Հայաստանը դուրս մնաց «Հազարամյակի մարտահրավեր» կորպորացիայի ծրագրերից. Դանիել Իոաննիսյան

2004 թվականին ԱՄՆ կոնգրեսը հիմնեց «Հազարամյակի մարտահրավեր» կորպորացիան, որի նպատակն էր ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել ցածր եկամուտ ունեցող այն երկրներին, որոնք համեմատաբար ժողովրդավար են:

2006 թվականին կորպորացիայի և Հայաստանի կառավարության միջև ստորագրվեց աջակցության համաձայնագիրը, որի իրագործումը, սակայն, 2008 թվականի մարտի 1-ի իրադարձությունների պատճառով մնաց անավարտ:

Հայաստանում  տեղի ունեցած թավշյա հեղափոխությունից անմիջապես հետո Ամերիկայի հայկական ազգային կոմիտեն ԱՄՆ պետքարտուղարին ուղղված նամակով բարձրացրեց Հայաստանի վերաբերյալ որոշումը վերանայելու հարցը: Ապա այդ հարցի հետ կապված քայլեր փորձեցին ձեռնարկել Հայաստանի իշխանություններն ու քաղաքացիական հասարակությունը:

Սակայն այս օրերին «Հազարամյակի մարտահրավեր» կորպորացիայի՝ Հայաստանին դրամաշնորհ տալու հեռանկարը դարձել է գրեթէ անհնար՝ բոլորովին նոր պատճառով:

Կոռուպցիան

Ինչպես այլ թեկնածու երկրների համար, այնպես էլ Հայաստանի համար հիմնադրամում կազմվում է քարտ, որով գնահատվում է երկրի համապատասխանելիությունը տնտեսական ազատությունների, արդարադատության և մարդկանց մեջ ներդրման (առողջապահություն և կրթություն) առումով: Տարբեր ցուցանիշների համար կորպորացիան օգտվում է տարբեր հեղինակավոր աղբյուրներից (Համաշխարհային բանկ, Freedom House, Արժույթի միջազգային հիմնադրամ և այլն):

Հայաստանի գործող քարտում հիմնական «կարմիր» (նվազգույն շեմից ներքև) ցուցանիշը կոռուպցիայի վերահսկման ցուցանիշն էր: Այն հիմնվում է Համաշխարհային բանկի զեկույցի վրա, որն իր հերթին հրապարակվում է ամեն տարվա սեպտեմբերին:

Ընդ որում, ՀԲ-ի զեկույցը, որպես կանոն, 12-18 ամսվա վաղեմության իրավիճակ է արտացոլում. հավաքագրվելուց հետո տվյալները բավական երկար ժամանակ մշակվում են և այնուհետև տեղ գտնում զեկույցում: Արդյունքում թավշյա հեղափոխությանը հաջորդող հակակոռուպցիոն զարգացումները հազիվ թե տեղ գտնեն Համաշխարհային բանկի՝ այս տարվա սեպտեմբերին հրապարակվելիք զեկույցում:

Ու թեև քննարկվում էին այս խնդիրը լուծելու որոշ տարբերակներ, սակայն այժմ ի հայտ եկավ նոր և ավելի լուրջ խնդիր:

Հայաստանը հարստացավ

Ինչպես նշվեց, «Հազարամյակի մարտահրավեր» կորպորացիան ֆինանսավորում է ժողովրդավարական արժեքները հարգող ցածր եկամուտներ ունեցող երկրներին: Մասնավորապես, անհրաժեշտ է, որպեսզի երկրի եկամուտները գնահատվեն «lower-middle»-ից («ցածր միջին») ոչ ավել: Իսկ դրա համար անհրաժեշտ է, որպեսզի պետությունում մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն լինի 3896 ԱՄՆ դոլարից պակաս:

2016-2017 ֆիսկալ տարում (ամերիկյան ցիկլով) Հայաստանում մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ն կազմել է 3760 դոլար, այնինչ 2017-2018 ֆիսկալ տարում այդ ցուցանիշը հասավ 4000 դոլարի: Այդ հիմքով Համաշխարհային բանկը «ցածր միջին» եկամտով երկրների ցանկից Հայաստանը տեղափոխեց «բարձր միջին» երկրների ցանկ:

Ըստ այդմ, համաձայն 2003 թվականի «Հազարամյակի մարտահրավերին» վերաբերող ԱՄՆ կոնգրեսի ակտի՝ Հայաստանը դուրս կմնա «Հազարմյակի մարտահրավեր» կորպորացիայի դրամաշնորհների համար հայտ ներկայացնելու իրավունք ունեցող երկրների ցանկից:

Սա, թերևս, չի նշանակում, որ Հայաստանը զրկվել է այդ մոտ 100-150 միլիոն դոլարի դրամաշնորը ստանալու հնարավորությունից: Այդ ամերիկյան գումարները Հայաստան բերելու այլ հնարավորություններ էլ կան, որոնք կապված չեն ֆորմալ չափանիշների բավարարման հետ և կարող են լինել քաղաքական որոշման արդյունք:

Դանիել Իոաննիսյան
«Իրազեկ քաղաքաքացիների միավորում»