«Շախմատի էությունն է հաղթել բանականությամբ, ոչ թե զգացմունքներով». Ռուզան Մուրադյան
ԱԺ պատգամավոր Ռուզաննա Մուրադյանի ելույթը Սահմանադրական բարեփոխումների նախագծի վերաբերյալ.
«Այնպիսի տպավորություն է, որ ով միայն մուրճ ունի, ամեն ինչ սկսում է միայն մեխ թվալ: Աբրահամ Մասլոուի այս խոսքերով եմ ուզում սկսել ելույթս և բոլորի ուշադրությունը հրավիրել մի կարևոր փաստի, որ ակնհայտորեն պարզ է դառնում, որ այսօր ընդդիմության շատ ու շատ պատվարժան ներկայացուցիչներ, ովքեր ունեն հստակ օրակարգ, հստակ ապագայի տեսլական, երկրի զարգացման և կառավարման մեջ տեսնում են իրենց դերը քաղաքական ասպարեզում, ապա ժամանակին կողմնորոշվել են, միացել են, առաջարկել են, քննարկել են, քննադատել են և շարունակում են իրենց ուժեղ կողմերը ներդնել իրականում մեր երկրի ապագայի, երկրի համար այս կարևորագույն փաստաթղթի լավացնելու և յուրաքանչյուր քաղաքացու կյանքը սոցիալական, քաղաքական, իրավական առումով էլ ավելի բարելավելու համար: Բայց նաև չեմ զարմանում, որ կան ընդդիմադիր անհատներ, այլ ոչ թե ուժեր, որոնք դեռևս չկարողանալով ձևավորել իրենց սեփական օրակարգը՝ միշտ հենվում են իշխանությունների ձևավորած օրակարգի վրա, և, բնականաբար, փորձում են հանդես գալ միմիայն քննադատությամբ:
Սա այն դեպքն է, երբ ժամանակն է գիտակցել մի բան, երբ իշխանությունը ուզում է լինել լավ իշխանություն, նա անպայման ուզում է ունենալ լավ ընդդիմություն, ուժեղ իշխանությունը ինքն է պայմաններ ստեղծում ուժեղ ընդդիմության առկայության համար. սա է այսօրվա քննարկվող փաստաթղթի հիմնական հենքը: Եվ այն բոլոր դրույթները, հոդվածները, որոնք այսօր ամրագրված են ուժեղացնել ընդդիմությունը, մենք չենք կարող անտեսել, և դա ակնհայտ է:
Եթե այսօր մենք ուզում ենք ընդդիմության դերակատարումը մեծացնել Ազգային ժողովում, եթե այսօր ուզում ենք 3/5-ով ընդունել կարևորագույն որոշումները, որոնք վերաբերում են կարևոր պաշտոններին, որոնք են, օրինակ՝ Կենտրոնական բանկի նախագահին, ՀՀ գլխավոր դատախազին, կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահին և այլն, պարզապես մեր տրամաբանության մեջ չի տեղավորվում, թե ինչին ենք դեմ: Եթե այսօր ուզում ենք, որ խորհրդարանի փոխնախագահներից մեկը լինի ընդդիմության ներկայացուցիչ, չեմ հասկանում՝ սրա մեջ ինչն է վատը:
Եթե այսօր ուզում ենք զարգացնել քաղաքացիական հասարակությունը, մի բան և դրա համար հստակ պայմաններ ենք ստեղծում Սահմանադրության մեջ, որպեսզի մարդիկ ոչ թե ընտրությունից ընտրություն մասնակցեն պետության կառավարմանը, այլ 50 հազար ստորագրությամբ կարողանան նախաձեռնություններով հանդես գալ և գործուն փոխադարձ կապի մեջ լինել Ազգային ժողովի հետ, ինչը կբարելավի յուրաքանչյուր քաղաքացու կյանքը, որովհետև յուրաքանչյուր քաղաքացի ինքը կլինի սթափ, կլինի արթուն, ոչ թե կենթարկվի այս կամ այն օտարամոլ հոսանքներին, կամ զգայական հենքի վրա առաջացած կոչերին, այլ կոնկրետ կառուցողական ձևով ամեն քաղաքացի իր ուժեղ կողմերը կներդնի լավագույն նախաձեռնություններով հանդես գալուն և այդ նախաձեռնությունը մինչև վերջ հասցնելուն:
Մենք մի կողմից խոսում ենք, որ շատ ենք կարևորում երեխայի իրավունքները, շատ ենք կարևորում ընտանիքի դերը, մարդկանց սոցիալական վիճակը, մյուս կողմից էլ փորձում ենք դեմ արտահայտվել այս փաստաթղթին: Շատ լավ նշեց մեր ընդդիմադիր գործընկերներից մեկը, որ իրենց կուսակցության քաղաքական ծրագրի շատ դրույթներ տեղ են գտել այս փաստաթղթում: Սա արդյո՞ք գնահատական չէ այս փաստաթղթին, որ այստեղ լայն իմաստով ներառված են բոլոր կուսակցությունների քաղաքական ծրագրերի դրույթները, և ես կիսում եմ իմ մյուս գործընկերոջ կարծիքը, որ եթե պիտի քվեարկենք այս փաստաթղթի համար, ապա քվեարկենք խղճի մտոք, քվեարկենք ոչ թե մեր քաղաքական ուժի տեսանկյունից, այլ Հայաստանի ապագայի և Հայաստանի զարգացման տեսանկյունից, և այս մոտեցումն է դրված այս փաստաթղթի հենքում: Ես կարծում եմ, որ հարցեր եղան, որոնք վերաբերում էին, թե բարոյականությունն ինչպես է սահմանվում, այլ արժեքները, այլ սկզբունքները:
Պետք է հիշեցնեմ ևս մեկ անգամ, որ կան բաներ, որոնք Սահմանադրության մեջ չեն սահմանվում, այլ սահմանվում են օրենքով, հետևաբար, եթե մենք ավելի ուժեղ նորմեր ներառենք այս փաստաթղթի մեջ, ապա դա մեզ ավելի լայն հնարավորություն կտա էլ ավելի ուժեղացնելու այդ նորմերը կարգավորող օրենքները: Իրականում, սա այն փաստաթուղթն է, որտեղ զգայական ելույթները կամ ժողովրդի մի փոքր զանգվածին շեղելու փորձերը այլևս դատապարտված են անհաջողության, որովհետև ժողովուրդը իմաստուն է, ժողովուրդը տեսնում է, դատում է մարդկանց իրենց արարքներով, իրենց անցած ճանապարհով:
Այստեղ խոսվեց խաղի մասին, ես ուզում եմ հիշեցնել շախմատի մասին: Շախմատի էությունն է հաղթել բանականությամբ, ոչ թե զգացմունքներով: Այն մարդը, ով առաջադրում է այս նախագիծը, և այն մարդիկ, ովքեր մտահոգված են այս նախագծի լավը լինելով, ապա նրանք ապագա Հայաստանի և մեր վաղվա օրվա այն հաղթողներն են, որոնք, ըստ Նժդեհի, երբեք չպետք է կասկածեն իրենց հաղթանակների վրա, որպեսզի մեր ժողովրդի վաղը չդնեն կասկածի տակ»:
