Հայաստանում նարկոտիկների աննախադեպ համաճարակ․ ինչպես պաշտպանել ձեր մտերմներին

Հայաստանում մոտ 15.000 մարդ զբաղվում են թմրամիջոցների առցանց վաճառքով (Telegram, Tiktok, այլ սոցիալական ցանցեր)
Թմրանյութ վաճառող 1.200 Telegram ալիք կա Հայաստանում. 600 մարդ ամեն րոպե առցանց թմրանյութ է փնտրում.
Ամեն տարի թմրանյութերից աշխարհում մահանում է 12 միլիոն մարդ.
Հայաստանում թմրանյութերից տարեկան մահանում է 1.000 – 2.000 մարդ.

• աննախադեպ համաճարակ, գերդոզավորումից մահացության մակարդակի աճ 70%-ով

• տարածվում են գիշերային ակումբներում և փաբերում, «տեխնո» երեկույթների ժամանակ (փարթիների այցելուների 60% + օգտագործում է թմրանյութեր)

• վաճառվում են Telegram-ում, Tiktok-ում և այլ սոցիալական ցանցերում (QR կոդերը և Telegram-ի ալիքները բացահայտ ցուցադրվում են շենքերի պատերին, ցուցադրվում են Tiktok-ում և Instagram-ում)

• թմրանյութերը թաքցվում են գաղտնի վայրերում, վճարումները ստացվում են առցանց, գտնվելու վայրերը և լուսանկարներն ուղարկվում են Telegram-ով

• թմրամիջոցները տարածվում են դեռահասների և երիտասարդների (17-30 տարեկան) շրջանակում

• ախտանշանները՝ բնավորության և ապրելակերպի կտրուկ փոփոխություն, գաղտնի վարքագիծ, ինքնամեկուսացում, երկար ժամեր առցանց, գիշերային բացակայություններ, նոր ընկերների շրջանակ, տեխնո/ռեյվ երեկույթների հաճախում, հոգնածություն, շփոթություն, անքնություն

• կտրուկ քաշի կորուստ, ախորժակի կորուստ, քաղցրեղենի վրա հիմնված դիետա, մաշկային, ատամնաբուժական, մարսողության խնդիրներ, անքնություն, ստամոքսի, լյարդի, ուղեղի, երիկամային վնաս, սրտի կաթված, ինսուլտ, սեռավարակներ

• նույնիսկ բժշկական բուժումից հետո միայն 20%-ն է ապաքինվում կախվածությունից

• մեկ տարում թմրամիջոցներից մահացությունն աճել է 70%-ով

• հաճախակի օգտագործողների կյանքի տեւողությունը 2-7 տարի

• Ամբողջ աշխարհում տարեկան 12 միլիոն մարդ մահանում է թմրամիջոցներից, մեծամասնությունը՝ մետամֆետամինից և ֆենտանիլից; Հայաստանում’՝ տարեկան մոտ 1,000 մարդ մահանում է թմրամիջոցներից

ՀԱՄԱՃԱՐԱԿ: ԱՄԵՆԱՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ԹՄՐԱՆՅՈՒԹԵՐԸ

1. Ֆենտանիլ (Apache, Dance Fever, Friend). Ամենաուժեղ և մահացու դեղամիջոցը, սինթետիկ օփիոիդ: 100 անգամ ավելի ուժեղ է մորֆինից. Օփիոիդները, ինչպիսիք են ֆենտանիլը, պատասխանատու են թմրամիջոցների հետ կապված մահերի 70%-ի համար:

2. Հերոին (Dope, Snow). Հերոինը պատասխանատու է օփիատներից մահացությունների 20%-ի համար: 2010 թվականից ի վեր հերոինի օգտագործումն աճել է 700%-ով.

3. Կոկաին (Coke, Crack). Երկրորդ ամենատարածված դեղամիջոցն աշխարհում. Հոլիվուդյան դերասանների, հայտնի մարդկանց և «վերին խավի» թմրանյութը. Կոկաինի գինն ավելի բարձր է, քան ոսկին. Աշխարհում 22 միլիոն մարդ կոկաին է օգտագործում, ընդ որում ամենամեծ թիվը Ամերիկայում է:

4. Մետամֆետամին (Ice, Crystal): Աշխարհի և Եվրոպայի ամենամահաբեր և ամենաարագ աճող դեղամիջոցներից մեկը; գիշերային ակումբների, տեխնո/ռեյվ երեկույթների թիվ մեկ թմրամիջոց: ՄԱԿ-ը գնահատել է, որ ամբողջ աշխարհում այն օգտագործում է մոտ 25 միլիոն մարդ: Մեքսիկական թմրակարտելները մետամֆետամինի տասնյակ գաղտնի լաբորատորիաներ են ստեղծել Նիդեռլանդներում, Բելգիայում, Չեխիայում և այլ երկրներում:

