Կարեն Արայանը՝ ցուցահանդեսի, ճակատագրական դերասանուհու հետ հանդիպման մասին. Aysor.am

Aysor.am-ի զրուցակիցը Կարեն Արայանն է, ում շատերը հիշում ու ճանաչում են 2011 թվականին դերասանուհի Անժելա Սարգսյանի հետ կապված աղմկահարույց դեպքով: Երիտասարդն արդեն 8 ամիս է՝ ազատության մեջ է և պատրաստվում է իր՝ թվով 2-րդ ցուցահանդեսին:

-Կարեն, որքանով տեղեկացված եմ՝ պատրաստվում եք ցուցահանդեսի:

-Անկեղծ ասած՝ այս տարի էի նախատեսել, սակայն զբաղվածությունս շատ էր, մի պահ էլ երկրից բացակայեցի ու չհասցրեցի: Կարծում եմ, ամենաուշը ապրիլի 30-ին կլինի: Այս նկարները նկարել եմ դեռ կալանքի շրջանից, իմ հաշվարկով՝ 30 նկարներ կլինեն:

-Ի՞նչ թեմայի մեջ է լինելու ցուցահանդեսը:

-Այնպես ստացվեց, որ իմ առաջին ցուցահանդեսը կանանց թեմայով էր: Այս մեկն ավելի շատ «հակառեժիմային» թեմա ունի… Խոսքս քաղաքականության մասին չէ, այլ զուտ իմ տեսանկյունից անդրադարձել եմ այն ամենին, ինչ ապրել եմ: Սա ավելի շատ հոգու ազատության մասին է: Կտավին եմ հանձնել այն, ինչ ես եմ տեսնում, զգում, նկատում: Այս լեզվով արտահայտում եմ իմ մեջ կուտակվածը: Ցուցահանդեսի համար նախատեսված նկարներից ոչ մեկը չեմ հրապարակել, որպեսզի և՛ միտքը չգողացվի, և՛ հետաքրքրությունը չկորի: Բայց այսօր դրանցից 3-ը Ձեզ կտրամադրեմ:

-Շնորհակալ եմ: Դուք նաև նկարել եք հայ հայտնիների դիմանկարները: Ինչո՞վ էր պայմանավորված նման նախասիրությունը:

-Այո, բայց այդ դիմանկարները զուտ իմ հետաքրքրության համար եմ նկարել և ոչ թե ցուցահանդեսների: Ճիշտ է, մեծ սիրով եմ նկարել իմ բոլոր նկարները, բայց նպատակն այլ էր. ժամանակս էի լցնում ու այդ նկարները սիրով նվիրում հասցեատերերին:

-Նշեցիք, որ ցուցահանդեսը «հակառեժիմային» թեմա ունի, բայց, ամեն դեպքում, ի՞նչ խորագիր կունենա:

-Դեռ հստակ չեմ մտածել խորագրի մասին, բայց այն ևս ազատության հետ կկապեմ: Գուցեև կրի «Ազատ եղեք» խորագի՞րը: Չգիտեմ:

-Ո՞ր տարիքից եք սկսել նկարել:

-Ես մանկուց եմ նկարում, նույնիսկ չեմ հիշում, թե որ տարիքից: Ասեմ, որ ինքնուս նկարիչ եմ: Ճիշտ է, ընդունվեցի գեղարվեստի ակադեմիա, բայց «գլուխ գովել» չհամարեք՝ հասկացա, որ նոր բան չեմ սովորելու այնտեղ ու չշարունակեցի: Այս շնորհն ինձ փոխանցվել է գեներով՝ հայրական կողմից: Նաև, երբ սկսում ես որևէ ասպարեզում փորձել ուժերդ, ինչ-ինչ քայլեր անել՝ անկախ քեզանից անընդհատ մի նոր բան ես բացահայտում: Այնպես որ, տարիների հետ ձեռքս ավելի բացվեց:

-Բացի նկարելուց, այլ զբաղվածություն ունե՞ք այսօր:

-Հիմնական՝ ոչ:

-Կարեն, երեք ու կես տարի անազատության մեջ եք անցկացրել, այո՞:

– Գիտեք, ես անազատության մեջ երբեք չեմ եղել:

-Իսկ այդ երեք ու կես տարի՞ն:

-Դա ընդամենը տարածքազրկում էր: Չկա մեկն, ով կարող է ինձ ազատազրկել. իհարկե, կարող են տարածքազրկել, ժամանակազրկել, առողջազրկել, բայց ոչ ազատությունից զրկել: Դա իմն է, իմ մեջ է: Ազատություն ասելով չեմ հասկանում, թե ինչ է՝ 10 քայլ ավել ազատ տարածք ունեմ, նշանակում է ազատ եմ: Ո՛չ, դա ազատություն չի: Ազատությունն այն է, որ նույնիսկ այդ ձեռնաշղթաների մեջ քո ազատությունը չի սահմանափակվում, անխոցելի է… Այնպես որ, այդ ազատազրկում բառը ինձ չեմ վերագրում, չեմ համարում, որ ազատազրկված կյանքում եմ եղել:

-Ամեն դեպքում՝ սահմանափակ տարածքում եք եղել. ըստ հանցագործությունների ծանրության, արդյոք տարբերակված մոտեցում կա կալանավորների նկատմամբ:

-Գիտեք, մարդ կա իր ուսերին 3 հատ սպանություն ունի, մարդ էլ կա՝ վթարի արդյունքում է հայտնվել այնտեղ, բայց երկուսի նկատմամբ էլ հավասար վերաբերմունք կա: Վաղաժամկետ ազատվելու ժամանակ բոլորին պարտադիր նույն հարցն են տալիս՝ «Ուղղվե՞լ ես»: Ո՞վ կարող է ինձ ասել, այդ վթարի ենթարկվածի ինչը՞ պետք է ուղղվի: Եվ հետո, մարդը ձևավորվում է մինչև 15 տարեկան, որոշ դեպքերում՝ 20, ու այդպես էլ ամբողջ կյանքում մնում է…

Մարդկանց հաճախ սարքում են «գիժ», հետո էլ ասում՝ դատենք: Դա նույնն է, որ դպրոցում ուսուցիչդ քեզ դասից հանում է, գուցեև վրադ ձեռք բարձրացնում՝ ասելով, որ դասդ չես սերտել, սա քեզ պատիժ, որ մյուս անգամ սովորես: Բայց դրանից ավելի ես ջղայնանում չէ՞, նորից չես սովորում ու ատում ես և՛ առարկան, և՛ դասավանդողին: Իսկ երբ նույնիսկ չսիրածդ առարկայի դասատուն քեզ ուղղակի սաստում է, ասում՝ «ամոթ քեզ», ամեն ինչ անում ես, որ լավ սովորես, հաջորդ անգամ ամոթով չմնաս: Նույնն է նաև այս դեպքում. ամեն ինչ փոխադարձ պետք է լինի, որպեսզի մարդը այս երկիրն ընկալի ոչ թե որպես պետություն, այլ՝ հայրենիք: Էլի իմ հողն ու ջուրն է, իմ ժողովուրդը, մանկությունս այստեղ է անցել, բայց արդեն վերաբերմունքդ փոխվում է, հիասթափվում ես, քեզ դավաճանված ես զգում:

-Ձեր խոսքերից կարելի՞ եզրակացնել, որ մտածում եք Հայաստանից հեռանալու մասին:

-Ճիշտն ասած՝ ունեմ նպատակ այստեղից գնալու, որովհետև այստեղ չեմ տեսնում ապագա, հույս, որ կարող ես ինչ-որ մի բան անել ու գնահատվել, «շառի» մեջ չընկնել: Կարծես անընդհատ լարված լինես, չես կարողանում թուլանաս ու կենտրոնանաս, կենկրետ քո գործով զբաղվես: Գնալ ցանկանալուս միակ պատճառը դա է, թե չէ ես ոչ մեկից պակաս չեմ սիրում իմ հայրենիքը, իմ Երևանը:

– Վերադառնալուց հետո զգացի՞ք փոփոխություններ Ձեր ներսում, մտածելակերպում, գուցե նաև շրջապատի մարդկանց՝ Ձեզ հետ հարաբերություններում, շփման մեջ:

-Որոշ փոփոխություններ իմ ներսում եղան, անկասկած: Ինչ վերաբերում է մարդկանց վերաբերմունքին, ապա միայն ինձ չճանաչողների մոտ կարող է նման փոփոխություն լինել: Իմ ընկերները, մտերիմներն ինչպե՞ս կարող են հիմնվել մեկ հոգու՝ դատավորի կարծիքի վրա ու ամեն ինչ դնել մի կողմ: Դա կնշանակի, որ իրենք իրենց արհամարհեն, իրենց՝ տարիների ընթացքում ձևավորված կարծիքն անտեսեն ու ուրիշի կարծիքով առաջնորդվեն: Փառք Աստծո, նման մարդիկ իմ ընկերների շրջապատում չկան, երևի բախտս բերել է (ժպտում է):

-Կարեն, գաղտնիք չէ, թե ինչ պատճառով էիք հայտնվել քրեակատարողական հիմնարկում: Հետաքրքիր է, կանանց նկատմամբ Ձեր վերաբերմունքը փոխվե՞լ է այս ողջ պատմությունից հետո:

-Մի կինը չի կարող փոխել տղամարդու կարծիքն ու վերաբերմունքը մնացած բոլոր կանանց նկատմամբ: Այն, ինչ փոխվում է, առընչվում է միայն այդ մեկ հոգուն, բայց նրանով ոչինչ չի որոշվում. ինչպես միշտ՝ ինձ համար կինը մնում է կին:

-Զգուշավոր չե՞ք դարձել կանանց հետ շփման մեջ:

-Զգուշավորությունը միշտ կա, ուղղակի հիմա մի քիչ ավելի ամրապնդվել է: Չես ցանկանում հավատալ, որ կարող է նորից նման բան կրկնվել…

–Գիտեմ, որ խուսափում եք այս թեմայի շուրջ խոսելուց, բայց փորձենք չշրջանցել. ազատության մեջ հայտնվելուց հետո հանդիպե՞լ եք Ձեր՝ անազատության մեջ հայտնվելու պատճառ դարձած անձին:

-(Մտածում է) չէ…

-Խուսափե՞լ եք հանդիպումից:

-Ուղղակի այնպես է ստացվել, որ չենք հանդիպել, ցանկություն էլ չեմ ունեցել հանդիպելու…

-Պարզաբանելու հարցեր չունեի՞ք:

-Այդ պարզաբանման նպատակը, իմաստը չեմ տեսնում: Ի՞նչ կփոխվի, ո՞վ դրանից իրեն ավելի լավ կզգա, ի՞նչ կորուստ կվերականգնվի. ո՛չ մի:

-Գիտեմ, որ բանտում գտնվելու ընթացքում ամուսնացել եք, ընտանիք եք կազմել:

-Արդեն՝ ոչ, ինչպես ամուսնացանք, այդպես էլ ամուսնալուծվեցինք: Բայց պատճառները կարևոր չեն, չեմ մանրամասնի:

-Միգուցե Ձեր ճաշակի հարցո՞ւմ են փոփոխություններ տեղի ունեցել այս ընթացքում:

-Դե, տարիքի հետ միշտ էլ ճաշակդ փոխվում է: Երբ հիշում ես մանկության տարիներին ո՞ւմ էիր համակրում ու հիմա՞ ում՝ հասկանում ես, թե ինչքան ես փոխվել: Բոլորի մոտ է այդպես: Բայց իմ ամուսնալուծության հետ ճաշակը կապ չունի, քանի որ հասուն տարիքում եմ ամուսնացել (ժպտւմ է): Ուղղակի այդպես էր պետք:

-Իսկ ՆՐԱՆ փնտրո՞ւմ եք:

-Հին ժողովրդական խոսք կա. «Սերն ու շառն իրար նման են, ինչքան լարում ես՝ էնքան փախնում է: Ինչքան դու ես փախնում՝ այդքան լարում է»: Այդ պատճառով ես չեմ «լարվում» իմ սիրո, երկրորդ կեսիս գտնելու ետևից: Հատկապես, որ այժմ ամբողջովին նվիրվել եմ իմ ցուցահանդեսին, շատ լուրջ եմ մոտենում այդ գործին: Այնպես չի, որ չեմ կարևորում ընտանիքը, երկրորդ կես գտնելը: Ուղղակի, դեռ ժամանակը չի, ըստ իս:

Ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուր կայքում: