1915 թվականի հիշողությունը կրկին արթնացավ 2020 թվականին
Մուրադ Փափազյանի ելույթը ապրիլի 24-ին, Կոմիտասի հուշարձանի մոտ
«Ներքին գործերի և արտերկրյա տարածքների նախարար Ժերալդ Դարմանին
Գործողությունների և հանրային հաշիվների նախարար պարոն Գաբրիել Ատտալ
Տիկին Փարիզի քաղաքապետ Անն Իդալգո,
Տիկնայք և պարոնայք խորհրդարանականներ,
Տիկնայք և պարոնայք ընտրված պաշտոնյաներ,
Ֆրանսիայում Հայաստանի դեսպան Հասմիկ Տոլմաջյան
Արցախի Հանրապետութեան ներկայացուցիչ Յովհաննէս Գէորգեան, պրն.
Կրոնական իշխանության հարգելի ներկայացուցիչներ, Գերաշնորհ Տեր Գրիգոր քահանա Խաչատրյանը,
Հովիվներ Միքայելյանը և Լեոնյանը,
Սիրելի բարեկամներ,
1915 թվականի ապրիլի 24-ին կիրակի օրը թուրքական կառավարությունը նախաձեռնեց հայ ժողովրդին բնաջնջելու ծրագիրը։ Մի ամբողջ ժողովուրդ ոչնչացնելու ծրագիր այն ժամանակ, երբ աշխարհը մոբիլիզացված է Առաջին համաշխարհային պատերազմով:
Սա 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունն է։
Ցեղասպանություն, որը օրինակ ծառայեց Հիտլերին 25 տարի անց. «Ո՞վ է դեռ հիշում հայերի ջարդերը», կասի Հիտլերը՝ արդարացնելու համար Եվրոպայում հրեաների ցեղասպանության կազմակերպման անհրաժեշտությունը։
1915-ի անտարբերությունն արդարացրեց սարսափը 25 տարի անց։
1915-ին ամբողջ աշխարհը գլուխը շրջեց, 1915-ին հայ ժողովուրդը կոտորվեց և քշվեց իր հողերից։ 1,500,000 զոհեր՝ տղամարդիկ, կանայք և երեխաներ ապրել են սարսափ, տղամարդկանց սարսափ:
Թուրքիան պատժամիջոցների չի ենթարկվել մարդկության դեմ այս հանցագործության համար։ Միջազգային հանրությունն իր թուլությունը ցույց տվեց 1915թ.
Այդ ժամանակից ի վեր պատմաբանները մոբիլիզացվել են՝ ցույց տալու, որ 1915 թվականի ջարդերը համապատասխանում են ցեղասպանության հանցագործության իրավական սահմանմանը:
Հայերը պահանջում էին ճանաչում և հատուցում, բայց ժամանակակից Թուրքիան՝ այսօրվա Թուրքիան, կառուցվել է հայ ժողովրդի դիակի վրա։ 1923-ի պետական ծառայողները 1915-ի պետական ծառայողներն էին: 1923-ի Թուրքիան, որն այսօր է, միշտ հերքել է իրականությունը՝ Հայոց ցեղասպանության ժխտումը դարձնելով պետության ժխտում: Թուրքիան, որը արդյունաբերականացրել է Հայոց ցեղասպանության ժխտողականությունը, դեռևս չի հրաժարվել իր պանթուրքական երազանքից: Պանթուրքիզմը, այս գաղափարախոսությունը, որը գլխավորում էր Հայոց ցեղասպանության կազմակերպումը, կազմում է այսօրվա Թուրքիայի արմատները։
Այսպիսով, այո, մոլորակի պետությունների մեծ մասը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանության իրողությունը, սակայն միջազգային կառույցները պայմաններ չեն ստեղծել Թուրքիայի համար ճանաչման և հատուցման ակտ կատարելու համար:
Ավելի վատ՝ այսօրվա Թուրքիան շարունակում է հարգել ցեղասպանության մեղավորներին… Թուրքիայում Թալեաթի անունը կրում են դամբարանները, փողոցները, պողոտաները։ Թալեաթ, թուրք Հիտլեր.
1915 -ին անտարբերությունը թույլ տվեց հայերի ցեղասպանությունը։ Բայց մեկ դար անց՝ 2020 թվականին, ինչո՞ւ աշխարհը թույլ տվեց Ադրբեջանին պատերազմել արցախահայության դեմ։ Անհավասար պատերազմ, որում Ադրբեջանը անօդաչու թռչող սարքեր, սպիտակ ֆոսֆորային ռումբեր, կասետային զինամթերք օգտագործեց. Ջարդ!
1915 թվականի հիշողությունը կրկին արթնացավ 2020 թվականին: Մենք երբեք չէինք կարող պատկերացնել, որ 2020 թվականին՝ մեկ դար անց, հայերը կարող են վերապրել 1915 թվականի մղձավանջը։
Եվ կրկին, այս աշխարհի ուժերի ընդհանուր անտարբերության մեջ, ովքեր թույլ տվեցին դա տեղի ունենալ:
Թող մի ժողովուրդ մորթվի։
Թող երիտասարդը գլխատվի.
Թող ադրբեջանական ռասիզմը բացահայտվի.
Թող խավարամտության և բռնապետության արժեքները ոչնչացնեն ազատության և ժողովրդավարության արժեքները։
Այսպիսով, այո, որոշ պետություններ բանավոր դատապարտել են Ադրբեջանին՝ շարունակելով իրենց ռազմական համագործակցությունը այդ պետության հետ։
Համագործակցություն, որը Ադրբեջանին հնարավորություն է տվել կառուցել չափազանց հզոր ռազմական զինանոց։ Թուրքիան, իհարկե, մեծապես ներգրավված է եղել Ադրբեջանին ռազմական աջակցության մեջ:
Ինքնավար Էրդողանը հովանավորել է բռնապետ Ալիևին հայերի դեմ իր նախագծում։ Բայց այս նախագիծն ակնհայտորեն դեռևս և միշտ պանթուրքիզմի նախագիծ է, որը մարմնավորում են Էրդողանը և Ալիևը։ Թուրքիայի, բայց ոչ միայն ռազմական աջակցության շնորհիվ։
Ես չեմ պատրաստվում թվարկել այն բոլոր պետությունները, որոնք համաձայնել են զենք վաճառել Բաքվի ռեժիմին։ Նրանք շատ են, շատ:
Մենք դատապարտեցինք այս ռազմական համագործակցությունը։
Մենք բոլորս միասին տեսանք, որ Ադրբեջանը տարեցտարի զինվում էր, գերզինվում էր, որպեսզի հասնի պատմության այս պահին, երբ բավականաչափ ուժեղ կսկսի այս հարձակումը հայերի դեմ։
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն ասել է, որ հայերին շների պես որսալու է, իսկ ինքը որսացել է նրանց շների պես… Միջազգային հանրության անտարբերության մեջ, որը 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 9-ը 44-օրյա պատերազմի ընթացքում չկարողացավ երեք զինադադար կիրառել։
Ավելի վատ՝ Ադրբեջանը ներխուժել և գրավել է Հայաստանի Հանրապետության տարածքների մի մասը… համընդհանուր անտարբերության համար։
Ավելի վատ, քան ավելի վատ՝ 135 օր, դեկտեմբերի 12-ից՝ ավելի շատ»:
