Տնտեսություն

Տնտեսական ճգնաժամի ժամանակ, երբ գրեթե իսպառ դադարեցին ներդրումներ գալ Հայաստան, կառավարությունը փորձեց իրավիճակից դուրս գալ պետական-մասնավոր համագործակցության միջոցով։ Ամիսը մեկ կառավարությունում հավաքվում, քննարկում էին այդպիսի ծրագրերի իրականացման հնարավորություններն ու ընթացքը, խոսում էին ներդրումային ինչ-որ փաթեթների մասին, բայց արդյունքներ այդպես էլ չտեսանք։

2021 թվականի հունիսի 30-ի դրությամբ «Ամունդի-ԱԿԲԱ Ասեթ Մենեջմենթ»–ի կողմից կառավարվող կենսաթոշակային ֆոնդերի ակտիվների մեծությունը հատել է 212 միլիարդ դրամի շեմը:

Այնպես է ստացվել, որ մարդկանց մեծամասնությունը սիրում է հավատալ միայն այն «փաստերին», որոնք առավել քան ականջահաճո են, դրական ու խոստումնալից։ Գուցե այս մասին իմանալով է, որ Փաշինյանն ու իր թիմակիցները, կաշվից դուրս գալով, մեկը մյուսի հետևից Հայաստանի լուսավոր ու բարգավաճող ապագայի մշուշոտ ու կասկած ներշնչող նախադրյալներ են հորինում և ի ցույց դնում հանրությանը։

Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հուլիսի 29-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:

Վերջին մեկ-մեկուկես ամսում դրամը մտել է արժևորման փուլ։ Այդ ընթացքում ազգային արժույթը հասցրել է ուժեղանալ մեր արժութային շուկայում պահանջարկ ունեցող բոլոր հիմնական արժույթների նկատմամբ։ Խոսքը ինչպես դոլարի, այնպես էլ եվրոյի ու ռուսական ռուբլու մասին է։

Սանկտ Պետերբուրգում տեղի ունեցած ԱՊՀ և բալթյան երկրների 17-րդ համաժողովի Cbonds Awards CIS — 2021 մրցանակաբաշխությանը «Յունիբանկ» ԲԲԸ-ի պարտատոմսերի փոխցուցակումը ճանաչվել է Հայաստանի լավագույն գործարք:

Կառավարությունը բավարարեց հագուստի արտադրությամբ զբաղվող «Տեքսաս Փրոդաքշըն» փակ բաժնետիրական ընկերության կողմից ներկայացված հայտը՝ գերակա ոլորտում իրականացվող ներդրումային ծրագրի շրջանակներում ներմուծված (ներմուծվող) տեխնոլոգիական սարքավորումները, դրանց բաղկացուցիչ ու համալրող մասերը, հումքը և (կամ) նյութերը ներմուծման մաքսատուրքից ազատելու արտոնությունից օգտվելու համար:

2021 թվականի առաջին վեց ամսում Իրանի եւ Ռուսաստանի միջեւ ապրանքների շրջանառությունն անցյալ տարվա նույն ժամանակամիջոցի համեմատությամբ 15 տոկոսով աճել է: Հուլիսի 27-ին այդ մասին հայտարարել է Իրանում ՌԴ-ի առեւտրական ներկայացուցիչ Ռուստամ Ժիգանշինը։

Հիմա փորձում ենք երկխոսություն ծավալել Էկոնոմիկայի նախարարության հետ։ Եթե մի կողմից՝ Ֆինանսների նախարարությունը կհայտարարի, որ ծրագիրը դադարեցնում են, մյուս կողմից՝ կառաջարկի, օրինակ, հիպոթեքային վարկավորման տոկոսները 12 տոկոսից իջեցնել 2-4 տոկոսի, ապա մենք այդ առաջարկը կողջունենք, չէ՞ որ հիպոթեքային շուկան զարգացնելու համար Հայաստանին տրվում են 2 տոկոսանոց վարկեր, որոնք 12 տոկոսով են հասնում մեր քաղաքացիներին։ Հիմա մենք առաջարկում ենք հետևյալը՝ եթե դադարեցնում եք եկամտահարկի վերադարձը, ապա եկեք վարկերի տոկոսադրույքը իջեցնելու գործիքը կիրառենք։

Օրերս Կառավարությունն արտահերթ նիստով հաստատեց 2022-2024 թվականների պետական միջնաժամկետ ծախսերի, ինչպես նաև՝ Կառավարության պարտքի բեռի նվազեցման 2022-2026 թվականների ծրագրերը: 2022-2026թթ. համար ՀՀ կառավարությունը նպատակ է դրել ապահովել տարեկան միջինում 7 տոկոս տնտեսական աճ, որի համար, ըստ հիմնավորման, անհրաժեշտ է շարունակաբար բարձրացնել տնտեսության ներուժը, ինչպես նաև՝ իրականացնել արդյունավետ ներդրումային քաղաքականություն։

