ԱՄՆ-ի միջնորդությամբ կնքված ՀՀ-Ադրբեջան համաձայնագիրը կարող է կյանքի չկոչվել, եթե Վաշինգտոնը կորցնի իր հետաքրքրությունը․ Credendo
Credendo եվրոպական վարկային ապահովագրական խումբը, որը ներկայացված է ամբողջ մայրցամաքում և զբաղվում է առևտրային վարկերի և քաղաքական ռիսկերի ապահովագրությամբ, անդրադարձել է Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդների ստորագրած վաշինգտոնյան համաձայնագրերին։
Ըստ գնահատականի՝ եթե դրանք կյանքի կոչվեն հաջողությամբ, ապա կարող են երկու երկրներին մոտեցնել խաղաղությանը՝ չնայած համապարփակ վերջնական համաձայնագրի հասնելը շարունակում է մնալ մարտահրավեր։
Ինչպես նշվել է, ամենանշանակալի նախաձեռնությունը «Թրամփի երթուղու» (TRIPP) ստեղծումն է։ Այս տրանսպորտային միջանցքը, որը հայտնի է նաև որպես «Զանգեզուրի միջանցք», 40 կմ անցնելու է Հայաստանի հարավային մարզով՝ Սյունիքով։ Այն կկառավարվի ամերիկյան կոնսորցիումի կողմից և 99 տարով վարձակալության կհանձնվի Միացյալ Նահանգներին, իսկ գործողությունները կվերահսկեն մասնավոր ամերիկյան կապալառուները։ Ճանապարհը Ադրբեջանը կկապի Նախիջևան անկլավի հետ՝ ապահովելով ուղիղ տրանսպորտային կապ դեպի Թուրքիա, որի հետ Ադրբեջանը պահպանում է ամուր հարաբերություններ։ Այս պայմանավորվածությունը Միացյալ Նահանգներին երկարաժամկետ ռազմավարական շահագրգռվածություն է տալիս տարածաշրջանի անվտանգության հարցում։
Credendo-ն հիշեցրել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունները տասնամյակներ շարունակ լարված են եղել։ Տարիների ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանի համար մի քանի պատերազմներ են մղվել։ 2023 թվականին Ադրբեջանը, ոգեշնչված իր նավթագազային արդյունաբերության արագ աճով, լիակատար վերահսկողություն է ստացել Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ։ Այս հարձակումը ստիպել է Հայաստանին վերանայել իր արտաքին քաղաքականությունը, հատկապես այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը, որը զբաղված էր Ուկրաինայում պատերազմով, չմիջամտեց։ Ռուսաստանի գլխավորած Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից (ՀԱՊԿ) դուրս գալու Հայաստանի մտադրությունը ցույց է տալիս Մոսկվայի նկատմամբ վստահության փլուզումը։ Փոխարենը՝ Հայաստանը ամրապնդում է կապերը արևմտյան գործընկերների հետ։ Այն ռազմավարական գործընկերության համաձայնագիր է ստորագրել Միացյալ Նահանգների հետ և պաշտոնապես հայտնել ԵՄ անդամակցությանը ձգտելու իր մտադրության մասին։
Հարևան Իրանը TRIPP-ը համարում է սպառնալիք, հիմնականում՝ Հայաստանի հետ առևտրի վրա դրա հնարավոր ազդեցության պատճառով։ Մյուս կողմից՝ Թուրքիան օգտվել է հնարավորությունից և օգոստոսի 22-ին կազմակերպել է Կարսի արևելյան կենտրոնից դեպի Դիլուջու՝ Ադրբեջանի Նախիջևանի էքսկլավի մոտ գտնվող նոր երկաթուղու հիմնարկեքի արարողություն։
Ըստ ռիսկերի գնահատման՝ խաղաղության համաձայնագրի վերջնական ստորագրման համար մի քանի խոչընդոտներ կան։ Հայաստանի ընդդիմությունը պնդում է, որ TRIPP-ը վտանգում է ազգային ինքնիշխանությունը՝ մեծացնելով ճնշումը ոչ ժողովրդականություն վայելող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի վրա։ Ադրբեջանը պահանջում է, որ Հայաստանը փոփոխություններ մտցնի իր Սահմանադրության մեջ՝ հրաժարվելով Արցախի նկատմամբ բոլոր պահանջներից, մի քայլ, որը կպահանջի հանրաքվե։ Ռիսկերից մեկն էլ այն է, որ Միացյալ Նահանգները կարող է կորցնել հետաքրքրությունը՝ այդպիսով խաթարելով նախաձեռնության երկարաժամկետ կենսունակությունը։
