Հայաստանի, ԱՄՆ-ի և Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպմանը նախորդել է ExxonMobil SOCAR-ի գործարքը. France 24
ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը ուրբաթ օրը կհյուրընկալի երկու ոխերիմ թշնամիների՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդներին՝ բարձրացնելով երկու տարածաշրջանային մրցակիցների միջև երկար սպասված խաղաղության համաձայնագրի հեռանկարը՝ տասնամյակներ տևած հակամարտությունից հետո, հաղորդում է France 24-ը։
ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը կմասնակցեն Սպիտակ տանը կայանալիք «Խաղաղության ստորագրման արարողությանը», գրել է Թրամփը հինգշաբթի օրը իր Truth Social հարթակում։
ԱՄՆ-ի վերջին դիվանագիտական քայլը տեղի է ունեցել Կամբոջայի վարչապետի կողմից Թրամփին Նոբելյան խաղաղության մրցանակի առաջադրելուց մեկ օր անց։
Թրամփը բազմիցս գովաբանել է իր սեփական դիվանագիտական ջանքերը՝ ասելով, որ արժանի է մրցանակին, և արտահայտել է իր հիասթափությունը Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև շարունակվող պատերազմի, ինչպես նաև Իսրայելի ռազմական հարձակման ժամանակ Գազայում տեղի ունեցած սովի կապակցությամբ։
Խաղաղությունը երկար ժամանակ մնացել է անհասանելի էր մնում Հայաստանի և Ադրբեջանի համար։ Տասնամյակներ շարունակ ոխերիմ թշնամիներ լինելով՝ երկու նախկին խորհրդային հանրապետությունները երկու անգամ պատերազմել են վիճելի Ղարաբաղ շրջանի համար, որը Ադրբեջանը խլել է հայկական ուժերից 2023 թվականին կայծակնային հարձակման ժամանակ, որը հանգեցրել է ավելի քան 100,000 էթնիկ հայերի արտագաղթի։
Երկու երկրները բանակցություններ են վարել խաղաղ կարգավորման հասնելու նպատակով, այդ թվում՝ անցյալ ամիս Միացյալ Արաբական Էմիրություններում, սակայն որևէ առաջընթաց չի գրանցվել։
«Այս երկու ազգերը տարիներ շարունակ պատերազմի մեջ են եղել, որի արդյունքում հազարավոր մարդիկ են զոհվել», – գրել է Թրամփը։ «Շատ առաջնորդներ փորձել են դադարեցնել պատերազմը, բայց մինչ օրս ձախողել են՝ շնորհիվ Թրամփի։ Իմ վարչակազմը երկար պատմություն ունի երկու կողմերի հետ համագործակցության մեջ», – հավելել է նա՝ «հպարտանալով այս քաջ առաջնորդներով, ովքեր ճիշտ ընտրություն են կատարել»։
Ուրբաթ օրը, ասել է Թրամփը, «պատմական օր կլինի Հայաստանի, Ադրբեջանի, Միացյալ Նահանգների և ԱՇԽԱՐՀԻ համար»։
Միլիարդատեր ձեռնարկատեր Թրամփը նաև ասել է, որ Վաշինգտոնը երկկողմ համաձայնագրեր կստորագրի երկու երկրների հետ՝ «համատեղ զարգացնելու տնտեսական հնարավորությունները՝ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի ողջ ներուժը բացահայտելու համար»։
Հինգշաբթի օրը Վաշինգտոնում արդեն ստորագրվել է մեկ կարևոր համաձայնագիր, երբ Ալիևը և Թրամփի հատուկ դեսպան Սթիվ Ուիտկոֆը մասնակցել են ExxonMobil-ի և Ադրբեջանի պետական էներգետիկ ընկերության SOCAR-ի միջև համագործակցության հուշագրի ստորագրմանը։
Ալիևը և Ուիտկոֆը այդ ժամանակվանից ի վեր բանակցություններ են վարել, ասել է Ադրբեջանի նախագահը X ցանցում։
Նախկին խորհրդային հանրապետությունները մարտին համաձայնության եկան համապարփակ խաղաղության պայմանագրի տեքստի շուրջ։
Սակայն այդ ժամանակվանից ի վեր Ադրբեջանը մի շարք պահանջներ է ներկայացրել, այդ թվում՝ փոփոխություններ մտցնել Հայաստանի սահմանադրության մեջ՝ հրաժարվելով Ղարաբաղի նկատմամբ իր տարածքային պահանջներից, նախքան փաստաթղթի ստորագրումը։
Հինգշաբթի օրը պարզ չէր, թե արդյոք այդ պահանջները կատարվել են։ Եվ չնայած Թրամփը հայտարարել էր, որ իր վարչակազմը «երկարատև համագործակցություն է ունեցել երկու կողմերի հետ», նա չի մանրամասնել, թե ինչ փաստաթուղթ կստորագրեն երկու երկրները։
Հուլիսի սկզբին Փաշինյանը և Ալիևը խաղաղության բանակցությունների ևս մեկ փուլ անցկացրեցին ԱՄԷ-ում, սակայն չկարողացան առաջընթացի հասնել։
Երկու առաջնորդները նախկինում հանդիպել էին մայիսին Ալբանիայում կայացած Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակներում։
Այդ ժամանակ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը և Եվրոպական խորհրդի նախագահ Անտոնիո Կոստան կոչ արեցին երկու երկրների միջև խաղաղության համաձայնագրի հնարավորինս շուտ ստորագրմանը։
Հարաբերությունների կարգավորման համաձայնագիրը մեծ առաջընթաց կլինի այն տարածաշրջանում, որտեղ Ռուսաստանը, Եվրամիությունը, Միացյալ Նահանգները և Թուրքիան պայքարում են ազդեցության համար։