Առաջին կիսամյակում 1,2 մլրդ դրամով աճել են միայն «Ինտերնեյշնլ Մասիս Տաբակի» վճարած հարկերը։ Անկախ դրանից՝ ակնհայտ է, որ ծխախոտի արտադրության ու իրացման ոլորտում նոր խնդիրներ են ի հայտ եկել, որոնք հանգեցրել են պետական բյուջե վճարվող հարկերի զգալի կրճատմանը։ Միայն նշված 3 ընկերությունները գրեթե 14 մլրդ դրամով պակաս հարկ են վճարել, քան վճարել էին անցած տարի։ 

Հայաստանում տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը 2021-ի առաջին կիսամյակի արդյունքներով՝ հունվար-հունիսին 2020-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 5 տոկոսով, իսկ միայն հունիս ամսվա աճը նախորդ տարվա հունիսի համեմատ կազմել է 8 տոկոս:

2021 թվականի երկրորդ եռամսյակի տվյալներով Ամերիաբանկը Հայաստանի ամենախոշոր հարկատու բանկն է: Բանկը պետական բյուջե է վճարել ընդհանուր առմամբ 5.74 մլրդ դրամի հարկ (30.06.21 դրությամբ): Նշված ցուցանիշը նախորդ տարվա համադրելի ժամանակահատվածի համեմատ ավելացել է 83.5%-ով:

Ակբա բանկի, ԱԳԲԱ Լիզինգի, Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ)  GEFF ծրագրի համագործակցության արդյունքում Հայաստանում 5 միլիոն ԱՄՆ դոլար կուղղվի «կանաչ» տնտեսության զարգացմանը՝ էներգաարդյունավետության, կլիմայի ադապտացման ու վերականգնվող էներգետիկայի բիզնես նախագծերի ֆինանսավորման միջոցով: Ներգրավված ֆինանսական միջոցները տրամադրվելու են ինչպես ՀՀ դրամով, այնպես էլ ԱՄՆ դոլարով:

2021 թվականի հունվար-մայիսին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ՝ սննդամթերքի գներն աճել են 7,7 տոկոսով, նվազագույն աշխատավարձը չի բարձրացել, իսկ միջին ամսական աշխատավարձն աճել է ընդամենը 4,4 տոկոսով։

Թվում էր, թե ընտրություններից հետո տնտեսությունը մի փոքր շունչ կքաշի՝ վերջին ամիսների լարվածությունից ու անորոշություններից հետո։ Սակայն ընտրությունները ցույց տվեցին, որ դրանով բիզնեսի համար ծանր ժամանակները չավարտվեցին։ Ընտրությունները չլուծեցին այն խնդիրները, որոնց առաջ կանգնած էր բիզնեսը։ Ճիշտ է, հետընտրական շրջանում քաղաքական գործընթացները պասիվացել են, բայց անորոշությունները երկրում պահպանվում են։

Մեր պարտքը հասել է այնպիսի մակարդակի, որ պարտադրում է կանխարգելիչ քայլեր անել՝ այն նվազեցնելու ուղղությամբ։ Պարտադրանքը գալիս է ոչ միայն գործող օրենքից, այլև դրսից. միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունները թելադրում են իրենց պահանջները։ Դրանք արտահայտվում են, մասնավորապես, հարկային օրենսդրության պայմանների խստացման, տնտեսության ու հասարակության վրա հարկային բեռի ավելացման ձևով։ Շատ շուտով դա կտեսնենք։ Արդեն հաջորդ տարվա սկզբից կլինեն առաջին արձագանքները։

Այս տարվա գործընթացի տեմպը գնահատելու համար հարկ է այն համեմատել 2020թ․ առաջին հինգ ամիսներին արտադրված քանակի հետ (որովհետև առայժմ հրապարակված է այս տարվա արդյունաբերական արտադրանքի բնեղեն արտահայտությամբ 2021-ի հունվար մայիսի տվյալները): 2020թ․ առաջին հինգ ամիսներին արտադրվել էր 10 կգ-ից ոչ ավելի քաշով 250 լափթոփ-նոութբուք: Իսկ այս տարվա արտադրանքի քանակը 118 հատ է:

Պատերազմից հետո Արցախի գյուղատնտեսական հողատեսքերի գրեթե 75%-ը կորցրել ենք, և դրա հետ կապված բոլորիս գործունեությունն է փոխվել:

