշխատատեղեր։
Լոնդոնի ICE սակարանում մարտի 13-ին կայացած սակարկությունների ընթացքում նավթի համաշխարհային գները բարձրանում են մարտի 12-ի զգալի անկումից հետո, երբ Brent-ի արժեքն իջավ ավելի քան 9 տոկոսով, իսկ WTI-ինը՝ 6,4 տոկոսով։
Տնտեսագետներն արդեն իսկ ահազանգում են, որ կորոնավիրուսը հնարավոր է գլոբալ տնտեսական ճգնաժամի հանգեցնի, գուցե ավելի ծանր, քան տեղի ունեցավ 2008 թվականին: Դրա նախանշաններն արդեն նկատելի են:
Կենտրոնական բանկն այս տարվա մեկնարկին շարունակեց ակտիվորեն տարադրամ գնել։ Չնայած դրան, Հայաստանի միջազգային պահուստները տարեսկզբին վերստին կրճատվել են։ Այն էլ՝ բավական մեծ չափով։
«Պետությունը պետք է մեծացնի իր ազդեցությունը տնտեսության մեջ». տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը պնդում է՝ Ռուսաստանի տնտեսական վիճակը՝ նավթի գների անկումն ու ռուսական ռուբլու աժեզրկումը, զգալի ազդեցություն են ունենալու մեզ վրա: Իսկ ի՞նչ պետք է անել:
«Ամերիա» խորհրդատվական ընկերության տնօրեն Տիգրան Ջրբաշյանը պնդում է՝ աշխարհում տնտեսական անորոշ իրավիճակը կազդի նաև Հայաստանի վրա, բայց վստահեցնում է՝ վնասի չափերն այնքան մեծ չեն լինի, որքան, օրինակ ՝ 2014-ին կամ 2009-ին: Ջրբաշյանը հիշեցնում է, որ աշխարհում կա «սև կարապի» ֆենոմեն, որը տվյալ պարագայում կորոնավիրուսն է, իսկ այդպիսի ֆորսմաժորային իրավիճակների պետությունները պետք է պատրաստ լինեն:
«Ընդունված էր, որ մարտ ամսին շատ իրանցի զբոսաշրջիկներ պետք է հյուրընկալենք Հայաստանում: Նախնական տվյալներով՝ միայն իրանցի զբոսաշրջիկների չժամանման արդյունքում զբոսաշրջության արժեքային շղթան կորցրել է մոտ 8-9 մլն դոլար, խոսքը վերաբերում է հյուրանոցային տնտեսություններին, ռեստորաններին, տաքսիներին, վարձով տրվող բնակարաններին»:
«Տնտեսական իրավունքի կենտրոն» հասարակական կազմակերպության նախագահ Մովսես Արիստակեսյանը կողմ է, որպեսզի «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարվեն, որը նախատեսում է հ/կ-ների գործունեությունն ու հաշվետվությունն ավելի թափանցիկ դարձնել։
Կորոնավիրուսի կանխարգելման նպատակով Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկը շրջանառության մեջ գտնվող հին (օգտագործված) թղթադրամներն աստիճանաբար կփոխարինի նոր (չօգտագործված) թղթադրամներով։
Իրաքը եւ Քուվեյթը, որոնք Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության (ՕՊԷՔ) առաջատար արտադրողներից են, Սաուդյան Արաբիայից անմիջապես հետո իջեցրել են նավթի ապրիլյան գները:
Հավանաբար կհիշեք 90-ականների ռուսական հայտնի հեռուստագովազդի՝ «Դուք դեռ լվանում եք, ապա մենք գալիս ենք ձեր հետևից» արտահայտությունը։ Այն ժամանակ խնդիրը, որի պատճառով անհրաժեշտություն էր առաջանում գալ մեր հետևից, վատ լվացված սպիտակեղենն էր, իսկ հիմա՝ 2020-ին, իբր ոչ այդքան լավ լվացված փողերը, իսկ ավելի կոնկրետ՝ ոչ այդքան պարզ պայմաններում ձեռք բերված գույքը։
«Ռուբլու արժեզրկման հետևանքները Հայաստանի տնտեսության վրա». քննարկում. ՈՒՂԻՂ
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Ներդրումների պակասն ակնհայտ է բոլորիս համար, սակայն այն հատուկենտ պոտենցիալ ներդրողները, որոնք ուզում են ինչ-որ գործ սկսել Հայաստանում, բողոքում են իշխանությունների կողմից ըմբռնման, աջակցության բացակայությունից։
Նավթի համաշխարհային գները մարտի 12-ին նվազում են ավելի քան 4,5 տոկոսով, ինչը կապված է կորոնավիրուսի ֆոնին Եվրոպայից ԱՄՆ մուտքի ժամանակավոր արգելքի վերաբերյալ Վաշինգտոնի որոշման հետ, վկայում են սակարկությունների տվյալները։
