«Հուսադրող է առայժմ Պուտինի և նրա շրջապատի բարձրաստիճան այրերի քաղաքական չեզոք և անկողմնակալ դիրքորոշումը»

Արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները կարող են ավարտին հասցնել ներկա քաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծումը: Այս մասին «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նշեց, որ ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի քաղաքական ինստիտուտների և գործընթացների ամբիոնի վարիչ, քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանն՝ անդրադառնալով հայաստանյան ներքաղաքական զարգացումներին:

-Պարոն Քեռյան, ի՞նչ տեղի ունեցավ մայիսի 1-ից հետո: Ըստ ձեզ, ի՞նչ հանգամանքներից ելնելով խորհրդարանական մեծամասնությունն ընդառաջ քայլի գնաց վարչապետի ընտրության երկրորդ փուլում:

-Հարցին ճիշտ պատասխանելու համար նախ պետք է ասել ինչ տեղի ունեցավ մայիսի մեկին: Մայիսի 1-ին խորհրդարանի հանրապետական մեծամասնությունը դեռևս հոգեբանորեն պատրաստ չէր կողմ քվեարկելու փոքրամասնության թեկնածուի օգտին:

Ժողովրդի թեկնածու հասկացությունը ընդհանրապես լուրջ չէր ընկալվում և նրանց թվում էր, որ որոշակի ժամանակի ընթացքում շարժումը կարող է մարել: Բացի այդ, մենք գիտենք, որ մայիսի 1-ին նախորդող գիշերը Հանրապետական կուսակցության ղեկավարության փակ խորհրդակցությունում որոշվել էր դեմ քվեարկել:

Իհարկե, լիովին պարզ չէ այդ որոշման բոլոր դրդապատճառները, բայց հավանական է, որ դա արված լինի անվտանգային-արտաքին քաղաքական ճշտումներ անելու նպատակով: Բացառված չէ նաև Փաշինյանի քաղաքական ազդեցության ուժի փորձարկման վարկածը: Դեմ քվեարկելուց հետո տեսնել հասարակական արձագանքման ուժգնությունն ու ընդգրկման ծավալները: Մայիսի 1-ից 8-ն ընկած հատվածում բողոքական շարժումը, որի կարգախոսն արդեն ուղղված էր ՀՀԿ-ի դեմ, այլևս ընտրության տեղ չթողեց:

-Մայիսի 8-ին Հայաստանի Հանրապետությունն ունեցավ նոր վարչապետ: Ըստ ձեզ, որը պետք է լինի այս ներքաղաքական պայմաններում վարչապետ դարձած Նիկոլ Փաշինյանի անելիքը:

-Երկու կարևորագույն խնդիր պետք է լուծի նոր վարչապետը. Կառավարության կազմում և նրա ծրագրի հաստատում, որպես մոտակա անելիք և արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացում, որպես առաջիկա ժամանակի կարևորագույն քայլ: Երկուսն էլ գերբարդ անելիքներ են: Կառավարության կազմ և ծրագիր հաստատել մի խորհրդարանում, որտեղ չունես քաղաքական մեծամասնություն: Այս առումով կարելի է սպասել ցանկացած անակնկալ սցենարի: Արտահերթ ընտրությունները նույնպես կարող են մեծ դժվարությունների հանդիպել: Եթե դրանք անցկացվեն ներկա խորհրդարանի կողմից կառավարության կազմի ու ծրագրի մերժման հետևանքով մոտ 45 օր հետո, գործող ընտրական օրենսգիրքը կարող է լուրջ անակնկալներ մատուցել իր ռեյտինգային ընտրակարգով:

Իսկ եթե դրանք անցկացվեն ավելի ուշ՝ մինչև կփոխվի Ընտրական օրենսգիրք, այդ ընթացքում կլինի անտրամաբանական իրավիճակ, երբ ընդդիմադիր ՀՀԿ-ն մեծամասնություն է «Ելք»-«Ծառուկյան» դաշինք-ՀՅԴ կոալիցիայի նկատմամբ: Կառավարության աշխատանքը կընթանա բավականին դժվար պայմաններում:

-Այսինքն՝ այս փուլում արտահերթ ընտրությունների անցկացումն անհրաժեշտություն է:

-Նորից շեշտեմ, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները կարող են ավարտին հասցնել ներկա քաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծումը: Խորհրդարանական կառավարման պայմաններում արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները հրամայական պահանջ են, եթե առկա է խորհրդարանի լեգիտիմության ճգնաժամ: Բացի այդ, վտանգավոր է քաղաքական կայունության պահպանման առումով, եթե օրենսդիր և գործադիր իշխանության մարմինները գտնվում են հակառակորդ քաղաքական ուժերի ձեռքում:

-Այսօր խոսվում է համաձայնության կառավարություն ձևավորելու մասին: Ձեր կարծիքով ինչպիսի՞ քայլ է դա, և նման կառավարությունն ի՞նչ խնդիր կլուծի:

-ՀՀԿ-ի պաշտոնական դիրքորոշումից ելնելով կարելի է եզրակացնել, որ նա գործադիր իշխանության մեջ Փաշինյանի վարչապետությամբ իրեն բացառում է: Մյուս երկու քաղաքական ուժերը՝ «Ծառուկյան» դաշինք-ՀՅԴ հնարավոր է մտնեն կոալիցիոն կառավարության մեջ, բայց այստեղ պետք է ենթադրել, որ դա ավելի շատ նպատակադրված կլինի վարչական ռեսուրսի կուտակմանը ապագա արտահերթ ընտրություններում և ոչ թե Փաշինյանի ծրագրերի իրականացմանը:

-Այս օրերին շատ է խոսվում միջազգային հարթակում Հայաստանի վարկանիշի բարձրացման մասին: Ինչպե՞ս կգնահատեք հայաստանյան իրադարձություններին միջազգային հանրության արձագանքը: Եվ, ըստ ձեզ, այս ձեռքբերումն ինչպե՞ս կարելի է օգտագործել քաղաքական կամ այլ ոլորտներում:

-Միջազգային վարկանիշի բարձրացումը միանշանակ չպետք է ընկալել: Արևմտյան ժողովրդավար պետությունների մոտ Հայաստանի վարկանիշն, անշուշտ, բարձրացել է, որովհետև քաղաքական ճգնաժամի հաղթահարումը և քաղաքացիական բախումներից խուսափելն, անշուշտ, վկայում է դեմոկրատիայի որոշակի աստիճանի և քաղաքացիական հասարակության առկայության մասին: Բայց այս իրողությունները, կարծում եմ, որ հետխորհրդային ավտորիտար վարչակարգեր ունեցող պետությունների քաղաքական էլիտաների սրտով չէ, կա նրանց մոտ մտավախություն նմանատիպ շարժումների վարակիչ օրինակի առումով: Այսինքն՝ նայած ով ինչ պրիզմայով է նայում հայկական հեղափոխությանը:

Այս իրողությունը բնականաբար ազդում է նաև միջպետական հարաբերությունների դրվածքի վրա: Հուսադրող է առայժմ Պուտինի և նրա շրջապատի բարձրաստիճան այրերի քաղաքական չեզոք և անկողմնակալ դիրքորոշումը և Հայաստանում նոր վարչապետին հղված շնորհավորանքները: Իսկ թե ինչպես կարելի է օգտագործել վարկանիշի բարձրացումը միջազգային հարթակներում դա արդեն դիվանագիտական հմտությունների կիրառման, ճկունության և վարպետության հարց է:

Աննա Գզիրյան