Եկամուտների ակնկալվող ավելացմանը համահունչ կառավարության միջին ժամկետ ծախսերի ծրագիրը նախատեսում է նաև բյուջետային ծախսերի աճ։ Բայց դրանք կլինեն ավելի չափավոր։ Վերջին 2 տարիներին կառավարությունն այնքան պարտքեր է վերցրել, որ բյուջեի դեֆիցիտը չափից դուրս ուռել է։ Հիմա ստիպված է սահմանափակել ծախսերը՝ դեֆիցիտի մակարդակը նվազեցնելու համար։

«Իմ կարծիքով, օրինակ, Եվրամիությունից այդ գումարը, որ պետք է ստանանք, կարելի էր այդ միջոցներով խոպան գնացող, արտերկրում աշխատող արհեստավորներին, բանվորական ուժին ավելի բարձր աշխատավարձ ապահովել, որ նրանք ավելի շահագրգռված լինեն Հայաստան վերադառնալու համար: Ուղղակի բառերով չես կարող մարդուն ետ բերել: Պետք է լինեն որոշակի երաշխիքներ, որ նրանց համար այստեղ ավելի լավ է լինելու:

Իրականությունը ծուռ հայելու մեջ ներկայացնելը դարձել է այս իշխանության ամենամեծ շնորհը։ Ամեն ինչ փորձում են կեղծել ու ներկայացնել այնպես, ինչպես իրենց ձեռնտու է։ Ցավն այն է, որ մեր հասարակության մեջ դեռևս կան հազարավոր մարդիկ, ովքեր հավատում են դրան։

Պետական եկամուտների կոմիտեն հիշեցնում է՝ ՀՀ կառավարության 2020 թվականի հունիսի 18-ի թիվ 1035-Ն որոշմամբ հաստատված մասնագիտությունների ցանկով՝  ՀՀ-ում հավատարմագրված բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների առկա ուսուցմամբ մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում և օրդինատուրայում սովորողները կարող են իրենց ուսման վարձը փոխհատուցել եկամտային հարկից։ Այն տրվում է աշխատող ուսանողի աշխատավարձի և դրան հավասարեցված վճարումների մասով: 

2021թ.-ի ապրիլի 5-ին  մեկնարկել էր #cashbackմարաթոն՝  ՎՏԲ-Հայաստան Բանկի և Mastercard միջազգային վճարահաշվարկային համակարգի թվով 8-րդ համատեղ ակցիան:

Պետական եկամուտների կոմիտեի կայքում հրապարակվել է 2021թ. հունվար-հունիս ամիսներին 1000 խոշոր հարկ վճարողների կողմից պետական բյուջե վճարված գումարների վերաբերյալ ցանկը:

Պետական եկամուտների կոմիտեի կայքում հրապարակվել է 2021թ. հունվար-հունիս ամիսներին 1000 խոշոր հարկ վճարողների կողմից պետական բյուջե վճարված գումարների վերաբերյալ ցանկը:

Հեղուկ գազի շուկան մրցակցային է և ունի ցածր կենտրոնացվածություն: Այնուամենայնիվ, Հանձնաժողովը մի շարք ճշգրտումներ է իրականացրել հեղուկ գազի գների բարձրացման վերաբերյալ: Այս մասին հայտնում են ՏՄՊՀ–ից։

Տրվել է «դրամական փոխանցում» հասկացության սահմանումը՝ որպես գործարք, որը ֆինանսական հաստատության միջոցով իրականացվում է փոխանցումը կատարողի անունից՝ նպատակ ունենալով այդ կամ այլ ֆինանսական հաստատությունում որոշակի գումար հասանելի դարձնել փոխանցումը ստացողի համար՝  անկախ փոխանցումը կատարողի և փոխանցումը ստացողի նույն անձը լինելու հանգամանքից: Նախատեսվել է նաև դրամական փոխանցում իրականացնող ֆինանսական հաստատության պարտականությունը՝ Օրենքով սահմանված պահանջներին չհամապատասխանող բոլոր փոխանցումների իրականացումը մերժելու մասով:

Աշխարհի խոշորագույն հումքային բորսաների հուլիսի 22-ի առևտրային նստաշրջանների արդյունքում սահմանվել են նավթի հետևյալ գները:

«Այս պահին Վրաստանից էլեկտրաէներգիա չենք ներմուծում, ներմուծել ենք միայն տնտեսական էֆեկտի համար, այսինքն՝ այդ պահին Վրաստանն առաջարկել է ավելի ցածր գնով, քան Հրազդան ՋԷԿ-ի գինն է, այսինքն՝ նախընտրություն է տրվել ներմուծելուն: Ավելի շատ գազ պետք է ծախսեինք Հրազդանի ՋԷԿ-ում, որպեսզի արտադրանք տայինք, Վրաստանից ներմուծել ենք ավելի էժանով: Հուլիսի 11-ից այլևս ներմուծում չի կատարվում, որովհետև Վրաստանում ևս այս պահին ավելցուկային հոսանք չկա»,- ասաց Վարդանյանը: