«Եթե ավանդները շատանան, ապա ինքնաբերաբար տոկոսները կիջնեն, վարկերի տոկոսները կիջնեն»

Առաջիկա ամիսներին Արաբական Միացյալ Էմիրություններից  ներդրողների խումբ կժամանի Հայաստան: Այս մասին «Արմենպրես»-ին տեղեկացրեց Տնտեսական համագործակցության եվրոպական լիգայի խորհրդի (Բրյուսել) անդամ, Հայ-էմիրաթական բիզնես ասոցիացիայի փոխնախագահ, «Management Mix» խորհրդատվական եւ ներդրումային ընկերության նախագահ Րաֆֆի Սեմերջյանը: Նա անդրադարձել է հայ-էմիրաթական գործակցությանն ու ֆինանսաբանկային հարցերին:

-Պարոն Սեմերջյան, Հայաստանի ֆինանսական համակարգի զարգացման ի՞նչ հեռանկարներ եք տեսնում:

-Նախ ասեմ, որ ֆինանսական համակարգը հիմնված է տնտեսական համակարգի վրա: Եթե ընդհանուր խոսում ենք տնտեսության կամ ֆինանսական զարգացման մասին, ապա մենք պետք է առաջինն անդրադառնանք պետության դերին:

Որքանո՞վ կուզենք, որ պետությունը ներգրավված լինի տնտեսության մեջ: Արդյո՞ք ավելին պետք է լինի պետության դերը, թե ավելի նվազ: Քանի որ ես լիբերալ դպրոցից եմ, հետևաբար նախընտրում եմ, որ պետությունը մրցակցության դաշտ ստեղծի ու քաջալերի այն: Քանի որ Հայաստանի ռեսուրսները քիչ են, տնտեսական միավորների փորձը շատ սահմանափակ է, ամենահին ընկերությունները  20-25 տարվա պատմություն ունեն, հետևաբար շատ կարևոր է, որ նաև որոշ ռազմավարական ոլորտների մեջ պետությունը դեր ունենա:

Կարդացեք նաև

Օրինակ, «Էյր Ֆրանս»-ը, այն Ֆրանսիայում պատկանում է պետական կազմակերպություններից մեկին: Նման օրինակները շատ են: Իմ առաջարկը պետք է լինի այն, որ պետությունը խթանի ներդրումները, որոշ ընկերություններ ստեղծի, հաջողացնի այդ ընկերությունների գործունեությունը, հետո սեփականաշնորհի:

Ինչ վերաբերում է ֆինանսական համակարգին, ապա տեսնում ենք, որ վերջին 10 տարիներին շատ լավ ձևով ղեկավարվում է բանկերի կառավարումը, բանկերի կապիտալը  բարձրացավ հասավ 30 մլրդ-ի, առողջ ֆինանսաբանկային սեկտոր է:

Բանկային ոլորտում հիմնական կառուցվածքային խնդիրները կմնա ավանդների քիչ լինելը: Այսօր Կենտրոնական բանկի ռեզերվեներից բացի, որը 1.8  մլրդի շուրջ է, ընդհանուր բոլոր բանկերի ավանդները կազմում են 4-5 մլրդ-ի շուրջ: Սա շատ քիչ է, վստահությունը պետք է  ավելանա:

Նաև պետք է պետությունը այդ գործընթացը խթանի, այն քաղաքականության վերածի:

Եթե ավանդները շատանան, ապա ինքնաբերաբար տոկոսները կիջնեն, վարկերի տոկոսները կիջնեն, այսինքն` ցիկլ կստեղծվի: Եթե վարկերի տոկոսներն էլ իջնեն, ուրեմն ներքին ներդրումների ծավալը կավելանա, մանավանդ, փոքր և միջին ձեռնարկությունների մասով: Սրանք են ֆինանսական համակարգի զարգացման հեռանկարների մի քանի կարևոր բաժինները:

-Դուք ժամանակին նշել էիք, որ եթե արտասահմանում ապրող յուրաքանչյուր 10 հայից մեկը հաշիվ բացի հայաստանյան բանկում, ապա շատ շուտով Հայաստանում հզոր բանկային համակարգ կլինի։ Առաջարկը, կարծես, Սփյուռքի նախարարության կողմից ընդունվել էր: Այդ գործընթացում տեղաշարժ կա՞:

-Այդ առաջարկը տեսական մնաց, պետք է լինի գաղափարն առաջ տանողը: Թիվ 1 շահագրգիռ կողմը`կառավարությունը, այդ ուղղությամբ պետք է քաղաքականություն մշակի, առաջնահերթություն սահմանի: Այդ ուղղությամբ ես դեռ տեղաշարժ չեմ տեսել:

Միշտ այս օրինակը բերում եմ, Ֆրանսիայում 16 տարում շարժում ձևավորվեց, գաղափարը հետևյալն էր,փորձել դրսում աշխատել: Այո, դրսում աշխատենք, բայց փորձենք այդ մեր հարստությունը, լինի փողը, ոսկին, որ դրսում աշխատում ենք, կուտակենք  մեր երկրում: Այդպիսի շարժում պետք է սկսվի`դեպի Հայաստան: Կազմակերպել ոչ միայն  մարդկանց, այլև կապիտալի հոսք: Իհարկե, տեսնում ենք, որ որոշ մարդիկ գալիս են այստեղ տներ, հողատարածքներ են գնում, բայց դա պետք է վերածվի քաղաքականության, որը դրական ազդեցություն կունենա ֆինանսատնտեսական  համակարգի մեջ:

-Բանկային համակարգի զարգացման կարևոր գործոններից է բնակչության վստահությունը: Բանկերի նկատմամբ Հայաստանում բնակչության վստահություն տեսնո՞ւմ եք:

-Անշուշտ բնակչության վստահությունը թիվ 1 հարցն է: Այստեղ իրենց դերակատարությունն ունեն կառավարությունը, բանկերը: Ես բավական բավարարված եմ, բանկերի մեծամասնությունը լավ ձևով կարողանում է վստահություն ներշնչել մարդկանց: Եթե կարողանանք վաճառել այն գաղափարը, որ Հայաստանի բանկերը վստահելի են, ու կապիտալ ներգրավենք, ապա ավելի լավ կլինի: Դրա համար կառավարությունը, բանկերը պետք է աշխատեն, որ այդ վստահությունն ավելի բարձրանա:

-Տնտեսական ճգնաժամի տարիներին Հայաստանի բանկային համակարգը ցուցաբերեց  կայունություն: Այն  որքանո՞վ կարող է երաշխիք լինել օտարերկրյա ներդրողների համար:

-Այո, իսկապես, Հայաստանի բանկերը ցուցաբերեցին կայունություն: Ասեմ, որ ընդհանրապես օտար ներդրողները, մանավանդ խոշորները, պետք է նախընտրեն աշխատել իրենց բանկերի միջոցով: Իհարկե, Հայաստանում գործունեություն ծավալելով, պետք է նաև այստեղ ունենան իրենց հաշիվները: Այսինքն`այստեղ ես խնդիր չեմ տեսնում, որովհետև Հայաստանում բանկերի մեծամասնությունը խնդիրներ չունի, շատ լավ ձևով կառավարվում են, վստահ եմ, որ Հայաստանում ներդրողները պետք է աշխատեն նաև հայկական բանկերի հետ:

-Պարոն Սեմերջյան, վերջին շրջանում Հայաստանի կառավարությունը տարբեր ուղղություններով աշխատանք է տանում ներդրումներ ներգրավելու համար: Ինչպե՞ս կգնահատեք այդ աշխատանքը:

-Ես կարծում եմ, որ այդ գործադրվող ջանքը դեռ մնում  է իր սաղմնային վիճակում: Ես մեծ հույսեր ունեմ, որ նորանշանակ ղեկավարությունն այդ ուղղությամբ որևէ ջանք չի խնայի: Վստահ եմ, որ Զարգացման հիմնադրամի ղեկավարությունն այդ ուղղությամբ  իրականացվող աշխատանքը քաղաքականություն կդարձնի: Մենք իրենց նաև նոր մոդել ենք առաջարկել: Օրինակ, Եվրոպայում, ԱՄՆ-ում, Միջին Արևելքում լինեն գրասենյակներ հստակ առաքելությամբ`ներգրավել ներդրումներ Հայաստան: Ներդրումների ներգրավման առումով ջանք գործադրվում է, բայց դեռ սաղմնային վիճակում է, ուղղակի քաղաքականության վերածված չէ: Կարծում եմ, որ պետք է նաև արտոնություններ տալ այն ներդրումային ծրագրերին, որոնք կապահովեն աշխատատեղեր:

-Հայաստանի կառավարությունը տարբեր երկրների թվում, թիրախավորել է նաև Արաբական Միացյալ Էմիրությունների շուկան: Ո՞ր ուղղություններով Հայաստանը կարող է հետաքրքիր լինել էմիրությունների ներդրողների համար:

-Գրեթե երկու տարի առաջ սկսվեցին պրոֆեսիոնալ մակարդակի այցելություններ դեպի Էմիրություններ: Արդեն առաջին քայլերը կան: Առայժմ փոքր ներդրումներ են անշարժ գույքի շուկայում, հաջորդ փուլում նախատեսվում է գյուղատնտեսական ծրագրեր իրականացնել: Արդեն սննդամթերքի ոլորտում համագորակցության կոնկրետ գործարք կա: Ծրագրման փուլում են առավել խոշոր ներդրումային առաջարկները: Էմիրությունների համար շատ հետաքրքիր է գյուղատնտեսության ոլորտը, հյուրանոցային տնտեսությունը, արդյունաբերությունը:

Նախատեսվում է  ակտիվացնել զբոսաշրջային հոսքը, վերջին երկու տարիներին նկատում ենք, որ դրական տեղաշարժ կա: Ասեմ, որ ամիսը մեկ կամ երկու անգամ բիզնես խմբեր գալիս են էմիրություններից: Մենք պատրաստվում ենք հուլիսին կամ հոկտեմբերին կոնֆերանս կազմակերպել: Էմիրություններից  20 ներդրող կգա Հայաստան, և նրանց հետ կայցելենք կոնկրետ վայրեր`ցույց տալու մեր ծրագրերը, տնտեսական հնարավորությունները: Ինչպես տեսնում եք, այս ուղղությամբ աշխատանք արվում է, գիտենք, որ ժողովուրդը ցանկանում է շատ արագ տեսնել արդյունքները, բայց արդյունաբերության ոլորտում արդյունքներ տեսնելու համար 5-10 տարի է պետք, դրա համար պետք է ավելի համբերատար լինենք:

Հարցազրույցը` Աննա  Գզիրյանի

Տեսանյութեր

Լրահոս