5. Էքստազի (Molly, MDMA) Գիշերային ակումբների և “ռեյվ” “տեխնո”երեկույթների նախընտրելի թմրանյութ

6. Սպայս (սինթետիկ կանեփ, մարիխուանա): Բանտարկյալների և անօթևանների թմրանյութը: Շատ ավելի հզոր, քան բնական մարիխուանան, ցողվում է սովորական մարիխուանայի վրա: Հարյուրավոր տարբեր տեսակի սպայսեր կարող են առաջացնել ծանր հոգեբանական ազդեցություն, փսիխոզ, սրտխառնոց, հալյուցինացիաներ, տախիկարդիա, ուշագնացություն և մահ: Առավել տարածված տեսակները’ «Black Mamba», «Krokodil», K2, Kush, Scorpion Sting և այլն: Ազատորեն վաճառվում է առցանց:

7. GHB (G, Gina, Liquid Ecstasy). Ռեյվ երեկույթների և սեքս երեկույթների համար օգտագործվող թմրամիջոց: 1 միլիգրամը կարող է սպանել չափահաս մարդուն: Օգտագործվում է որպես հեղուկ կամ սպիտակ փոշի:

8. Ketamin (K, Kit Kat, K-Land) Անզգայացուցիչ. Խնջույքներից հետո K թմրանյութը ներշնչվում է քթի միջոցով կամ ծխվում` խառնվելով մարիխուանայի հետ: Ճնշում է կենտրոնական նյարդային համակարգը, կարող է հանգեցնել շնչառական դեպրեսիայի և մահվան

9. LSD (Acid, Lucy). Lysergic acid diethylamide. Կարող է հանգեցնել հալյուցինացիաների, դեպրեսիայի, շիզոֆրենիայի, հոգեկան այլ հիվանդությունների, ինքնասպանության: Օգտագործվում է կաթիլների կամ հաբերի տեսքով։

10. Լոգանքի աղեր (Salts, Monkey Dust). Synthetic cathinone. 10 անգամ ավելի հզոր, քան կոկաինը: Վաճառվում է որպես սպիտակ կամ շագանակագույն փոշի: Փսիխոակտիվ, գիտակցությունը փոխող նյութ:

ՄԻՋԻՆ ԿՅԱՆՔԻ ՏԵՒՈՂՈՒԹՅՈՒՆ
Սպայս-ի օգտագործողներ’ 2 տարի
Լոգանքի աղեր -ի օգտագործողներ’ 5 տարի
Ամֆետամին-ի օգտագործողներ’ 5-8 տարի

ԻՆՉՊԵՍ ՊԱՇՏՊԱՆԵԼ ՁԵՐ ՄՏԵՐԻՄՆԵՐԻՆ

1. Խոսեք ձեր երեխաների և մտերիմների հետ թմրանյութերի վտանգի մասին: Ցույց տվեք նրանց կործանարար հետևանքների օրինակներ, անհրաժեշտության դեպքում դիմեք մասնագետներին:

2. Ընդգծե՛ք անկախ մտածողության եւ կամքի ուժի կարեւորությունը՝ չհետեւելով վատ օրինակներին, առանց ճնշման կամ ազդեցության ենթարկվելու:

3. Ուշադիր հետևեք թմրամոլության վաղ նշաններին. բնավորության փոփոխություն, վարքագծի փոփոխություն, տրամադրության կտրուկ փոփոխություններ, նոր ընկերական շրջապատ, գաղտնի պահվածք, երկար ժամեր առցանց, ինքնամեկուսացում, անքնություն, ուշ ժամերին բացակայություն, սովորական զբաղմունքների նկատմամբ հետաքրքրության կորուստ:

Կտրուկ քաշի կորուստ, ախորժակի կորուստ, նեղ աչքի բիբեր, մաշկի խնդիրներ (պզուկներ), ատամների խնդիրներ, մարսողությոան խնդիրներ, սրտի, երիկամների խնդիրներ, հոգնածություն, շփոթություն, անքնություն:

4. Տեղյակ եղեք, թե ինչ է կատարվում ձեր երեխայի սոցիալական ցանցերում և նրա հեռախոսում

5. Եթե նկատում եք այս նշանները, խոսեք մասնագետի հետ։ Մի հարձակվեք, մի մեղադրեք կամ վիրավորեք ձեր մտերիմին: Նրանք մասնագիտական օգնության և բուժման կարիք ունեն։ Առաջարկեք խոսել մասնագետի հետ և անհրաժեշտության դեպքում հանձնել թեստ: Համոզեք նրան, որ նա պետք է ցանկանա բուժվել։ Բուժումը կլինի ծանր և երկար գործընթաց, և ձեր մտերիմը ձեր աջակցության կարիքն ունի: