Կալավանում հայտնաբերված նախամարդու քարեդարյան կացարանը գործել է մեզանից շուրջ 70 հազար տարի առաջ
Գեղարքունիքի մարզի Կալավան գյուղում այս տարվա օգոստոսի 26-ից մեկնարկել եւ ընթանում են հնագիտական պեղումներ, որոնք իրականացնում է հայ-գերմանական միացյալ արշավախումբը:
Արշավախմբի աշխատանքները համակարգող Ռոբերտ Ղուկասյանը, արշավախումբը հայկական կողմից ղեկավարում է ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության եւ ազգագրության ինստիտուտի գիտաշխատող, հնագետ Բորիս Գասպարյանը, գերմանական կողմից՝ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության Մոնրեպոյի գիտահետազոտական ինստիտուտի գիտաշխատող, հնագետ Արիել Մալինսկին:
Կալավանում հնագիտական պեղումները սկսվել են դեռեւս 2004 թվականից, հայ-ֆրանսիական համագործակցության շրջանակներում եւ ավարվել 2008 թվականին՝ հնագիտության համար շատ կարեւոր արդյունքներով: Կալավանում հնագիտական պեղումները վերսկսվել են 2017 թվականից, արդեն հայ-գերմանական համագործակցության շրջանակներում: Պեղումների համար ֆինանսական միջոցներ են տրամադրել գերմանական եւ հայկական կողմերը: Արշավախումբը բաղկացած է 15 գիտնականներից, ովքեր ներկայացնում են Հայաստանը, Գերմանիան, Պորտուգալիան, Իսրայելը, Ֆրանսիան, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները:
«Պեղումներն ընթանում են «Կալավան-2» քարեդարյան կացարանի տարածքում: Հենվելով պեղածո նյութերի ուսումնասիրությունների արդյունքների վրա՝ գիտնականները հաստատել են, որ այս հուշարձանը՝ նախամարդու քարեդարյան կացարանը, շուրջ 70 հազար տարի առաջվա պատմություն ունի: Անցած քսան օրերի ընթացքում կատարված պեղումների արդյունքում հայտնաբերվել են նախամարդու կողմից պատրաստված քարե գործիքներ, ինչպես նաեւ՝ որսված բիզոնների, ազնվացեղ եղջերուների, վայրի ոչխարբերի ու այծերի, այլ կենդանիների ոսկորներ:
Քարեդարյան շերտից այս տարի վերցվել են բազմաթիվ նմուշներ՝ հասկանալու համար այդ ժամանակների կլիման, բուսական ու կենդանական աշխարհի ամբողջությունը, նախամարդու կենցաղը եւ տեղաշարժման երթուղիները:
Պեղումները կշարունակվեն մինչեւ սեպտեմբերի 26-ը, որի ընթացքում, համոզված ենք, դեռ կգրանցենք նոր հետաքրքիր արդյունքներ: Կալավանն արդեն վաղուց դարձել է հնագիտական տուրիզմի վայր ու ձեռք բերել համաշխարհային հնչեղություն:
Դրա վառ ապացույցն էլ այն է, որ այսօր Կալավանում աշխատում են համաշխարհային մակարդակի հնագետներ աշխարհի ամենատարբեր երկրներից: Հավելեմ, որ այսօր Կալավան է ժամանում գերմանացի աշխարհահռչակ գիտնական Հանս Պիտեր Ուերպմանը, ով շուրջ 30 տարի եղել է Տրոյայի պեղումների համաղեկավարը: Նա արդեն սեփական բնակարան է ձեռք բերել Կալավանում ու իրեն համարում է Կալավանի բնակիչ»,-ներկայացրեց Ռոբերտ Ղուկասյանը:
Պեղումների բանվորական աշխատանքներում ընդգրկված են տեղի բնակիչները:
Խոսրով Խլղաթյան
